Factcheck: geen wetenschappelijk bewijs dat je na een natuurlijke besmetting beter beschermd bent tegen corona dan na vaccinatie

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In een undercovervideo die viraal gaat zouden Pfizer-medewerkers beweren dat je beter beschermd bent tegen het coronavirus na natuurlijke besmetting dan na vaccinatie. Daar is geen sluitend wetenschappelijk bewijs voor. De video zelf is gemaakt door de Amerikaanse conservatieve actiegroep Project Veritas.

Op 6 oktober post een Nederlandse vrouw een artikel van de Nederlandse antivaccinatiewebsite Café Weltschmerz in de Facebookgroep ‘Nee tegen de coronamaatregelen’. Het artikel wordt 6100 keer gezien en 173 keer gedeeld. De groep telt 24.300 leden.

Als we op de link klikken, zien we een gemonteerde video van undercovergesprekken met drie Pfizer-medewerkers. De video is het vierde deel van de ‘Covid 19 exposed‘, een ‘onderzoeksreeks’ van de organisatie Project Veritas. In de tien minuten durende video doen drie personen, Nick Karl, Chris Croce en Rahul Khandke, allerhande uitspraken over Pfizer en de aanmaak van antilichamen. Doorheen de video wordt het duidelijk dat de mannen niet weten dat ze worden gefilmd. Omdat zijn kledij wisselt, lijken de fragmenten met Nick Karl ook over verschillende ontmoetingen heen te zijn gefilmd. De gesprekken lijken wel telkens in hetzelfde restaurant te zijn opgenomen. Dat zien we aan de rode parasols die telkens terugkomen.

We gaan verder op zoek en zien dat posts over de video en de video zelf massaal circuleren op Facebook. Meestal gaan die gepaard met Karls quote: ‘Your antibodies are probably better than the vaccine’ (Jouw antilichamen zijn waarschijnlijk beter dan het vaccin).

Dat is ook de kop van het artikel op de website van Project Veritas. Op het YouTube-kanaal van de organisatie wordt de video bijna 1,6 miljoen keer bekeken en 18.800 keer becommentarieerd. Op Facebook bereikt de video 3,6 miljoen mensen.

Ook op Twitter circuleert de video. Onder meer de Republikeinse senator Rand Paul deelt het artikel op zijn Facebook- en Twitteraccount.

In deze factcheck zoeken we uit (1) of de drie mensen in de video inderdaad wetenschappers zijn die bij Pfizer aan de slag zijn, (2) of de bewering klopt dat antilichamen die ontstaan na een natuurlijke besmetting betere bescherming bieden dan een vaccinatie en (3) wie er achter de organisatie Project Veritas zit.

1) Wie zijn de drie personen in de video?

Nick Karl, wiens volledige Nicholas Karl luidt, is volgens zijn gearchiveerde LinkedIn-profiel sinds augustus 2021 bij Pfizer aan de slag. Hij omschrijft zich als ‘gediplomeerd biochemist met ervaring in de farmaceutische/diagnostische/gezondheidszorgindustrie’. In zijn functieomschrijving stelt Carl dat hij deel uitmaakt van het team dat de ‘Luminex-assays voor COVID-19 en E Coli’ ontwikkelt. Dat zijn testen die meten hoeveel antilichamen corona- en E coli-vaccins aanmaken.

Ook Chris Croce, wiens volledige naam Christopher Croce is, vinden we terug via LinkedIn, waarin hij aangeeft voor Pfizer te werken. Op zijn profiel omschrijft hij zich als ‘labomedewerker (…) met ervaring in de farmaceutische industrie’. Op zijn Twitter-account omschrijft Croce zichzelf als ‘scientist vaccine research and development’ (wetenschapper vaccinonderzoek en -ontwikkeling). Bij zijn functiebeschrijving lezen we dat hij ‘senior associate assistant’ is. Wat die rol precies inhoudt, vermeldt hij niet.

Als we op zoek gaan naar Rahul Khandke, vinden we enkele profielen terug maar die stemmen niet overeen met de man in de video. Voor haar factcheck over de video vond de Franse krant Libération wel het profiel van ene Kiran Khandke, een wetenschapper die voor het Amerikaanse farmabedrijf Wyeth werkt. Dat bedrijf fuseerde in 2009 met Pfizer. Libération vroeg Wyeth of Khandke voor het bedrijf werkt, maar dat weigerde Wyeth te bevestigen.

