'Het coronavirus dreigt de Europese Unie en meteen ook de euro te vernietigen'

De coronacrisis dreigt de Europese Unie te vernietigen: het rijke Noorden weigert solidair te zijn met het arme en zeer zwaar getroffen Zuiden.

‘Er zal veel gespuwd worden in de pasta en op de pizza voor Nederlanders eens ze terug naar het Gardameer komen’, tweette Philip Roose, een Vlaming op Sicilië. Samen met Joost Houtman schreef hij een paar jaar geleden het zeer vermakelijke boekje Bella figura over Italië en de Italianen. Hij waarschuwt al een hele tijd voor het vernietigende coronavirus en hekelt de lakse houding van onze overheid. En hij wijst erop dat Italië uit de Europese Unie zal stappen, als met name Duitsland en Nederland zich niet solidair tonen en het land met geld helpen: ‘Er sterven hier duizenden mensen. Nog duizenden zullen sterven. Economie ligt plat. Geen toerisme, geen productie. En wat zeggen de Duitsers en Nederlanders? Trek uw plan. Europese Commissie eveneens. Zullen we dan maar doen.’

Het coronavirus dreigt de Europese Unie en meteen ook de euro te vernietigen.

In de strijd tegen het coronavirus is het in Europa ieder voor zich. Om de gevolgen op te vangen, zullen alle landen vele miljarden moeten gaan lenen. Gelukkig staat de rente laag en is lenen dus goedkoop. Voor landen met gezonde overheidsfinanciën en met een buffer, zoals Duitsland en Nederland, wordt dat makkelijker dan voor landen met hoge schulden, zoals Italië, dat een staatsschuld van 133 procent van het bbp torst en al decennia de begrotingstekorten opstapelt. Ook België, met een schuld van rond de 100 procent en oplopende tekorten, bevindt zich niet in de allerbeste positie.

Daarnaast beloofden de centrale banken om de staatsschuld op te kopen. Dat wil zeggen dat zij de financiële lasten van de coronacrisis voor een belangrijk deel voor hun rekening zullen nemen. Dat zet landen als Italië wat uit de wind, maar volgens sommigen is dat onvoldoende en moet het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) worden ingezet. Dat is een noodfonds dat tijdens de financiële crisis in het leven werd geroepen om leningen te verstrekken aan eurolanden die in financiële problemen verkeren. Het heeft 410 miljard euro klaar liggen.

Sommige economen vrezen dat dit nóg ontoereikend is. Zij pleiten voor de uitgifte van euro-obligaties, coronabonds: de landen zouden dan niet meer apart, maar gezamenlijk leningen afsluiten. Dat betekent dat financieel zwakke landen als Italië, Spanje en Frankrijk tegen een beter rentetarief aan geld raken, dankzij financieel gezondere landen als Duitsland en Nederland.

De Belgische premier Sophie Wilmès (MR) is het idee van coronabonds genegen, net als acht andere eurolanden, maar Duitsland en Nederland zien het absoluut niet zitten. Zij vrezen dat hun eigen kredietwaardigheid onder druk komt als landen als Italië, Spanje en Frankrijk met hen mee surfen. En ze wijzen erop dat die landen, ondanks alle waarschuwingen, niets of in elk geval veel te weinig hebben gedaan om hun overheidsfinanciën op orde te brengen. Duitsland en Nederland, die jarenlang een streng begrotingsbeleid hebben gevoerd, vinden niet dat ze nu solidair moeten zijn met landen die steeds een te laks begrotingsbeleid hebben gevoerd.

De oude tegenstelling binnen de Europese Unie tussen het rijke Noorden en het arme Zuiden komt zo heel pijnlijk bloot te liggen.

De houding van Duitsland en Nederland leidt tot heel wat onbegrip in Italië en Spanje. ‘China en Rusland doen meer voor ons dan onze buurlanden en Europa’, zo is er te horen. Meer dan honderd economen riepen in de Financial Times al op tot meer solidariteit. Maar ook de voorzitter van de Nederlandse centrale bank, Klaas Knot, sprak zich uit. Hij maakte tot nu toe steeds bezwaar dat de financieel sterke landen zouden moeten bijspringen voor de zwakke, maar ‘in deze fase, waar je vrachtwagens met lijken ziet rondrijden op zoek naar crematoria, moet de nadruk liggen op solidariteit’.

Nederland en Duitsland weigeren tot nu toe om tijdens deze grote humane crisis solidair te zijn met landen als Italië en Spanje, die er al voor de uitbraak slecht voorstonden en nu bijzonder zwaar door het coronavirus worden getroffen. De oude tegenstelling binnen de Europese Unie tussen het rijke Noorden en het arme Zuiden komt zo heel pijnlijk bloot te liggen. Het coronavirus dreigt niet alleen mensenlevens en economieën, maar ook de Europese Unie en meteen ook de euro te vernietigen. Dat kan ons nog verder de dieperik in duwen.

En misschien leren we nu maar beter een mondje Italiaans, om geen Nederlands te hoeven spreken als we straks opnieuw naar Italië gaan om er te genieten van een zonnige pasta of pizza.