Italië luidt de alarmbel over nutriscore: ‘Onze kazen zijn juwelen die beschermd moeten worden’

Italië luidt de alarmbel: de nutriscore, het gezondheidslabel voor voedingsmiddelen, geeft slechte cijfers aan gorgonzola, parmezaan en mozzarella. Rome wil voorkomen dat het systeem standaard wordt in de hele EU.

Zijn er nog momenten waarop de oorlog in Oekraïne geen rol speelt? Het is een zonnige lentedag in Rome. De grootste Italiaanse kaasproducenten komen bijeen in het historische Acquario Romano, een populaire locatie voor conferenties. In de zuilengangen hebben ze op lange tafels trots hun kazen uitgestald, en de eerste proseccokurken knallen al voor de middag. Ze zijn gekomen om over de toekomst van hun sector te praten.

Ook de producenten van buffelmozzarella en parmezaan zijn in gedachten bij de gruwelijke oorlog die Vladimir Poetin voert. ‘Ik vind het vreselijk’, zegt Antonio Auricchio, de voorzitter van de vereniging van kaasproducenten AFIDOP. De beelden van vluchtende vrouwen en kinderen zijn schokkend, zegt hij, en de omvang van de vernielingen maakt hem sprakeloos.

Zijn verontwaardiging is oprecht. Maar voorzitter Auricchio, die zelf een bedrijf heeft dat gorgonzola produceert, moet ook denken aan de gevolgen voor de Italiaanse kaas. En die zijn rampzalig: de hoge energieprijzen brengen de producenten in de problemen. Bovendien is Rusland niet langer een belangrijke leverancier van meststoffen. En waarmee moeten Italiaanse melkkoeien worden gevoederd als de aanvoer van graan uit Oekraïne stopt? ‘Ik ben werkelijk heel erg bezorgd’, zegt Auricchio.

In Italië is kaas een miljardensector, die werk biedt aan 26.000 mensen. Als die in de problemen komt, heeft Italië dus een probleem. Maar voor Auricchio en zijn collega’s komt het grootste gevaar tegenwoordig niet uit oosten van Europa maar uit het westen, uit Brussel en Parijs.

Oranje

Hun woede is gericht tegen de door Frankrijk ontwikkelde nutriscore. De beoordelingsschaal met vijf kleurniveaus (groen, lichtgroen, geel, oranje en rood) moet de consument helpen om een onderscheid te maken tussen gezonde en schadelijke levensmiddelen.

Als het aan Frankrijk en andere EU-landen ligt, moet het label in heel Europa standaard worden. Het wordt al gesteund door zeven lidstaten en door supermarktketens zoals Aldi of merken zoals Pepsi. Italiaanse kaas zou de voorlaatste markering op de kleurenschaal krijgen, oranje.

‘Het systeem is absurd en moet bestreden worden’, zegt de Italiaanse minister van Landbouw, Stefano Patuanelli van MoVimento, de Vijfsterrenbeweging. Hij is gekomen om de afgevaardigden van de kaassector te steunen. ‘Je kunt een voedselproduct niet als absoluut goed of slecht bestempelen door een kleurtje’, zegt hij.

Hun producten zullen in de toekomst in de schappen van de supermarkten blijven liggen, vrezen de Italiaanse kaasmakers. Veel klassiekers van de mediterrane keuken moeten misschien van het menu verdwijnen, zoals radicchio-risotto met gorgonzola, spaghetti pomodoro met Parmezaanse kaas of insalata caprese met buffelmozzarella.

Voorstanders van het kleurlabel voeren aan dat het op een gemakkelijke manier helpt om te veel vet, suiker of zout te vermijden. Instellingen zoals het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek vinden dat de nutriscore de klanten ertoe kan aanzetten hun risico om kanker te krijgen te verminderen. Ook de Wereldgezondheidsorganisatie staat er positief tegenover.

In Italië bereiken ze met zulke argumenten niet veel. We moeten nu de Italiaanse cultuur, haar geschiedenis en haar tradities verdedigen, zegt minister Patuanelli. Auricchio, de voorzitter van de vereniging van kaasproducenten, vergelijkt zijn kazen met ‘juwelen die beschermd moeten worden’.

De kaasproducenten storen zich vooral aan het feit dat de voedingswaarden in het nutriscore-systeem altijd op 100 gram gebaseerd zijn, terwijl veel gerechten met slechts een paar gram Parmezaanse of andere kaas op smaak worden gebracht. Het komt op de dosering aan, op het evenwicht van de maaltijd, en niet op wat de kaaslobbyisten willekeurig bepaalde waarden noemen. Ze benadrukken dat de mediterrane keuken al vele jaren deel uitmaakt van het immateriële culturele werelderfgoed en dat het een van de gezondste manieren van eten is.

Luca Piretta is voedingsdeskundige in Rome. Op het podium in het Romeinse Aquarium hitst hij de stemming onder de kaasproducenten verder op. ‘Het label gebruikt een willekeurig algoritme,’ zegt Piretta. Zelfs diepvriespizza of Cola Zero zouden een beter label krijgen in de nutriscore dan Italiaanse kaas. ‘En bij frieten wordt er niet eens rekening mee gehouden dat ze in vet gebakken worden.’ Belachelijk noemt hij het systeem van nutriscores.

Camembert

Het onbegrip van de Italiaanse kaasproducenten tegenover de Franse bedenkers van het label voor voedingsmiddelen is des te groter. ‘De Fransen maken toch ook zelf kaas’, roept de moderator van de podiumdiscussie met gespeelde verontwaardiging tegen het publiek, ‘ook al is die natuurlijk niet zo goed als de onze!’

‘Ik hou wel van de Fransen,’ zegt Auricchio, ‘maar ze hebben nu eenmaal hun eigen mentaliteit.’ En voedingsdeskundige Piretta uit een vermoeden dat het publiek bijzonder verontrust, dat de Fransen de nutriscore zo hebben afgesteld, dat ze in het voordeel speelt van hun Camembert.