We nemen ook contact op met de persdienst van Pfizer en vragen of de drie mannen inderdaad bij Pfizer werken. We kregen nog geen antwoord. Ook op de vragen van andere media gaf Pfizer geen antwoord. We besluiten op basis van hun eigen sociale mediaprofielen dat twee van de drie mannen voor Pfizer werken of hebben gewerkt. Waterdicht verifiëren kunnen we dat voorlopig niet.

2) Ben je beter beschermd na een natuurlijke besmetting dan na vaccinatie?

De bewering die samen met de video het meest gedeeld wordt, is dat antilichamen die ontstaan zijn na een natuurlijke besmetting een betere bescherming bieden dan antilichamen die na een vaccinatie ontstaan. Onder meer artikels op de Nederlandse vaccinkritische websites Artsencollectief en Frontnieuws dragen die kop.

De video opent met volgende quote van Pfizer-medewerker Nicholas Karl: ‘Dus je antilichamen zijn op dat punt waarschijnlijk beter dan vaccinatie.’ Daarna verschijnt presentator James O’Keeffe in beeld. ‘Karl geeft aan onze undercoverjournalist toe dat degenen die corona hebben gehad een sterkere immuniteit hebben dan degenen die het Pfizer-vaccin hebben gekregen’, zegt hij.

Wanneer de video (00:30) verder gaat, zien we dat die quote uit een langere versie werd geknipt waarin Nicholas Karl zijn eigen uitspraak nuanceert. Het (letterlijke) citaat: ‘Wanneer iemand natuurlijk immuun is, bijvoorbeeld, ze hebben covid, dan hebben ze waarschijnlijk betere, niet betere maar meer antilichamen tegen het virus. Want het vaccin is, zoals ik zei… Dat proteïne bevindt zich gewoon aan de buitenkant. Dus het is een antilichaam tegen een bepaald deel van het virus. Wanneer je het virus krijgt, zul je antilichamen beginnen te ontwikkelen tegen verschillende delen van het virus en niet enkel tegen het uitwendige deel (…). Dus je antilichamen zijn op dat moment waarschijnlijk beter dan de vaccinatie.’

In een volgende scène komt Chris Croce aan het woord, die stelt dat je waarschijnlijk beter en langer beschermd bent na een natuurlijke besmetting.

We nemen contact op met professor Isabel Leroux-Roels, diensthoofd Centrum voor Vaccinologie (UGent). ‘Die uitspraak is grotendeels onwaar’, zegt zij. ‘Het is inderdaad zo dat je na een natuurlijke besmetting ook antilichamen en T-cellen tegen andere deeltjes van het virus aanmaakt en daardoor een bredere immuunreactie opwekt. Bij een mRNA-vaccin, zoals dat van Pfizer, maakt je lichaam enkel antistoffen aan die tegen de spikes van het coronavirus ingaan. Die spikes vormen wel een cruciaal deel van het virus. Zij zijn de ankertjes waarmee het virus zich aan onze cellen vastzet en ze zo binnendringt. Bij de ontwikkeling van de vaccins is er bewust gekozen om die spikes te blokkeren omdat zij de sleutel vormen tot besmetting.’

Dat een natuurlijke besmetting meer of betere antilichamen zou opwekken, klopt niet, zegt Leroux-Roels. ‘Een immuunrespons na een natuurlijke infectie is niet per se sterker. Die respons hangt van diverse factoren af. Bijvoorbeeld hoe gezond je bent, hoeveel je van het virus binnenkrijgt en hoe ziek je ervan wordt. Bij mensen die bijvoorbeeld een asymptomatische besmetting hebben opgelopen, zien we dat er nauwelijks antilichamen worden aangemaakt. Dat is een groot verschil met de immuunrespons na vaccinatie. Op groepsniveau is die veel robuuster en sterker.’

Leroux-Roels geeft het voorbeeld van de Braziliaanse stad Manaus. Uit een studie van bloeddonoren, uitgevoerd in oktober 2020, bleek 76 procent van de bevolking met het coronavirus besmet te zijn geweest. Toch kreeg de stad in januari 2021 met een zware tweede golf te maken, waaruit bleek dat groepsimmuniteit niet werd behaald.

Vaccinatie sluit doorbraakinfecties niet uit, benadrukt infectioloog Steven Callens (UZ Gent): ‘Maar voor zware infecties vormen ze nog altijd een robuuste bescherming.’ Leroux-Roels vult aan: ‘Mensen die na vaccinatie besmet worden, hebben doorgaans veel minder klachten. Dat zien we ook in de PCR-testen. De virale lading is bij veel mensen lager doordat de antistoffen van het vaccin het virus grotendeels neutraliseren. We zien ook dat mensen die nu na een coronabesmetting op Intensieve Zorg terechtkomen vooral mensen zijn die niet gevaccineerd zijn of mensen die medicatie nemen die het immuunsysteem onderdrukt, zoals reumapatiënten.’

