De zaak rond de mogelijk kankerverwekkende onkruidverdelger Roundup krijgt een staartje voor lobbyisten in de EU. Zij zullen hun uitgaven beter publiek moeten maken als gevolg van een miljoenencontract dat opdook tussen Monsanto en een lobbybedrijf.
In 2017 kreeg het Amerikaanse bedrijf Monsanto de toestemming om de onkruidverdelger Roundup te blijven verkopen in de Europese Unie. Het werkzame middel van Roundup, glyfosaat, is volgens het Internationale Agentschap voor Kankeronderzoek IARC kankerverwekkend. 125.000 gebruikers van het product stapten naar de rechter.
In 2018 werd Monsanto overgenomen door de Duitse chemiereus Bayer. Zij treffen nu een schikking met een deel van die slachtoffers en geven hen een bedrag van enkele duizenden tot enkele miljoenen dollars. In België is de verkoop van Roundup aan particulieren ondertussen verboden.
‘Betrouwbare gegevens in het EU-transparantieregister tonen hoeveel macht bedrijven in de EU werkelijk hebben.’
De beslissing in 2017 om het product toch opnieuw toe te laten op Europese bodem kwam er niet zomaar. Monsanto betaalde voor wetenschappelijke studies die niet door erkende labo’s werden uitgevoerd en zette een intense lobbycampagne op.
De omvang van die lobbycampagne kwam onder meer aan het licht door artikels in Le Monde vorig jaar. De Franse krant ontdekte dat Monsanto in 2016 en 2017, in de aanloop naar de Europese goedkeuring van Roundup, het lobbybedrijf FleishmanHillard onder de arm nam.
Zij kregen als taak om een lijst op te stellen van tegenstanders van Roundup. Die bevatte ongeveer 200 Fransen waaronder journalisten en politici, zoals toenmalig minister van ecologie Ségolène Royal. Bayer verklaarde in september 2019 dat de lijst zelfs namen van 1.500 individuen van verschillende Europese landen bevatte.
Tien keer minder
Toen het Duitse chemieconcern Monsanto in 2018 overnam, zette de multinational de samenwerking met de lobbyisten van FleishmanHillard meteen stop en stelde een onderzoek in. Dat onderzoek toonde aan dat in totaal 59 lobbyisten van FleishmanHillard en hun onderaannemingen voor Monsanto werkten. Kostprijs: 14,5 miljoen euro.
Dat bedrag staat in schril contrast met wat Monsanto, volgens henzelf, maximaal had besteed aan lobbyen in die periode: 1,45 miljoen. Dat is dus tien keer minder dan bleek uit het onderzoek.
Het veel lagere bedrag van 1,45 miljoen is wat Monsanto aangaf in het officiële transparantieregister van de Europese Unie. Lobbygroepen worden door de EU aangespoord om in dat register hun uitgaven openbaar te maken. Vaak geven lobbygroepen echter een veel lager bedrag op dan wat ze daadwerkelijk spenderen.
‘De pesticidenlobby geeft alleen de kosten door van de uren van lobbyisten wanneer ze daadwerkelijk in de gebouwen van de EU waren.’
‘Zo geeft de pesticidenlobby alleen de kosten door van de uren van lobbyisten wanneer ze daadwerkelijk in de gebouwen van de EU waren’, zegt Nina Holland van de ngo Corporate Europe Observatory. ‘Terwijl al hun voorbereidend werk uiteraard ook lobbywerk is.’
Een ander manier waarop lobbybedrijven een lager bedrag doorgeven, is door hun lobbyisten op nationaal level niet mee te tellen. ‘Fleishman-Hillard heeft, zoals veel lobbybedrijven, bureaus in verschillende Europese hoofdsteden.’, zegt Holland. ‘De kosten die ze buiten Brussel maken, geven ze vaak niet door, terwijl dat wel verplicht is.’
Hierover diende Corporate Europe Observatory een klacht in bij het secretariaat van het transparantieregister. Dat secretariaat liet weten dat de regels in verband met de lobbykosten op het niveau van de EU-lidstaten een update krijgen.
Macht van de bedrijven
Zal deze update de gegevens in het register betrouwbaarder maken? ‘Het lijkt erop dat het secretariaat zijn eigen regels nu echt gaat toepassen’, zegt Holland. ‘Als lobbyisten daadwerkelijk hun kosten op nationaal niveau gaan doorgeven, dan zouden we een stijging moeten zien in de cijfers. Als dat niet gebeurt, dan klopt er iets niet.’
Volgens Holland is de reactie van het transparantieregister in de zaak-Monsanto een stap in de goede richting: ‘Betrouwbare gegevens in het EU-transparantieregister zijn cruciaal. Die info geeft namelijk een indicatie van hoeveel macht bedrijven werkelijk hebben in de EU. Het laat de burger zien wat ze daadwerkelijk investeren om besluiten te beïnvloeden.’
Het EU-transparantieregister is in het Nederlands hier beschikbaar. De data van het register is gebruiksvriendelijker ook te te vinden op lobbyfacts.eu, een site gemaakt door ngo’s.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
