Communautair gerommel over Europese coronamiddelen: ‘Dit gaat wel om mensenlevens’

Jan Jambon en Elio Di Rupo © belga
Kamiel Vermeylen

De Europese Unie trekt vanaf woensdag 37 miljard euro extra uit voor de aanpak van de coronacrisis. Opvallend: België was het enige land dat zich bij de stemming onthield. ‘Gaan we echt communautaire spelletjes spelen terwijl het om mensenlevens gaat?’

Na de Europese Green Deal zorgt ook de verdeling van de Europese middelen voor de coronacrisis voor communautair gerommel. De N-VA meent dat Wallonië in vergelijking met Vlaanderen teveel geld krijgt toegestopt. Hoe zit de vork precies aan de steel?

Boekhoudkundige ingreep

Ruim twee weken geleden presenteerde de Europese Commissie het zogenaamde Corona Response Investment Initiative. De Commissie wilde een bedrag van 37 miljard euro vrijmaken voor de aanpak van de coronacrisis. Voor alle duidelijkheid: het gaat om een relatief bescheiden som. Via de Europese Centrale Bank, de Europese Investeringsbank en de lidstaten wordt een veelvoud aan financiële middelen voorzien om de impact van het SARS-CoV-2-virus te beperken.

Bovendien gaat het niet om een nieuw bedrag: de 37 miljard euro wordt vanuit de zogenaamde structuur- en investeringsfondsen herbestemd om de gevolgen van het coronavirus aan te pakken. De verdeling van die fondsen over de Europese lidstaten blijft echter ongewijzigd. Omdat zulke fondsen geënt zijn op de Europese solidariteitsgedachte schenken rijkere regio’s in de praktijk geld aan de minder ontwikkelde gebieden zodat niemand in de Unie achterblijft. De verdeling van de fondsen werd echter al in het kader van de Europese meerjarenbegroting (2014-2020) afgesproken. Het gaat dus niet om een nieuw bedrag en de verdeling ervan over de lidstaten en regio’s blijft ongewijzigd.

Door het coronavirus vallen dagelijks duizenden doden en verliezen ontelbare mensen hun werk. En net op dat moment geeft België het signaal dat het de communautaire spelletjes belangrijker vindt.

Hilde Vautmans, europarlementslid Open VLD

In werkelijkheid gaat het vooral om een boekhoudkundige ingreep. In de normale gang van zaken geeft de Commissie de lidstaten voorfinanciering om bepaalde projecten op eigen bodem uit de grond te stampen. Achteraf sturen de lidstaten de totaalfactuur naar de Commissie, die op haar beurt de lidstaten uit het Europese budget vergoedt. Maar als de voorfinanciering van de Commissie hoger ligt dan de nationale facturen – lees: lidstaten en/of regio’s hebben hun werk onvoldoende gedaan – dan moeten die dat geld terug aan de commissie overmaken. Dat overschot wordt dan bijgehouden tot het volgende jaar. Nu mogen de lidstaten die overschotten bijhouden om snel op de coronacrisis te kunnen reageren.

Europees Parlement

Nu het geld voor de coronacrisis wordt herbestemd – dus niet langer voor de oorspronkelijke doeleinden – vinden sommige partijen dat de verdeling van dat budget moet worden aangepast aan de noden van de coronacrisis. In België – dat in totaal 66 miljoen euro ontvangt – is de N-VA ontevreden dat Wallonië meer Europees geld krijgt toegestopt dan Vlaanderen. Vorige week donderdag stemde het Europees Parlement over het voorstel van de Commissie. Bijna alle parlementsleden stemden voor. N-VA was de enige nationale partij die zich onthield. Een ander parlementslid onthield zich eveneens, nog een ander stemde tegen. Beiden zijn lid van de radicaal-rechtse fractie Identiteit en Democratie (ID).

Europees parlementslid Cindy Franssen (CD&V) uitte haar ongenoegen over de houding van de Vlaams-nationalisten. ‘Ongelofelijk dat de N-VA zich hier als enige fractie onthoudt over broodnodige maatregelen voor gezondheidszorg, werknemers en kmo’s’, schreef ze op haar Twitteraccount. Ook Petra De Sutter (Groen) reageerde misnoegd: ‘Bijzonder vreemd en eigenlijk niet uit te leggen. De N-VA zet zich helemaal langs de zijlijn, ook Europees’, klinkt het.

