Topdiplomaat Kishore Mahbubani: ‘Europa heeft in zijn eigen voet geschoten’

In de manier waarop de Aziatische landen de coronacrisis overwinnen, ziet voormalig Singaporees topdiplomaat Kishore Mahbubani zijn gelijk bevestigt. ‘Amerika en Europa lopen ver achter.’

Van alle landen waar het coronavirus opduikt, zijn de maatregelen bijna nergens zo rigoureus als in Singapore. Met verregaande reisbeperkingen, meetapparatuur om reizigers met koorts op de luchthaven op te sporen en uitgebreide quarantainemaatregelen zorgde de autoritaire maar uiterst technocratische stadstaat ervoor dat het aantal besmettingen lager lag dan tweehonderd.

Kishore Mahbubani, voormalig Singaporees topdiplomaat en rector van de Lee Kuan Yew School of Public Policy van de Universiteit van Singapore, pakt graag uit met die indrukwekkende cijfers. Mahbubani schreef de voorbije twintig jaar boeken als De eeuw van Azië, Naar één wereld en Is het Westen de weg kwijt?, waarin hij niet zonder genoegen beschrijft hoe de globalisering het zwaartepunt van de wereld weer naar Azië brengt. De uitbraak van Covid-19 bewijst zijn grote gelijk. ‘Ik waarschuw hier al twintig jaar voor’, zegt Mahbubani, wanneer we hem spreken kort nadat ook België grootschalige maatregelen heeft aangekondigd. ‘In een geglobaliseerde wereld zullen pandemieën een terugkerend verschijnsel zijn. Het Westen is niet langer het centrum van de wereld: wij leven vandaag in de Aziatische Eeuw. Crisissen als deze maken dat eens te meer duidelijk.’

Op welke manier?

Kishore Mahbubani: China heeft in de bestrijding van Covid-19 een onwaarschijnlijke prestatie geleverd. In zeven dagen tijd is China erin geslaagd om het virus te decoderen en vervolgens met de hele wereld te delen. Dat toont aan in welke mate China zich op wetenschappelijk en medisch vlak heeft ontwikkeld. Bij de vorige gezondheidscrisissen was dat nog ondenkbaar. Bij de vogelpestcrisis vijftien jaar geleden moest de Chinese overheid nog de hulp inroepen van het US Center for Disease Control in Atlanta, omdat ze er niet in slaagde het virus te identificeren. Vandaag zijn de Chinezen minstens zo goed als de Amerikanen.

Waarom slaagt Singapore er zo veel beter in om de pandemie te bestrijden?

Mahbubani: Het is natuurlijk zo dat Singapore meer ervaring heeft dan het Westen. Wij hebben SARS meegemaakt, een epidemie die véél dodelijker was dan Covid-19. Daardoor hebben we social distancing leren toepassen: geen handen schudden, afstand houden, niet gaan werken als je je ziek voelt. Maar het voornaamste verschil is toch dat de overheid in Singapore extreem competent is. In de meeste landen gaan de absolute topstudenten voor een investeringsbank of een consultancybedrijf werken, bij ons gaan ze voor de overheid werken. Daardoor is er een blind vertrouwen in de overheid. Ook in Singapore werd er aanvankelijk gehamsterd. Maar toen de overheid communiceerde dat dat nergens voor nodig was, stopte het hamsteren onmiddellijk.

Waarom hebben westerse landen het zo moeilijk om deze epidemie doeltreffend aan te pakken?

Mahbubani: Omdat de overheid niet in alle westerse landen het vertrouwen geniet. In de Verenigde Staten is het al decennia de mode om de overheid af te bouwen. Ronald Reagan werd populair door uitspraken als ‘de overheid is niet de oplossing, maar het probleem’. Als je het concept ‘overheid’ op die manier in diskrediet brengt en je blijft maar snijden in het budget, kan het niet anders of burgers verliezen alle vertrouwen. In Europa hebben de meeste overheden gelukkig meer krediet.

Toch heeft ook Europa niet echt gebruik gemaakt van de voorsprong op China om maatregelen te nemen.

Mahbubani: Het heeft mij ten zeerste verbaasd dat de Europese overheden zo zelfgenoegzaam zijn geweest. Ze hadden onmiddellijk maatregelen moeten treffen. De grote les van Covid-19 is dat we allemaal op dezelfde boot zitten. Vroeger bestond de wereld uit 193 boten die dobberden op dezelfde oceaan: als er in één boot een besmetting gebeurde, bleven de andere doorgaans gespaard. Dit virus toont aan dat de wereld een cruiseschip is met 193 kajuiten: je kunt je eigen kamer zo veel poetsen als je wilt, je raakt uiteindelijk toch besmet.

Hoe verklaart u die trage reactie?

Mahbubani: Ik stel vast dat Europa kennelijk nog altijd niet snapt dat de wereld veranderd is. Europa moet snappen dat het zichzelf niet meer van de rest van de wereld kan isoleren.

Wat zou u de Europese beleidsmakers aanraden?

Mahbubani: Ik heb nooit begrepen dat Europa en Amerika de voorbije decennia de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hebben drooggelegd. (doceert) In 1971 bestond 62 procent van het WHO-budget nog uit een verplichte bijdrage van de lidstaten. In 2007 was die verplichte financiering nog maar 28 procent van het totale budget. Hoe kun je dan verwachten dat de WHO de capaciteiten ontwikkelt om een wereldwijde pandemie te bekampen? Als de Europese Unie vandaag kreunt onder de corona-epidemie, is het omdat ze zichzelf in de voet heeft geschoten.

Hoe evalueert u de Amerikaanse reactie? President Donald Trump heeft ervoor gekozen om de grenzen met de Europese Unie dicht te gooien.

Mahbubani: Het contrast met China is enorm. China heeft als eerste hulp aangeboden aan Italië, het Europese land dat het zwaarst is getroffen. Het is enorm slim dat China zijn bereidheid toont om te helpen.

Waarom slaagt China daar wel in?

Mahbubani: Het voornaamste verschil is dat China een veel sterkere overheid heeft. China kan een hele provincie in quarantaine stoppen als dat moet. Ik denk niet dat het Amerikaanse systeem ooit in staat zal zijn om bijvoorbeeld Texas te isoleren.

Is het probleem niet vooral dat het in liberale democratieën moeilijker is om dergelijke maatregelen te nemen?

Mahbubani: Helemaal niet. Ook in een liberale democratie kun je een sterk en gedisciplineerd antwoord formuleren. Een van de eerste plekken waar Covid-19 buiten China opdook, was Toronto. In Canada is daar toen heel doeltreffend op gereageerd. Wat kwaliteit van bestuur betreft, loopt zowel Amerika als Europa achter op Azië. Ik zou nooit beweren dat Amerika het Chinese systeem moet overnemen, maar het zal toch minstens zijn bureaucratie op een bepaald niveau moeten brengen. Trump heeft het budget van de Centers for Disease Control and Prevention (CDC), het agentschap dat epidemieën moet opsporen en bestrijden, teruggebracht van 12 tot 8 miljard dollar. Dat is in tijden als deze natuurlijk rampzalig.

Acht u het mogelijk dat de uitbraak van dit soort pandemieën een rem kunnen vormen op de globalisering?

Mahbubani: Het feit dat Covid-19 in enkele weken meer dan 120 landen heeft bereikt, bewijst dat de wereld geglobaliseerd is. Dat draai je nooit meer terug. Kijk naar Iran, dat momenteel een van de hardst getroffen landen is. Tegen Iran zijn zodanig veel sancties uitgevaardigd, dat het nagenoeg afgesneden is van de wereldeconomie. En toch raakte ook Iran binnen enkele weken besmet.

Wordt deze crisis de aanleiding om wereldwijde organisaties weer op te bouwen?

Mahbubani: We moeten ons de vraag stellen of de mensheid een intelligente en rationele soort is. Een rationele en intelligente soort die vaststelt dat hij op dezelfde boot zit als 7,3 miljard anderen, ziet toch onmiddellijk in dat hij met die anderen moet samenwerken om ervoor te zorgen dat de boot een beetje netjes en gezond blijft? Logisch gezien doet de mensheid er dus goed aan om wereldwijde instellingen te versterken.

En ís de menselijke soort rationeel en intelligent?

Mahbubani: Uiteindelijk, na verloop van tijd: ja. (grinnikt) Het helpt als ze mijn boeken hebben gelezen.