Factcheck: nee, Bill Gates zei niet dat ‘we vaccins nodig hebben om de bevolking te verminderen’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Facebook circuleert een vermeend citaat van zakenman en multimiljardair Bill Gates over vaccins als middel om de bevolking te verminderen. Gates heeft die uitspraak nooit gedaan. Een langere quote over vaccins en het vertragen van bevolkingsgroei werd uit haar context genomen en verdraaid.

Op 14 september plaatst iemand een afbeelding in de Facebookgroep ‘Nee tegen het vaccin’ (9500 leden). We zien een artikel met als titel: ‘Bill Gates: “We hebben vaccins nodig om de bevolking te verminderen”‘. De afbeelding wordt 30 keer gedeeld en bereikt zo 3700 mensen.

Op 3 september werd dezelfde afbeelding ook al opgeladen op Twitter. Daar kende ze een veel groter bereik doordat ze meer dan 800 keer werd gedeeld.

Het vermeende citaat van Bill Gates, de medeoprichter van softwarebedrijf Microsoft, past in een complottheorie die stelt dat de vaccins bedoeld zijn om mensen uit te roeien. Deze theorie over Gates is niet nieuw. Dit artikel zou al dateren van 4 maart 2010.

We zoeken uit of Gates dit echt heeft gezegd en wat de oorspronkelijke context was.

Opmerkelijk, de straffe quote uit de titel komt niet als uitspraak van Gates voor in het artikel, dat we vinden op een blog. In het artikel zelf wordt deze uitspraak dus niet herhaald, laat staan dat er wordt verwezen naar de oorspronkelijke bron.

Wel verwijst het blogartikel naar een langere uitspraak die Gates in 2010 zou hebben gedaan op een TED Talk in Californië. In die videopresentatie met als titel ‘Innovating to Zero!’ legt Gates uit hoe hij denkt dat het mogelijk is om de CO2-uitstoot veroorzaakt door mensen tot nul te herleiden tegen 2050. Volgens het blogartikel zei hij toen: ‘Eerst bekijken we de bevolking. De wereld telt vandaag 6,8 miljard mensen. Dat cijfer groeit naar ongeveer 9 miljard. Als we echt goed werk leveren met nieuwe vaccins, gezondheidszorg en sensibilisering verminderen we dat cijfer met misschien 10 of 15 procent.’

We vinden de lezing van 2010 op YouTube en horen vanaf 4:32 inderdaad bovenstaande uitspraak.

De uitspraak in de TED-Talk gaat echter verder. ‘We zullen een bevolkingstoename zien met [een factor] 1,3.’ (Dit komt niet voor in het blogartikel.) Gates gaat dus uit van een bevolkingstoename met een factor 1,3 en heeft het helemaal niet over de inkrimping van het bevolkingsaantal. Met ‘nieuwe vaccins, gezondheidszorg en sensibilisering’ hoopt hij wél om de bevolkingsgroei te vertragen, zo blijkt.

Vaccins om bevolkingsgroei te remmen?

Gates schuift dus onder meer ‘nieuwe vaccins’ naar voor als een manier om bevolkingsgroei af te remmen. Hoezo?

Gates is een voorstander van de inperking van de bevolkingsgroei om de grondoorzaken van armoede aan te pakken, zo blijkt uit een interview in 2012. Volgens hem is vooral bevolkingsgroei in arme landen een probleem.

In 2011 zei hij aan het magazine Forbes dat hij had ingezien dat als kindersterftecijfers dalen, ook de geboortecijfers dalen en daardoor de bevolkingsgroei stabiliseert. Dat is een visie die ook wetenschappelijk is onderbouwd. Gates zei aan Forbes: ‘Het gaat in tegen het gezond verstand.’ De meeste ouders kiezen niet voor acht kinderen omdat ze een groot gezin willen, zo blijkt, maar omdat ze weten dat veel van hun kinderen zullen sterven.’

Om die reden begon de Bill & Melinda Gates Foundation, de filantropische stichting die Gates met zijn toenmalige vrouw oprichtte, minder te focussen op contraceptiva (bijvoorbeeld het uitdelen van condooms om nieuwe geboortes te voorkomen) en meer op het doen dalen van de kindersterfte. Gates begon ook meer in te zetten op vaccins, om (kinder)ziektes uit te roeien en zo de sterftecijfers (bij kinderen) te doen dalen.

Eerdere factchecks van Reuters en Factcheck.org over een ander vermeend citaat van Gates en een tendentieuze video over hem kwamen tot een soortgelijke conclusie. Telkens ging het om uitspraken over vaccins en bevolkingsgroei die uit hun context waren gerukt en daardoor verkeerd werden geïnterpreteerd.