Lidstaten

Naast het Europees Parlement moeten ook de Europese lidstaten hun goedkeuring geven. Dat gebeurde in verschillende fases. Op 18 maart onthield België zich voor de eerste keer als enige land van de Unie bij de stemming over het investeringspakket in het Comité van de Permanente Vertegenwoordigers. Nochtans werd aanvankelijk afgesproken dat België zich alleen maar zou onthouden indien ook andere landen hetzelfde standpunt zouden innemen. Quod Non. Toch herbevestigde België maandag zijn standpunt via de schriftelijke procedure.

Hoe heeft dat kunnen gebeuren? Ter voorbereiding van Europese stemmingen komen de gewesten, de gemeenschappen en het federale niveau samen in het zogenaamde Directie-Generaal Europese Zaken en Coördinatie om een gemeenschappelijk Europees standpunt af te spreken. Vinden de entiteiten geen overeenstemming, dan moet België zich op Europees niveau onthouden. Onder impuls van N-VA was er langs Vlaamse kant geen appetijt om het voorstel van de Commissie in de Raad goed te keuren.

Opvallend: CD&V en Open VLD stemden in het Europees Parlement voor het investeringpakket zoals voorgesteld door de Commissie. Op Vlaams niveau kozen de partijen daarentegen wel voor een onthouding zodat België zich op Europees niveau moest onthouden. Bij de Vlaamse liberalen valt te horen dat men de steunmaatregelen liever wilde goedkeuren omdat ze achter het volledige investeringspakket staan. Maar omdat ze naar eigen zeggen de inhoudelijke grieven van hun Vlaams-nationalistische regeringspartner begrepen, gingen ze toch akkoord met een onthouding.

Net nu de Unie de problemen wil helpen oplossen, kiest de N-VA ervoor om in de weg te gaan liggen. Een zeer spijtige zaak.

Europees Parlementslid Hilde Vautmans (Open VLD) reageert teleurgesteld op het verloop van de feiten. ‘Het is bijzonder jammer dat België zich op vraag van de N-VA langs de zijlijn heeft gezet. Door het coronavirus vallen dagelijks duizenden doden en verliezen ontelbare mensen hun werk. En net op dat moment geeft België het signaal dat het de communautaire spelletjes belangrijker vindt. Ga dit maar eens uitleggen in Italië en Spanje’, aldus Vautmans. Ook Kris Peeters (CD&V) vindt de gang van zaken een spijtig voorval: ‘Veel mensen vinden dat de Europese Unie te laat op de coronacrisis heeft gereageerd. Net nu de Unie de problemen wil helpen oplossen, kiest de N-VA ervoor om in de weg te gaan liggen. Een zeer spijtige zaak’, klinkt het.

Verdeling tussen Vlaanderen en Wallonië

Is er dan geen manier waarop een lidstaat de regionale verdeling van de budgetten nog kan aanpassen? Toch wel. Zeker in gecentraliseerde landen zoals Frankrijk, Italië en Spanje is het relatief eenvoudig om de Europese bedragen in crisistijd ietwat te verschuiven. In België ligt dat echter anders omwille van onze specifieke staatsstructuur. Na de onderhandelingen over de Europese meerjarenbegroting zijn afgerond, is het aan de gewesten en gemeenschappen om onderling te bespreken hoe het geld verdeeld wordt.

Als Vlaanderen dus meer geld wil van de voorziene 66 miljoen euro, dan moet het daarvoor goedkeuring krijgen van Elio Di Rupo en co. Maar in het zuiden van de taalgrens is men eerder van mening dat de structuur- en investeringsfondsen vooral voor langetermijnprojecten moeten worden ingezet. Bovendien zou zo’n verschuiving eventueel een precedent kunnen scheppen voor toekomstige verschuivingen van Europese fondsen tussen de gewesten langs beide kanten van de taalgrens.

Partner Content