Maandag overleggen Duitsland, Frankrijk en Italië over een doorstart van het Europese spreidingsplan voor bootmigranten. Theo Francken (N-VA) vreest dat daarmee de hervorming van de Dublinregels in het gedrang komt.
Maandag komen de ministers van Binnenlandse Zaken van enkele Europese lidstaten samen voor een minitop over migratie in Malta. Aanwezigen: Europees Raadsvoorzitter Finland, Malta, Frankrijk, Duitsland, Italië en de Europese Commissie. Allen willen voorlopig een vrijwillige doorstart van het Europees spreidingsplan voor bootmigranten op de Middellandse Zee. ‘Lidstaten die op termijn niet willen meewerken, moeten gestraft worden’, waarschuwt Frans president Emmanuel Macron.
Salvini
We schrijven 2015. Tijdens volle migratiecrisis had Italië 55.000 opvangplaatsen ter beschikking, waarvan 35.000 in tijdelijke noodcentra, om bootmigranten onder te brengen. Datzelfde jaar zetten echter 150.000 migranten voet aan wal in de laars van Europa. Nog voor de situatie onhoudbaar werd, schoot de Europese Commissie in actie. Begin mei van dat jaar presenteerde de Commissie een automatisch spreidingsmechanisme voor vluchtelingen in Italië en Griekenland. Ruim vier maanden later ging het gros van de Europese ministers van Binnenlandse Zaken, waaronder Jan Jambon (N-VA), akkoord.
Vier jaar later verdient de uitwerking ervan nauwelijks een eervolle vermelding. Vier Oost-Europese lidstaten, waaronder Polen en Hongarije, weigerden mee te doen. Van de overige 22 lidstaten kwamen er slechts twee hun verplichtingen na tegen de vooropgestelde deadline. Ter illustratie: België werd volgens het akkoord geacht om 3812 vluchtelingen op te vangen, maar kwam uiteindelijk niet verder dan 1171 hervestigingen. Dat zorgde voor de nodige frustratie in Rome. De Italianen moesten van de Europese lidstaten de budgettaire duimschroeven aandraaien, maar werden in de steek gelaten wanneer het water hen aan de lippen stond.
Ik wil best solidair zijn, maar de liefde moet van twee kanten komen.
Italië hekelt al geruime tijd het gebrek aan Europese migratiesolidariteit. Vlaams Belang mag voormalig minister van Binnenlandse zaken en Lega-voorzitter Matteo Salvini wel op het voetstuk plaatsen, Tom van Grieken en co. willen echter niet weten van zijn eis om migranten in Italië evenredig over de Europese lidstaten te verdelen. Bovendien sloeg Salvini er – net als het gros van zijn Europese collega’s – niet in om bilaterale akkoorden te sluiten met Noord-Afrikaanse landen om economische migranten automatisch terug te sturen.
Regeringscrisis
Het ambitieuze spreidingsmechanisme – dat een toonbeeld moest worden van Europese solidariteit – stierf een stille dood. Italië besloot de klus dan maar zelf te klaren. Onder impuls van voormalig Italiaans premier Matteo Renzi maakte de Italiaanse regering afspraken met de door de Verenigde Naties erkende regering in Libië. Italië beloofde een smak geld, opleidingen en materiaal in ruil voor betere Libische grensbewaking. In de praktijk voeren Libische milities tot op de dag van vandaag patrouilles uit voor de kust van Libië met financiële steun van de Europese Unie. Wie wordt onderschept dreigt te worden gefolterd of verkocht op de slavenmarkt.
Die cynische aanpak werkt. In de eerste zes maanden van dit jaar werden volgens de VN-vluchtelingenorganisatie 18.047 asielaanvragen in Italië ingediend. Ter vergelijking: in 2017 waren dat er nog meer dan 71.000. Ondanks de daling is het probleem allerminst opgelost. Wel integendeel, het aantal sterfgevallen is het afgelopen jaar in relatief opzicht drastisch toegenomen. Bovendien stijgt de afgelopen maanden opnieuw het aantal migranten dat via de Middellandse Zee de oversteek waagt naar Italië.
