Factcheck: nee, deze video toont niet de recente aardbeving in Turkije

Op Twitter werd een video van een instortend gebouw al meer dan een half miljoen keer bekeken. De beelden worden in verband gebracht met de recente aardbeving in Turkije. Ze tonen echter een gebouw dat instortte in de Amerikaanse staat Florida in 2021.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 6 februari 2023 deelde de Nederlandse wetenschapsjournalist Maarten Keulemans van de Volkskrant een video op Twitter (hier gearchiveerd). Hij schrijft: ‘Ongelooflijke beelden uit Turkije’. We zien in de achtergrond een gebouw instorten. De video werd die dag opgeladen door een Iraakse account en in een halve dag tijd meer dan een half miljoen keer bekeken. 

Het zuidoosten van Turkije werd in de nacht van zondag 5 op maandag 6 februari getroffen door een aardbeving van 7,8 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag dichtbij de Turkse stad Gaziantep. Dat meldden verschillende Vlaamse en buitenlandse media.

Tonen de beelden op Twitter deze recente ramp?

In de reacties onder de tweet trekken mensen dat in twijfel. Zo beweert iemand dat ‘dit Florida is een jaar geleden’ en dat ‘Maarten nepnieuws verspreidt’. De Twittergebruiker linkt in zijn bericht naar deze video op YouTube. 

We zien een reportage van de Amerikaanse tv-zender ABC7 van 25 juni 2021. Volgens de titel van de video zien we het ‘moment van instorting flatgebouw in Surfside, Florida’. Als we de video pauzeren op 0:15 (links) zien we hetzelfde beeld als in de Twittervideo op 0:09 (rechts). Alleen is de kwaliteit van de Twittervideo lager en is er een stuk afgesneden. 

De beelden van een bewakingscamera kwamen al online op 24 juni 2021 in een tweet van de lokale tv-zender WSVN 7 News uit Zuid-Florida. Hun bijschrift luidde toen: ‘Net binnen: 7News heeft bewakingsbeelden verkregen van het moment dat de Champlain Towers South Condo instortte in Surfside vanmorgen. Volgens een brandweerman werden 35 mensen uit het ingestorte gebouw gehaald. Zoek- en reddingsacties zijn aan de gang.’

Wanneer we de Champlain Towers South Condo zoeken in Google Maps blijkt dat de bewakingsbeelden afkomstig zijn uit het nabijgelegen Eighty Seven Park. Dat kunnen we verifiëren door foto’s van die locatie te vergelijken met de video. De vorm van dat gebouw (rode kaders), een afdak (gele kaders) en het zwembad (blauwe kaders) komen overeen. 

Als we satellietbeelden van het ingestorte Champlain Towers South Condo bekijken van april 2021 (links) en juni 2021 (rechts), zien we duidelijk dat het gebouw in die periode instortte.

De ramp heeft een pagina op Wikipedia en kostte 98 mensenlevens. Corrosie van betonstaal in het gebouw zou de oorzaak geweest zijn van de ramp.

Op die plek zien we anno augustus 2022 dat er nog geen nieuwbouw staat en dat er een herdenkingsplek is met de namen van de 98 slachtoffers.

De video toont dus oude beelden uit Florida en geen recente beelden na de aardbeving in Turkije. 

We nemen contact op met journalist Maarten Keulemans met onze bevindingen. Hij reageert: ‘Ik heb het bericht meteen verwijderd toen ik erachter kwam. Wat ik erover wel kwijt wil is dit: ik zag het filmpje langskomen toen ik op zoek was naar informatie voor een snel stuk over de geologie ter plaatse, was onder de indruk en retweette daarom nietsvermoedend.’

‘Achteraf denk ik: er was nog een klein stemmetje in mijn achterhoofd dat waarschuwde: “Dit ziet er wel erg modern uit voor zo’n arm gebied”. Daar had ik naar moeten luisteren. Tegen moedwillig verspreide desinformatie ben ook ik niet altijd opgewassen. Ik zie het als sabotage. Je verwacht dit niet, bij zoiets ergs. Aan de andere kant: gelukkig wezen volgers me erop, dat is ergens juist weer goed nieuws: Twitter corrigeert zichzelf.’ 

Keulemans heeft zijn tweet met de video ondertussen inderdaad verwijderd. Hij plaatste ook deze rechtzetting op zijn account:

De video blijft echter circuleren met de claim dat het Turkije is, omdat de Iraakse account die de video oplaadde zijn bericht nog niet verwijderde of rechtzette. Die account verspreidde ook echte beelden van de ramp. We weten op dit moment niet of het om bewuste desinformatie gaat.