Heeft de asielcrisis van 2015 de opinies over migratie beïnvloed? Sociologen Bart Meuleman en Arno Van Hootegem (beiden KU Leuven) onderzochten de enquêtes van het Europees Sociaal Onderzoek (European Social Survey, ESS) in een twintigtal landen. Opvallende conclusie: de attitudes bleven in de meeste landen stabiel.
Meuleman en Van Hootegem publiceerden hun bevindingen in The Refugee Reception Crisis in Europe, een boek dat vandaag aan Fedasil en zijn opvangpartners is voorgesteld.
In hun bijdrage plaatsen Meuleman en Van Ootegem vraagtekens bij de gangbare theorie dat meer migratie of een verslechtering van de sociaaleconomische situatie automatisch leidt tot meer afkeer van asiel en migratie. ‘Als die theorie een wetmatigheid zou zijn,’ zegt Meuleman, ‘dan zouden uit een grotere instroom van asielzoekers of een grote economische crisis als die van 2008 automatisch meer negatieve attitudes over migratie moeten volgen. Dat is duidelijk niet altijd het geval. Spanje en Portugal zijn hard getroffen door de economische crisis, en toch is de openheid tegenover asielzoekers daar groter dan in de meeste andere Europese landen.’
Uitgerekend in de landen die de minste asielzoekers hebben opgenomen, is de afkeer het grootst.
Uit de door Meuleman en Van Hootegem bestudeerde data blijkt dat de attitudes al sinds 1995 ongeveer gelijk blijven. Een uitzondering vormen de Visegrad-landen. Daar zie je, vooral vanaf 2015, een bijzonder forse toename van de negatieve attitudes. ‘Een mogelijke verklaring daarvoor is het beleid zelf’, aldus Van Hootegem. ‘Hongarije was het eerste land dat “nee” zei tegen het Europese spreidingsplan voor asielzoekers. Premier Viktor Orbán heeft ook duidelijk op de morele paniekknop gedrukt. En niet alleen hij. Ook in andere Visegradlanden (waartoe naast Hongarije ook Tsjechië, Polen en Slovakije behoren, nvdr) hebben belangrijke actoren in het middenveld, de politiek en de media voor die aanpak gekozen. Het resultaat is dat uitgerekend in de landen die de minste asielzoekers hebben opgenomen de afkeer het grootst is.’
‘Het beeld dat nogal wat Franstaligen van Vlamingen hebben blijkt niet te kloppen.’
Opvallende vaststelling nog: de attitudes van Vlamingen en Walen tegenover asiel en migratie blijken nauwelijks te verschillen. Meuleman besluit hieruit dat het beeld dat nogal wat Franstaligen van Vlamingen hebben niet klopt. ‘Vlamingen zijn niet racistischer. Hun stemgedrag is anders, maar de onderliggende attitudes zijn ongeveer dezelfde.’
Een uitgebreid interview met Bart Meuleman en Arno Van Hootegem leest u volgende woensdag in Knack.
