‘De Europese politiek is vandaag véél performanter dan de Belgische’

‘Ondanks alle uitdagingen op het vlak van klimaat, migratie en ongelijkheid is de Europese Commissie relatief vlot samengesteld. Daar kunnen we in dit land nog iets van leren’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

‘Het lijkt wel een playlist van Spotify’, zo klonk het bij een anonieme bron uit het Europees Parlement in Le Monde van afgelopen weekend. Er is al veel inkt gevloeid over de slecht omlijnde en gezwollen jobomschrijvingen in de nieuwe Europese Commissie die voorzitter Ursula von der Leyen vorige week voorstelde. Zo zal de Let Valdis Dombrovskis straks zijn rol opnemen als ‘ executive vice-president‘ voor ‘ an economy that works for people‘. De nieuwssite Politico kon niet nalaten te melden dat ze erg verheugd was met die focus op economie voor mensen, ‘in tegenstelling tot die voor huisdieren. Of marsmannetjes.’ Maar er is binnenkort ook een Hoge vertegenwoordiger voor ‘een sterker Europa in de wereld’ (de Spanjaard Josep Borrell). Frans Timmermans wordt roerganger van ‘de Europese Green Deal’.

Dé symbooldiscussie van vorige week bracht de Griek Margaritis Schinas in beeld, die ‘de Europese way of life‘ moet gaan beschermen. Aangezien hij de facto ook de migratieportefeuille in handen krijgt, schreeuwden politici ter linkerzijde moord en brand, omdat daarmee een verband tussen de twee zou worden gelegd. Dat is raar, want dat verband ís er natuurlijk gewoon. De belangrijkste politieke debatten van de laatste vier jaar gaan over de zorgen die Europeanen zich maken over migratie. Uiteraard is die onrust door politieke brulboeien aangewakkerd, en vanzelfsprekend is xenofobie een gevaar dat erkend en bezworen moet worden, maar de zorgen zijn er wel, en ze lijken niet snel te verdwijnen. Bovendien zou links evengoed blij kunnen zijn met de bescherming van die Europese way of life, want solidariteit, gastvrijheid en een open economie, inclusief een relatief vrij verkeer van personen, zijn daar onmiskenbaar deel van. Je zou denken dat links dat project wil claimen, in plaats van in de val van de symbolenstrijd te trappen.

Eind deze maand moeten de kandidaat-commissarissen voor hoorzittingen naar het Europees Parlement, waar parlementsleden met expertise hun het vuur aan de schenen zullen leggen. De Hongaarse kandidaat voor ‘nabuurschap en uitbreiding’, Laszlo Trocsanyi, was minister van Justitie onder Viktor Orban op het moment dat de Hongaarse premier de rechtsstaat aan het ontmantelen was. Janusz Wojciechowski, die de portefeuille landbouw ambieert, is lid van Recht en Rechtvaardigheid, de Poolse regeringspartij die ook al voortdurend met Brussel in de clinch gaat. Er loopt ook een fraudeonderzoek tegen hem. Tegen Macron-protegé Sylvie Goulard (kandidaat voor de interne markt) loopt een onderzoek naar gesjoemel. En ook voor onze eigen man bij Von der Leyen, Didier Reynders, was er slecht nieuws: dit weekend werd bekend dat het Brusselse parket een onderzoek is begonnen, alweer naar smeergeld.

Dat zijn veel fraudeverhalen voor één Commissie, maar er zijn ook redenen voor Europees optimisme. Hoe ergerlijk een symboolstrijd ook mag zijn, door de jobomschrijving van Schinas trekt Von der Leyen de actuele discussies radicaal Europa binnen, expliciet en open. Het verschil tussen de nationale en de EU-politiek wordt al jaren uitgelegd als ‘politiek zonder beleid’ versus ‘beleid zonder politiek’. De nationale regeringen maken veel lawaai, maar hebben steeds minder beslissingsmacht. Bij de ‘ faceless bureaucrats‘ van de Europese instellingen – de ambtenaren zonder gezicht – is het precies omgekeerd. Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker had al begrepen dat dat anders moest, en begon Europa te politiseren. Opvolgster Von der Leyen lijkt die keuze verder te zetten.

Er is nog een reden voor optimisme. De Commissie-Von der Leyen lijkt er een te gaan worden met een helder project: de vorming van een assertieve Europese identiteit in een multipolaire wereld. De Deense Margrethe Vestager, die het opnam tegen Amerikaanse technologiereuzen zoals Google en Apple, wordt beloond met een zeer dikke portefeuille. Ook op defensievlak wordt deze Commissie sterker, onder impuls van Emmanuel Macron, de echte Mr. Europe van dit verhaal. In de woorden van NRC-columniste Caroline de Gruyter: deze Commissie is ‘de Commissie van de geopolitiek’.

En misschien nog het belangrijkste van allemaal: ondanks alle uitdagingen op het vlak van klimaat, migratie en ongelijkheid is deze Commissie relatief vlot samengesteld. Daar kunnen we in dit land nog iets van leren. Terwijl deze Commissie al naar de wereld kijkt, blijft België kijken naar zichzelf, met veel koudwatervrees, en nog eens een communautair debat waar niemand om heeft gevraagd. De Europese politiek is vandaag véél performanter dan de Belgische. De beste regering in Brussel zit vandaag in het Berlaymont.