Emmanuel Macron blijft vijf jaar langer president van Frankrijk. Maar veel tijd om na te genieten heeft het staatshoofd niet, als hij het land wil verenigen en de parlementsverkiezingen wil winnen.
Emmanuel Macron is opnieuw voor vijf jaar president van Frankrijk. Met 57,4 procent van de stemmen doet de progressieve liberaal het beter dan de radicaal-rechtse kandidate Marine Le Pen, die 42,6 behaalde. Dat is een aanzienlijke krachttoer. De afgelopen twintig jaar slaagde geen enkele president erin om herverkozen te geraken. Bovendien is Macron de eerste president die sinds de oprichting van de Vijfde Republiek herverkozen wordt zonder dat zijn politieke rivalen een meerderheid hadden in het Franse parlement – ook wel cohabitatie genoemd. Tot slot deed geen enkele zittende president het in de tweede ronde zo goed als Macron zondag.
Met onder meer de gele hesjes, de coronacrisis en de oorlog in Oekraïne heeft Macron er een woelig quinquennat opzitten. In tegenstelling tot in 2017 kon de president zich niet meer als nieuwkomer profileren en moest hij zich verdedigen voor het gevoerde beleid. Sindsdien, zo blijkt uit de uitslagen van beide verkiezingsronden, is de electorale steun voor radicale partijen aanzienlijk gegroeid. ‘Ik weet dat voor een aantal van onze landgenoten die voor extreem-rechts hebben gestemd, de woede en de verdeeldheid die hen ertoe hebben gebracht dit te doen, ook moeten worden aangepakt. En dat zal mijn verantwoordelijkheid zijn en die van de mensen om mij heen’, klonk het niet veel anders dan vijf jaar geleden.
Na de eerste ronde was het vooral uitkijken naar de manier waarop de zeven miljoen kiezers van de radicaal-linkse politicus Jean-Luc Melenchon zouden stemmen. Macron wist 42 procent van hen te overtuigen, Le Pen slechts 17. Op de 50- tot 59-jarigen na doet het huidige staatshoofd het in elke leeftijdscategorie beter dan zijn concurrente. Vooral bij jonge jongeren en plus-70-jarigen is Macron populair. Le Pen wist op haar beurt een ruime meerderheid van de arbeiders en bedienden in Frankrijk te overtuigen. Wel ging slechts 72 procent van de Fransen naar de stembus. Dat is het laagste aantal sinds 1969 en wijst erop dat heel wat mensen niet begeesterd waren door een van beide kandidaten. Vele anderen gingen dan ook stemmen voor Macron uit afkeer voor Le Pen, en omgekeerd.
‘Helaas, helaas, helaas’
Le Pen doet het ruim acht procentpunt beter dan vijf jaar leden en verliest alweer beter dan voordien. Ze behaalt de sterkste uitslag voor een radicaal-rechtse politicus in de Vijfde Republiek ooit. De kloof tussen Macron en Le Pen bedroeg in 2017 nog ruim 10 miljoen stemmen, intussen omvat het verschil nog 4,5 miljoen kiezers. Wel was haar programma gematigder dan in 2017 en kreeg ze door toedoen van Eric Zemmour, haar concurrent op radicaal-rechts, een minder extreem profiel en een hogere aaibaarheidsfactor. Haar historische resultaten boden Le Pen zondagavond, nog geen kwartier nadat de eerste officiële uitslagen openbaar werden gemaakt, voldoende reden voor een flinke overwinningssaus op de nederlaagstoespraak. Meteen kondigde ze aan dat zij, en niemand anders, naar aanloop van de parlementsverkiezingen in juni Macron zal blijven uitdagen.
Maar Zemmour, die in de eerste ronde goed was voor slechts zeven procent, is het daar niet zomaar mee eens. In een reactie liet hij optekenen dat radicaal-rechts nooit aan het langste eind zal trekken zolang Le Pen de forcing voert. ‘Helaas, helaas, helaas. Het is de achtste keer dat een nederlaag de naam Le Pen treft. Dit zag ik al jaren aankomen. Met veel spijt in het hart moet ik vaststellen dat zij die van Frankrijk houden verslaan worden. ‘, klonk het in zijn toespraak waarin hij nog pleitte voor een eengemaakt blok van rechtse patriotten. Daarmee zette de 63-jarige Zemmour vooral zichzelf in de verf. De strijd om het leiderschap op radicaal-rechts is allerminst beslecht en zal de komende maanden nog verder aanscherpen.
Want midden juni vinden er in Frankrijk verkiezingen voor de Assemblee Nationale plaats. ‘Op naar de derde ronde’, zei Jean-Luc Melenchon daarover in een reactie op de verkiezingsuitslag. Melenchon hoopt als kandidaat van verenigd links een absolute meerderheid in het parlement te behalen, waardoor Macron niet anders zou kunnen dan hem als premier te aanvaarden. Met dat weliswaar onwaarschijnlijke scenario hoopt Melenchon de liberale kanten van Macrons hervormingsagenda af te vijlen. Diezelfde Melenchon waarschuwde alvast voor aanzienlijke demonstraties en stakingen. In onder meer Parijs, Nantes en Straatsburg kwamen er zondagavond al mensen op straat uit protest tegen Macron.
Herschikken?
Voor Macron was het zelfs met een absolute meerderheid in het parlement niet evident om zijn hervormingen doorgevoerd te krijgen – hij zag zich ertoe verplicht om de pensioenhervorming per presidentieel decreet door te duwen, een manier van werken die hij nochtans als minister van Financiën onder François Hollande afwees. Vrijwel alle thema’s die tijdens de campagne aan bod kwamen, waaronder koopkracht, behoren tot de portefeuille van de regering. Macron moet dus hopen dat hij op 12 en 19 juni voldoende parlementaire slagkracht kan verzamelen om zijn agenda te vervolmaken. Hij zal er ongetwijfeld op hopen dat de overwinning van gisteren hem in juni een extra duwtje in de rug kan geven.
Tegen die achtergrond wordt het bovendien uitkijken naar het tijdsstip en de manier waarop Macron zijn regering al dan niet zal herschikken. Sinds hij het partijlandschap in Frankrijk in 2017 openbrak, koos Macron doelbewust voor figuren uit het centrumlinkse en -rechtse kamp om het kiespubliek uit beide kampen te bedienen. Normaal gesproken neemt huidig premier Castex snel ontslag. Als Macron met het oog op de stembusgang in juni reeds een signaal de wereld wil insturen, kan hij een herschikking daar voor aanwenden.
Macron zei zondagavond dat het zijn project wordt om van Frankrijk een ecologische natie te maken – een thema dat vooral de linkerkant van het spectrum na aan het hart ligt. Zijn sociaaleconomische voorstellen die hij in de slotdagen van de campagne plots voorstelde, moeten zowel Le Pen- als Melenchonkiezers overtuigen. Vraag is welke premier dat voldoende belichaamt. Gaat hij ditmaal opnieuw voor de populaire centrumrechtse politicus en voormalig premier Édouard Philippe? Kiest hij voor de eerder linkse minister van Arbeid Elisabeth Borne? Of wordt het Landbouwminister en Macron-vertrouweling Julien Denormandie? In Frankrijk en de Europese bubbel wordt er ook al een tijdlang gespeculeerd over een eventuele terugkeer van voorzitter van de Europese Centrale Bank Christine Lagarde naar de Franse politiek.
Wordt vervolgd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