Er klinkt ook een ander wetenschappelijk geluid. Zo kwam een Israëlische studie, uitgevoerd op 100.000 proefpersonen, tot de conclusie dat proefpersonen die een natuurlijke coronabesmetting doormaakten langer en beter beschermd waren tegen het coronavirus dan proefpersonen die volledig gevaccineerd waren. De studie werd in augustus gepubliceerd op de preprintserver medRxiv maar werd nog niet gepeerreviewed. De studie kan dus (nog) niet als volwaardige wetenschappelijke bron worden beschouwd.

Een natuurlijke besmetting brengt bovendien veel risico’s met zich mee. Zo is er de kans om bij een besmetting ‘long covid’ te ontwikkelen. Uit een recente studie op 273.618 covid-overlevers blijkt 57 procent tot 6 maanden na de besmetting last heeft van covid-verschijnselen, zoals ademhalingsproblemen, hoofdpijn, geheugenproblemen en depressieve gevoelens. ‘Je hebt mensen die permanent geur- en smaakverlies hebben, of maanden na een besmetting afgepeigerd zijn na een trap te beklimmen’, zegt Leroux-Roels. ‘Dat is het gemene kantje van het virus. Die risico’s loop je bij een vaccinatie veel minder.’

Ook ligt de kans om te overlijden na een natuurlijke besmetting veel hoger. Dat blijkt ook uit een recent rapport van het Amerikaanse Center for Disease Control, dat stelt dat ongevaccineerden tot elf keer meer kans hebben om te overlijden na een coronabesmetting dan volledig gevaccineerden. In de studie werd enkel naar niet-gevaccineerde en niet eerder besmette personen gekeken. De studie zegt dus niets over de overlijdenskansen van mensen die al eerder werden besmet.

‘Een vaccinatie is altijd tweeledig’, besluit Leroux-Roels. ‘Een vaccinatie gaat niet enkel over jezelf. Je neemt ook het risico dat je iemand anders besmet weg. Het vereist een wij-denken.’

3) Wat is Project Veritas, de organisatie achter het filmpje?

Project Veritas is het geesteskind van de Amerikaanse extreemrechtse activist James O’Keefe. De man richtte de conservatieve actiegroep in 2010 op. O’Keefe was protégé van Andrew Breitbart, de ondertussen overleden oprichter van de bekende extreemrechtse website Breitbart. In de loop der jaren bouwde de organisatie een reputatie als conservatieve propaganda-organisatie op.

Project Veritas is met deze ‘Pfizer-undercoverserie’ niet aan zijn proefstuk toe. Zo maakte de organisatie in september 2020 een misleidende video waarin Democratisch congreslid Ilhan Omar van stemfraude werd beschuldigd. In 2017 stuurde de organisatie een vrouw, Jaime Philips genaamd, op The Washington Post af. Zij vertelde de krant dat ze op haar vijftiende zwanger werd van toenmalig Republikeins Senaatskandidaat Roy Moore, die eerder al van pedofilie was beschuldigd. De vrouw zou vervolgens een abortus hebben gepleegd. Project Veritas hoopte dat The Washington Post het verhaal klakkeloos zou overnemen en zichzelf zo in diskrediet zou brengen. De journalisten van The Washington Post bespeurden echter tegenstrijdigheden in Philips’ verhaal en zagen haar enkele keren de kantoren van Project Veritas binnengaan. Een journaliste van de krant confronteerde uiteindelijk Philips met haar verhaal.

In april kwam O’Keefe zelf nog in het nieuws nadat hij bekendmaakte Twitter voor de rechter te slepen nadat hij van de sociale mediasite was verbannen. O’Keefe zou verschillende valse Twitteraccounts hebben aangemaakt.

In een artikel uit 2017 legde de nieuwswebsite BuzzFeed enkele van de donoren bloot. Uit onderzoek bleek dat de helft van de donaties uit 2015 afkomstig waren van Donor Trust, een fonds dat organisaties ondersteunt die ijveren voor ‘een beperkte overheid, persoonlijke verantwoordelijkheid en vrije onderneming’. Ook de Donald J. Trump Foundation, een stichting van de gelijknamige gewezen Amerikaanse president, doneerde geld aan de organisatie.