Barsten in de bubbel: Brits bedrijfsleven worstelt met de brexit

Hopen papierwerk, duurdere prijzen en lege winkelrekken: Britse handelaars voelen de gevolgen van de brexit aan den lijve.

Op 1 januari 2021 liep de transitieperiode tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie af. Hoewel de Britten de Europese Unie reeds vorig jaar hebben verlaten, worden de effecten pas nu voelbaar. ‘De brexit is precies een ajuin: hoe meer je pelt, hoe meer je moeten wenen’, aldus de Britse openbare omroep BBC.

Vrachtwagenchauffeurs uit Groot-Brittannië moeten hun lunch bij de douanediensten afgeven door Europese voedselregels. In sommige supermarkten zijn er nauwelijks diepvriesproducten, groenten en fruit te vinden. Door de tekorten schieten heel wat prijzen de lucht in. Etenswaren belanden in de container omdat bijkomende controles het transport vertragen. De problemen zijn structureel van aard. De Britse voedsel- en drankfederatie vreest voor een kortetermijnverlies van drie miljard pond. Het handelsvolume tussen Wales en Ierland is in de eerste twee weken van 2021 met zeventig procentpunt gedaald in vergelijking met vorig jaar.

Volgens Boris Johnson zou de brexit nauwelijks tot geen negatieve bijwerkingen hebben. ‘Als iemand om documenten vraagt, zeg dan dat ze de Britse premier bellen en dan beveel ik dat ze de vuilbak in moeten’, vertelde Johnson vorig jaar aan enkele bezorgde Noord-Ierse transporteurs. Dat blijkt wel even anders. Een aanzienlijk deel van de Britse ondernemingen worstelt met de nieuwe regels tussen Groot-Brittannië en Noord-Ierland. Sommige bedrijven in de retailsector hebben het transport over de Ierse Zee opgeschort. Veerbootoperator Stena verplaatst een schip naar Ierland nu ze tussen Groot-Brittannië en Noord-Ierland minder verkeer verwacht. In een open brief heeft de Noord-Ierse minister van economie Diane Dodds Londen met hoogdringendheid gevraagd om actie te ondernemen.

Brits

De visserijsector – bijna 90 procent van de Britse vissers stemde voor de brexit – zit met de handen in het haar. 70 procent van de Britse visvangst belandt uiteindelijk in de Europese Unie. Papierwerk kan tot achttien uur werktijd in beslag nemen, terwijl visproducten met rasse schreden aan versheid verliezen. Visprijzen zijn tot tachtig procent gekelderd, ongeveer een derde van de Schotse vloot blijft momenteel aan wal. Enkele vissers kiezen ervoor hun vangst in de Europese Unie aan wal te brengen, tot ongenoegen van de verwerkende bedrijven op het Brits vasteland. Conservatieve parlementsleden uit kiesdistricten met veel visserijactiviteit uiten felle kritiek op hun partijgenoten in de regering.

Ook in de financiële sector is het kommer en kwel. Omdat de onderhandelingen op dat vlak nog lopen en de Europese Unie slechts een fractie van de Britse financiële dienstverleningsregels heeft erkend, zag Londen op de eerste werkdag van het nieuwe jaar meer dan zes miljard euro naar Europese kanalen wegvloeien. Aan het Amerikaanse zakenmedium Bloomberg wijzen analisten erop dat de handel van Europese aandelen zelfs bij een algemene Europese goedkeuring niet meer zal terugkomen. De grote financiële centra in Parijs, Amsterdam en Frankfurt wrijven zich verlekkerd in de handen.

De Duitse transportreus Deutsche Bahn/Schenker heeft haar transportactiviteiten van de Europese Unie naar het Verenigd Koninkrijk voor een onbepaalde periode opgeschort omdat Britse importeurs de vereiste documenten slechts in tien procent van de gevallen correct invullen. Dat komt nauwelijks als een verrassing. Volgens een rondvraag van The Bank of England was slechts zes procent van de Britse bedrijven voldoende voorbereid op wat er na de transitieperiode komen zou. Ook dat hoeft niet te verbazen. Ondernemingen aan beide kanten van het Kanaal en de Ierse Zee hebben na het akkoord tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie slechts zeven dagen voorbereidingstijd gekregen.

‘Gelukkige vissen’

Volgens het handels- en samenwerkingsakkoord kan de Britse regering in principe noodmaatregelen treffen om de situatie te verzachten. Dat zou in de eerste plaats een publiekelijke toegeving zijn dat het akkoord niet zo geweldig is zoals de regering het heeft verkocht. Bovendien kunnen noodmaatregelen pas een maand na een officiële melding van Londen in werking treden. De recente overeenkomst bepaalt dat het daar gegronde redenen voor moet aanleveren en alle relevante informatie verzamelen. Ook dat neemt een flinke brok tijd in beslag.

De Britse regering laat het niet bepaald aan haar hart komen. Dinsdag liet Boris Johnson optekenen dat Britse muzikanten zonder belemmeringen op het Europees grondgebied kunnen spelen. Daar heeft hij gelijk in. Althans als ze dat compleet gratis doen en niet langer dan 90 dagen op een periode van een half jaar. De Britse regering beweerde aanvankelijk dat ze nooit aanbod van de Europese Unie heeft gekregen over de kwestie, maar moest donderdagavond toegeven dat het omgekeerde waar was.

Ook fractieleider van de Conservatieve Partij Jacob Rees-Mogg liet van zich horen. Na een kritische parlementaire vraag over de visserijsector liet de dogmatische brexiteer donderdag optekenen dat het Verenigd Koninkrijk eindelijk zijn vis terug heeft. ‘Het zijn nu Britse en – daarom – betere en gelukkigere vissen’, klonk het in een nationalistische vlaag.

Zijn de strubbelingen slechts kinderziektes van de brexit? Welnee. Momenteel staat de handel tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie wegens de coronapandemie op een bijzonder laag pitje. Daarnaast hebben Britse bedrijven net voor Kerstmis een heleboel Europese producten aangeslagen om een kleine buffervoorraad aan te leggen. Tot slot geldt er momenteel een gratieperiode van drie maanden waardoor Britse handelaars die producten naar Noord-Ierland uitvoeren van het meeste papierwerk bespaard blijven.

Kortom: de grootste klap wordt pas de komende maanden verwacht. Sterker nog: de strubbelingen zijn een logisch langetermijnresultaat van een voormalige lidstaat die er expliciet voor heeft gekozen om de handelsrelaties terug te schroeven. Een brok bureaucratie – papierwerk kost tijd en tijd kost geld – is het onvermijdelijk gevolg.