Bent u na alle stemtests en debatten nog steeds zwevende als kiezer? Dan kunt u – voor u ten einde raad gaat aankloppen bij Madame Soleil – nog altijd het advies inwinnen van Glenna Trout. Deze gewezen Amerikaanse politie-inspecteur is experte in face reading, een bij verhoren gebruikte techniek om van iemands gezicht zijn of haar karaktertrekken af te lezen.
New age nonsens, zegt u? Dan denkt u exact hetzelfde als Glenna Trout ruim dertig jaar geleden. Nadat ze als politie-inspecteur in Seattle op pensioen was gesteld na een auto-ongeluk, ging ze met een vriendin van het zweverige type mee naar een workshop. Met tegenzin, en na lang aandringen. ‘Om iemand te laten veroordelen, heb je hard bewijs nodig. Ik wilde DNA, vingerafdrukken, wetenschap’, vertelt Trout. Omdat haar lichaamstaal scepsis verried, sprak de instructeur Trout en nog twee andere deelnemers aan. ‘Vind je het maar niets, zei hij, dan hebben we een fijne avond gehad. Steek je er iets van op, dan verandert het je leven.’
En ziedaar, na drie minuten was het raak. ‘Hij vertelde over hoe een gezicht de roadmap is van een levensreis, over hoe gelaatstrekken iets vertellen over onderliggende emoties. Wetenschap is het niet, zelfs geen pseudowetenschap. Ik zou er een zaak niet mee kunnen bewijzen, maar bij een gerechtelijk onderzoek is gezichten lezen een nuttige techniek om in de mens achter de façade te kruipen, en de juiste strategie te bepalen om iemand te laten bekennen.’
In de VS en het Verenigd Koninkrijk, waar Trout aan rechercheurs regelmatig workshops geeft, is de techniek wijder verbreid dan in België. Ook daar staat hij nog in de kinderschoenen, maar het is een middel zoals de leugendetector of de studie van micro-expressies met video-ondervraging. ‘Zonder harde bewijskracht, maar toch nuttig’, zegt Marc Trouillard, een gewezen polygrafist die enkele workshops volgde bij Glenna Trout.
De logica achter gezichten lezen lijkt te eenvoudig om waar te zijn. Trout werkt vanuit drie premisses. ‘Hoewel de anatomie van je gezicht maar een startpunt is, gaat de techniek ervan uit dat die iets zegt over je karakter. Vergelijk het met kinderen met het downsyndroom. Hoe zie je dat? Aan het patroon van hun gezicht. De logica dat zij karakterieel iets gemeen hebben, gaat ook op voor mensen met een ‘normaal’ gezicht. Alleen kijk je dan naar moeilijker waarneembare nuances.’
Op je vijftigste heb je het gezicht dat je verdient, zei George Orwell. Trout zou die vijftig door veertig vervangen, maar daarover gaat de tweede aanname. ‘Het punt is dat emoties en de bijbehorende plooien waarin je gelaat keer op keer vertrekt, zich op termijn diep inkerven. Meer kraaienpootjes naar boven dan naar beneden, is een trofee van geluk. Voor pakweg walging, angst en woede geldt hetzelfde: kijk je vaak zo, dan gaat je gezicht ernaar staan.’
Om iemand te lezen gebruikt Trout als startpunt een van haar negen ‘persoonlijkheidsprogramma’s’, ideaaltypes met gelaatstrekken en overeenkomstige karakterkenmerken die ze door de jaren met naslagwerken, uitgebreid anekdotisch bewijs en feedback heeft ontwikkeld. ‘Een gezicht lezen is als wijn proeven. Iedereen kan zeggen of een wijn lekker is of niet. Maar om de toetsen van abrikoosjes te ontwaren, moet je naar de ervaring streven van een sommelier.’
Ieder gezicht kun je opdelen in links en rechts, vervolgt Trout. ‘Als we de rechterkant – the social mask – spiegelen, zien we mensen zoals ze zijn op hun werk en in hun publieke leven. De linkerkant – the real self – toont ons wie we thuis zijn, authentiek, bij familie en vrienden.’ Om de logica achter deze derde aanname te illustreren, verwijst ze naar onze begroetingswijze. ‘Bij het handen schudden – dat doen we met rechts – kijken mensen met hun hand mee, naar de rechterkant van het gezicht voor hen. Dat vertelt iets, maar weinig over wie die persoon écht is.’