De recente regeringscrisis in Italië zorgt voor een bescheiden doorbraak. Salvini is door zijn strategische inschattingsfout op de oppositiebanken beland en een meer gematigde regering zwaait intussen de plak. Met het oog op een stabiele Italiaanse begroting willen andere Europese lidstaten voorkomen dat de huidige Italiaanse regering onder oppositiedruk van Salvini vroegtijdig implodeert. De nieuwe poging om een automatisch spreidingsplan te reanimeren komt vanuit die optiek niet uit de lucht gevallen.
Alle asielzoekers
Afgelopen woensdag ontmoetten Frans president Macron en Italiaans premier Giuseppe Conte elkaar in Rome, waar ze ondanks enkele meningsverschillen een eerste blauwdruk voor het plan presenteerden. Wat staat er voorlopig in de steigers? De nieuwe Italiaanse regering is bereid om reddingsboten opnieuw in Italiaanse havens te laten aanmeren. Voorwaarde is evenwel dat de andere landen automatisch een deel van de last op zich nemen. Dat moet voortaan patstellingen vermijden tussen de lidstaten telkens een reddingsboot in een Europese haven aanmeert. Tot nog toe werden zulke afspraken over de verdeling van migranten op reddingsboten steeds casus per casus behandeld, wat erg lang kon aanslepen.
We laten niemand verdrinken.
In vergelijking met het vorige spreidingsplan zijn er enkele aanzienlijke nieuwigheden op til. Niet alleen vluchtelingen, maar alle asielzoekers die in Italië voet aan wal zetten zouden verdeeld worden over de deelnemende lidstaten. Zowel Frankrijk als Duitsland tonen zich bereid om elk 25 procent van de bootmigranten voor hun rekening te nemen. Duits minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer, voordien erg kritisch voor de migratiepolitiek van bondskanselier Angela Merkel, krijgt in zijn christendemocratische partij aardig wat kritiek voor het plan, maar houdt voet bij stuk. ‘We laten niemand verdrinken’, zei Seehofer eerder deze maand aan de Süddeutsche Zeitung.
Bovendien willen Frankrijk en Italië dat de vrijwillige regeling op termijn uitgebreid wordt naar een verplicht pan-Europees mechanisme met sancties voor wie weigert deel te nemen. In het vorige spreidingsplan bleek 6.000 euro per opgevangen vluchteling onvoldoende om alle landen over de streep te trekken. ‘We willen niet straffen om te straffen. Maar het is wel een kwestie van solidariteit én verantwoordelijkheid’, benadrukte Frans minister van Europese Zaken Amélie de Montchalin afgelopen week op de Raad Algemene Zaken in Brussel.
Dublinregels
Voormalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) vindt het initiatief geen goed idee als er niets tegenover staat. ‘We moeten het solidariteitsmechanisme als hefboom gebruiken om de Dublinregels aan te passen’, klinkt het. Die afspraken houden in dat de lidstaat waarin de vluchteling het eerst voet aan grond heeft gezet verantwoordelijk is voor de behandeling van de asielaanvraag.
‘De Dublinregels gelden momenteel maar voor achttien maanden en dat heeft nefaste gevolgen. Migranten reizen door, duiken vervolgens anderhalf jaar onder en vragen dan asiel aan. Ik wil dat die tijdslimiet verdwijnt’, zegt Francken. Italië – en andere Zuid-Europese lidstaten – zien dat echter niet zitten. ‘Als we ons zonder enige voorwaarden solidair opstellen met Italië, verliezen we een flink aandeel diplomatieke druk om die regels aan te passen. Ik wil best solidair zijn, maar de liefde moet van twee kanten komen’, zegt Francken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
