Factcheck: er is geen bewijs dat gezichtsverlamming gevolg is van coronavaccin

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op Facebook circuleert een video waarin de Amerikaanse Khalilah Mitchell vertelt dat ze verpleegster is en dat de helft van haar gezicht verlamd raakte nadat ze een coronavaccin kreeg. Er is echter geen bewijs dat coronavaccins tot gezichtsverlamming zouden leiden. Mitchell blijkt ook niet geregistreerd te staan als verpleegster.

Op 28 december plaatst een man uit Willebroek een YouTubefilmpje op Facebook. Hij zet er de volgende tekst bij:

‘Deze verpleegster heeft de vaccinatie genomen kijk wat ze getuigt!!! ‘

Het bericht wordt 1600 keer gedeeld en verschijnt ook op andere accounts. In totaal bereikt het minstens 235.000 Nederlandstalige Facebookgebruikers.

In de video, die iets langer dan een minuut duurt, vertelt een Engelstalige vrouw dat ze Khalilah Mitchell heet en een geregistreerde verpleegster is in de stad Nashville in de Amerikaanse staat Tennessee. Ze zegt dat ze onlangs het coronavaccin kreeg, dat ze zich meteen na de prik goed voelde maar dat ze drie dagen later naar de dokter moest omdat de linkerhelft van haar gezicht verlamd was geraakt.

Volgens Mitchell gaat het om de ziekte van Bell (Bell’s palsy). Dat is een tijdelijke verlamming van de aangezichtsspieren langs één kant, die in de meeste gevallen binnen enkele weken of maanden vanzelf weer geneest. Mitchell zegt dat ze de ziekte heeft gekregen als gevolg van het vaccin, dat ze ‘haar ergste vijand niet toewenst’. Ze roept mensen op om zich niet te laten vaccineren.

Viraal

Op 17 december begon de Amerikaanse staat Tennessee het lokale zorgpersoneel te vaccineren. Sindsdien heeft het Tennessee Department of Health heel wat getuigenissen gedeeld van dokters, verpleegkundigen en andere zorgmedewerkers die het vaccin hadden gekregen.

Die getuigenissen waren positief en motiveerden andere burgers om zich te laten vaccineren. Toch was het de video van de verpleegster met de gezichtsverlamming die viraal ging op sociale media, niet alleen op YouTube en Facebook maar ook op Twitter. De video circuleert ondertussen ook ver buiten de Verenigde Staten. De versie van de video die door de Vlaamse man wordt gedeeld is ondertiteld in het Grieks, en we kwamen ook versies met Franse ondertitels tegen.

Niet geregistreerd

We zijn er niet in geslaagd om de oorsprong van de video te achterhalen. Ook de Amerikaanse factcheckers van Snopes hebben niet kunnen vaststellen waar het filmpje precies vandaan komt, de collega-factcheckers van DPA evenmin.

Wat wél duidelijk lijkt, is dat de vrouw uit het filmpje niet is wie ze beweert te zijn. De factcheckers van Snopes namen contact op met het Tennessee Department of Health, waar een woordvoerder bevestigde dat niemand met de naam Khalilah Mitchell bij hen is ingeschreven als licentiehouder. Zo’n licentie is in de V.S. nochtans een voorwaarde om in de gezondheidszorg te kunnen werken. Ook in de database waarin je een NPI-nummer kunt opzoeken – dat is het individuele nummer dat je krijgt als gezondheidsmedewerker in de VS – is Mitchell niet terug te vinden.

Op Twitter liet ook Seana Davis, specialist in misinformatie bij Euronews, weten dat er volgens het Tennessee Department of Health niemand met de naam Khalilah Mitchell geregistreerd staat als verpleegster.

Verlamming

Rest de vraag of een gezichtsverlamming het gevolg kan zijn van een vaccin. In een rapport van het Amerikaanse federale voedsel- en geneesmiddelenagentschap FDA over het coronavaccin van Pfizer/BioNTech lezen we (op de pagina’s 6 en 38) dat het syndroom werd vastgesteld bij vier proefpersonen uit de testgroep.

Aan de covid-19-vaccinproeven van Pfizer/BioNTech namen ongeveer 40.000 mensen deel, van wie de helft het vaccin kreeg (de testgroep) en de helft een placebo (de controlegroep). Vier mensen op ongeveer 20.000, dat is ongeveer dezelfde frequentie als je kunt verwachten bij de algemene bevolking: gezichtsverlamming van Bell treft 20 tot 32 mensen per 100.000 per jaar, volgens de Belgische website Gezondheid en Wetenschap. Volgens de National Organization for Rare Disorders ligt dat cijfer nog hoger: ongeveer 40.000 Amerikanen zouden ieder jaar de diagnose Bell’s palsy krijgen, wat neerkomt op 25 tot 35 patiënten per 100.000 inwoners.

EMA

Ook in het rapport van het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) over het Pfizer/BioNTech-vaccin wordt melding gemaakt van vier proefpersonen met een gezichtsverlamming. Ze kregen die 3, 9, 37 en 48 dagen na de inenting (op pagina 107 en op de pagina’s 112-113). Het EMA zegt in dat rapport dat het niet kan uitsluiten dat er een causaal verband zou bestaan tussen het vaccin en de verlammingsverschijnselen.

Volgens vaccinologe Isabel Leroux-Roels (UZ Gent) is er echter geen reden tot ongerustheid. ‘Om te beginnen gaat het slechts om vier gevallen op 20.000 mensen. Dat is sowieso te weinig om een causaal verband te kunnen bewijzen of uitsluiten. Het belangrijkste gegeven is dat de incidentie van de ziekte na vaccinatie niet hoger is dan bij de algemene bevolking, zoals blijkt uit de cijfers. Dat er geen gevallen van gezichtsverlamming voorkwamen in de placebogroep, is wellicht gewoon toeval.’

‘Het EMA vraagt om alert te zijn voor deze mogelijke zeldzame bijwerking en bijkomende data te verzamelen, nu de bevolking wordt ingeënt met het vaccin’, gaat de vaccinologe verder. ‘Een zeer zeldzame bijwerking wordt trouwens zelden opgepikt in vaccinstudies, hoe lang die ook lopen. Daarvoor heb je veel grotere groepen nodig.’

‘Gezichtsverlamming is geen bijwerking die we al bij vaccins hebben gezien’, zegt Leroux-Roels. ‘Dit is natuurlijk een nieuw soort vaccin, dus het is niet onmogelijk, maar bij de dierproeven is het syndroom alvast niet opgetreden. We volgen dit uiteraard op. Maar, zelfs als er een causaal verband zou zijn, dan nog zou het vaccin vanwege die zeldzame bijwerking niet van de markt worden gehaald. Zeker omdat Bell’s palsy een meestal niet zo ernstige en bijna altijd tijdelijke aandoening is, die ook wel eens voorkomt na een verkoudheid of virale infectie.’