Kijk dus altijd eerst kruiselings over je arm, vervolgens naar de andere kant, en vergelijk die twee helften dan met elkaar. ‘Een symmetrisch gezicht betekent what you see is what you get. Hoe groter het verschil tussen hoe iemand zich op het werk gedraagt en thuis, hoe groter het verschil tussen de twee kanten.’ Soms is achterdocht dan gepast, maar een ijzeren regel is dat niet. ‘Assymetrie maakt mij bovenal nieuwsgierig naar de reden. Iemand kan timide zijn bijvoorbeeld, maar een job hebben waarbij hij in de publieke belangstelling staat. De publieke kant kan er dan heel zelfverzekerd uitzien, in combinatie met verlegenheid aan de linkerkant van het gezicht.’
Kandidaten lezen
‘Bij verkiezingen is politici hun gezichten zien even belangrijk als hun track record’, vindt Glenna Trout. ‘Eerder stuntelige, die niet rad van tong zijn, kun je beter lezen op bewegende beelden. De anderen beter van een foto, want in een stilstaand beeld kunnen mooipraters zich minder makkelijk verbergen.’ Bij wijze van experiment legden we haar deze foto’s van zes politici voor. Trout, woonachtig te Seattle, Washington, zegt ze van haar noch pluimte kennen (‘nog nooit gezien’), en wij geloven haar op haar woord. Ze weet alleen dat ze hier op een lijst staan op 25 mei. En deelt, als een vrouwelijke en sensatieschuwe versie van Rasti Rostelli, haar gebald gedacht. ‘Geen waarheid maar opinie, en slechts op basis van één en niet meerdere foto’s.’
Foto’s: Reporters
Johan Vande Lanotte
‘Ik zie vastberadenheid en standvastigheid maar, zeker in de ogen links, ook zwaarmoedigheid. Zijn neus, veeleer lang en breed in verhouding tot zijn gezicht, wijst op leiderschapskwaliteiten. Geen feestje om met hem iets gedaan te krijgen. Te veel negatieve energie, naar mijn smaak.’
Elio Di Rupo
‘Hij straalt visie en leiderschap uit. Dat zijn lippen naar de mondhoeken ietwat voller uitlopen aan de privékant dan aan de publieke, doet mij vermoeden dat hij met scha en schande geleerd heeft dat hij niet zo open kan zijn als hij zelf zou willen. Zijn privékant oogt in z’n geheel voller dan de publieke, maar dat komt deels door het perspectief van de foto. Zijn kin, breed en vrij stomp, wijst op vastberadenheid en geduld om z’n doel te bereiken.’
Kris Peeters
‘Leiderschapskwaliteiten, zeker. Maar publiek oogt hij als een lone ranger. Op zichzelf, zonder dat hij veel nood heeft aan bevestiging van buitenaf. Het grootste verschil tussen rechts en links zit in de ogen en mond. Het oog aan zijn privékant kijkt iets minder onvriendelijk, maar straalt nog altijd geen warmte uit. Dat het zo klein en dichtgeknepen is, nog meer dan zijn ander oog, doet vermoeden dat hij nooit het achterste van zijn tong laat zien. Zelfgenoegzaam zou ik zijn glimlach niet noemen, maar hij is slim en hij weet het.’
Maggie De Block
‘De hoek van haar ogen en (gepotloodgekleurde?) wenkbrauwen staat erg boos, vind ik. Links en rechts staan ze volstrekt anders, maar in beide gevallen voel ik de ingehouden energie van kwaadheid. Die schaadt, volgens het ideaaltype waarin ik haar onderbreng, wellicht eerder haarzelf dan anderen. Woede kan creatief zijn, maar dan zouden de ogen zachter en meer open staan. Toch oogt ze niet als een negatief persoon. Wel gereserveerd. Intelligent, veel kracht.’
Bart De Wever
‘Het perspectief is lichtjes gedraaid, maar de vorm en grootte van zijn publiek en privégezicht liggen erg ver uit elkaar. Mijn eerste indruk is die van een klasclown. Publiek is zijn kin puntiger en steekt ze meer vooruit. Ik lees daarin dat hij hier en nu de job wil klaren, en dat hij privé geduldiger is. In zijn ogen zit explosieve energie, die hij wat verbergt achter zijn sociaal masker. In zijn linkeroog zie je het beter: als hij boos is, kan hij ontploffen. Intelligent en visionair. Al duidt zijn neus niet op leiderschap. Als hij dat heeft, is het meer aangeleerd dan aangeboren. Zijn gezicht is weinig coherent.
Wouter Van Besien
‘De lijnen die tussen neus en wang tot de lippen diep en vrij recht naar beneden lopen, wijzen op verantwoordelijkheidszin. Hij neemt de zaak serieus. Zijn ogen staan eerder zacht, en zijn hele gelaat verraadt meer schroom dan je bij een politicus zou verwachten. Intelligent. Snel en pragmatisch in chaossituaties.’
Meer info: Facing facts – what a face can tell us
Jan Jagers
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier