Pokerspel rond Europese topbenoemingen: Charles Michel als Hoge Vertegenwoordiger?

De Europese staatshoofden en regeringsleiders raken het niet eens over de verdeling van een vijftal Europese topfuncties. Na meer dan 18 uur onderhandelen schort Europees president Donald Tusk de vergadering op. Over wie en wat gaat het? Een overzicht.

Dinsdag om 11 uur steken de 28 leiders de koppen opnieuw bij elkaar. Ze zijn al sinds zondagavond 18 uur op een speciale top in Brussel zoek naar een compromis.

Op tafel ligt de verdeling van vijf topbenoemingen: de voorzitter van de Europese Commissie (nu Jean-Claude Juncker), de voorzitter van de Europese Raad – het hoofd van de Europese diplomatie, zeg maar (nu Donald Tusk), de voorzitter van het Europees Parlement (nu Antonio Tajani), de voorzitter van de Europese Centrale Bank (nu Mario Draghi) en de Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlands beleid (nu Federica Mogherini).

Bij die verdeling wordt niet alleen rekening gehouden met de uitslag van de verkiezingen van 26 mei – waar de christendemocratische Europese Volkspartij (EVP) als grootste uitkwam, gevolgd door de sociaaldemocraten en de liberalen – maar ook de geografische spreiding en de verdeling mannen-vrouwen.

Het overleg werd hervat bij het ontbijt omstreeks 8 uur, nadat Tusk een hele nacht van bilaterale gesprekken hield, maar is intussen dus opnieuw onderbroken.

Wie op welke post?

Alles begint met de opvolging van Europese Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker. De naam die daar de voorbije dagen nadrukkelijk circuleert, is die van de Nederlander Frans Timmermans, de zogenaamde Spitzenkandidaat van de sociaaldemocraten.

Timmermans heeft de steun van onder anderen de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron, maar zijn kandidatuur wordt niet gedragen door een tiental Oost- en Centraal-Europese landen, door Italië en door enkele regeringsleiders van christendemocratische signatuur, zoals de Ierse premier Leo Varadkar.

De EVP wil haar Spitzenkandidaat Manfred Weber als Commissievoorzitter, zo bevestigde ook kersvers Europarlementslid Kris Peeters (CD&V) vanochtend op Radio 1. De EVP is ondanks enkele zetels verlies nog altijd de grootste in het Europees Parlement.

Weber en Timmermans zijn de enige twee die in de Europese verkiezingscampagne door hun politieke familie zijn uitgespeeld als zogenaamde Spitzenkandidaten, maar onder anderen Macron wil dat systeem overboord gooien en stelt zijn veto tegen Weber. Om het systeem van de Spitzenkandidaten te redden, zou Timmermans een oplossing kunnen zijn.

De kandidaat-Commissievoorzitter heeft de steun nodig van minstens 21 lidstaten, die samen zeker 65 procent van de Europese inwoners vertegenwoordigen. Wie uiteindelijk ook als Commissievoorzitter wordt voorgedragen, die benoeming moet hoe dan ook nog door het Europees Parlement worden goedgekeurd.

Koehandel

Als tegemoetkoming zou de EVP het voorzitterschap van het Europees Parlement, in de persoon van Manfred Weber, en van de Europese Raad krijgen. Weber zou ‘als cadeau’ voor 5 jaar in plaats van voor de gebruikelijke 2,5 jaar kunnen zetelen, merkte professor Hendrik Vos afgelopen weekend op tegenover Knack. Dat zou een streep door de rekening van Guy Verhofstadt zijn, die binnen de liberale fractie aast op het het voorzitterschap van het parlement. Maar naarmate de klok verder tikt, zullen zijn kansen er zeker niet op achteruit gaan.

Voor de Europese Raad circuleert de naam van de liberaal Charles Michel (MR) al een tijdje, maar ook als er wordt gekeken naar gender en geografische spreiding, lijken de kansen van de Bulgaarse Wereldbank-CEO Kristalina Georgieva (EVP) dus een pak groter.

Die twee namen vielen de voorbije uren ook voor de functie van Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlands beleid – de buitenlandminister van de EU, zeg maar.

Het moet worden opgemerkt dat de functie van Hoge Vertegenwoordiger vooral symbolisch is, omdat het buitenlands beleid van de EU op veel vlakken unanimiteit vereist. De macht van die functie is dus zeer beperkt.

Meer gewicht in de weegschaal is er dan voor het voorzitterschap van de Europese Centrale Bank. Naar verluidt rekent Macron daar op een Fransman.

Benelux

In het nadeel van Michel om een post in de wacht te slepen, spelen echter zeker drie zaken: dat hij dicht bij Macron aanleunt, dat – als Timmermans Commissievoorzitter wordt – de rol van de Benelux te groot kan worden bevonden, nadat de post eerder met Juncker door een Luxemburger werd bezet en dat hij een man is.

Vermoedelijk zullen zeker twee van de topfuncties naar een vrouw gaan. Ook de Litouwse president Dalia Grybauskaite maakt volgens analisten kans op een topfunctie voor de EVP.

De liberalen zouden ook aanspraak maken op het vicevoorzitterschap van de Commissie. In dat scenario valt de naam van de Deense Margrethe Vestager.