Door de snel stijgende gasprijzen dreigen heel wat gezinnen en bedrijven in de problemen te komen. De zenuwachtigheid bereikt nu ook de Wetstraat.
Europa is in de ban van de energieprijzen. Van Spanje tot het Verenigd Koninkrijk kijken regeringsleiders met een bang hartje naar de snel evoluerende energiemarkt, in het bijzonder het aardgas. Een perfecte storm van onder meer een aantrekkende economie, dure Europese CO2-emissierechten en een verminderde productie in Noorwegen, leiden tot recordprijzen. Gisteren berichtte Bloomberg dat de aardgasprijs op de groothandelsmarkten hoger dan ooit staat. Tot overmaat van ramp blijkt de elektriciteitsproductie via de windmolens in de Noordzee tegen te vallen door een gebrek aan wind, bericht The Wall Street Journal.
De zenuwachtigheid bereikt nu ook de Wetstraat. Energieregulator Creg heeft berekend dat een gemiddeld gezin meer dan 1.000 euro per jaar zal betalen voor elektriciteit en 1.600 euro voor aardgas. Niet elk gezinsbudget kan dat aan.
Federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) deed maandag een openingszet. In de studio van De Afspraak hield ze een pleidooi om het sociaal tarief te verlengen. Eind vorig jaar besliste de federale regering om dat sociale tarief uit te breiden, zodat een miljoen gezinnen onder dat tarief vallen.
Eigenlijk loopt dat mechanisme af tegen het einde van het jaar, maar Van der Straeten ziet de exploderende energieprijzen als argument voor een verlenging. Ze legt het dossier op tafel bij de begrotingsgesprekken dit najaar.
Van der Straetens demarche valt op. Het begrotingsconclaaf kondigt zich gevoelig aan. Socialisten en liberalen hebben uiteenlopende visies over de toekomst van het budget: meer uitgeven of vooral focussen op besparen. De energieprijzen zetten nog meer druk op de al gevoelige gesprekken.
Middenklasse
Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert reageert zuinig op Twitter. ‘Het sociaal tarief helpt een beperkte (kwetsbare) groep, maar het is slechts een zeer partiële oplossing als alle anderen in de kou staan en er mee voor betalen.’ De liberaal wil het debat opentrekken naar de heffingen in de energiefactuur, zowel Vlaamse als federale. ‘Het echte debat is: hoe kunnen we die verlagen en de inkomsten compenseren?’
Regeringspartner Vooruit is gewonnen voor de piste van Van der Straeten. ‘Maar als dat betekent dat prijzen wel mogen stijgen voor de werkende klasse en de middenklasse, dan vind ik dat te flauw’, zegt voorzitter Conner Rousseau. Hij blijft op de vlakte over mogelijke pistes.
Een oud socialistisch stokpaardje, de btw-verlaging op de energiefacturen van 21 procent naar 6 procent, haalde het Vivaldi-regeerakkoord niet en komt (voorlopig) niet op tafel.
CD&V-voorzitter Joachim Coens benadrukt het belang van de energienorm, een mechanisme dat moet vermijden dat de Belgische facturen sneller stijgen dan die in buurlanden. De energienorm staat in het federaal regeerakkoord. Van der Straeten mikt dit najaar op een wetsontwerp.
Zo gaat het debat richting de heffingen op de energiefactuur. Volgens energieregulator VREG bestaat ruim 65 procent van elektriciteitsfactuur uit alles buiten elektriciteit, op de gasfactuur gaat het om ruim 40 procent. Denk aan distributienettarieven, transmissietarieven, transporttarieven of ‘openbaredienstverplichtingen’.
Kernuitstap
Vlaams Parlementslid Bruno Tobback (Vooruit) pleit ervoor om een hele hoop netkosten anders te financieren en niet langer via de elektriciteitsfactuur. Bovendien moet de financiering van gemeenten hertekend worden, vindt hij. Als aandeelhouders van netwerkbeheerder Fluvius kunnen ze rekenen op dividenden: lagere netkosten betekenen lagere dividenden, en dus minder inkomsten. ‘Een andere financiering is nu een taboe, maar nu de prijzen uit de hand beginnen te lopen, is er hopelijk een aanleiding om grondig na te denken.’
Groen benadrukt onder meer het belang van isolatie. ‘Alles wat je kan besparen door te isoleren hoef je niet te betalen’, zegt parlementslid Staf Aerts. ‘Maar op Finland na zijn wij de slechtste leerling van de klas als het op isolatie aankomt. De Vlaamse regering moet optreden.’
Op het kabinet van Vlaams energieminister Zuhal Demir (N-VA) klinkt het dat er al veel is gebeurd. Zo haalt Demir de kosten voor het onderhoud van de straatverlichting vanaf volgend jaar uit de distributienettarieven. Ook zet de Vlaamse regering wel degelijk in op subsidies voor woonrenovatie en -isolatie, klinkt het.
In ieder geval plaatst de N-VA de snel stijgende prijzen in haar verhaal om twee van de vijf kernreactoren langer open te houden en niet te sluiten in 2025. Daarover moet de federale regering in de komende weken de knoop doorhakken. Die beslissing steunt deels op de vergunningen voor nieuwe gascentrales, die de kernuitstap mee moeten opvangen. Minister Zuhal Demir, geen voorstander van gascentrales, beslist in de komende dagen over de vergunningen voor vier sites.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
