‘Angela Merkel blijft de onbetwiste politieke leider van Europa’

2020 heeft alvast dit geleerd: Duitsland en Europa zullen Angela Merkel missen als ze straks afscheid neemt van de politiek.

Minder dan een jaar geleden leek Angela Merkel rustig op weg naar het einde van haar politieke leven. Haar vierde mandaat als bondskanselier loopt in september af en ze maakte haar partij al even geleden duidelijk dat ze geen kandidaat meer is om zichzelf nog een keer op te volgen. Die partij, de christendemocratische CDU, probeert eind deze week tijdens een virtueel congres om een nieuwe voorzitter te vinden. De CDU stelt bij verkiezingen altijd samen met haar kleinere zusterpartij uit Beieren, de CSU, een kandidaat-kanselier voor. Het voorzitterschap van de CDU geldt daarbij doorgaans als een opstapje naar het kanselierschap.

De kwestie had eigenlijk al lang geregeld moeten zijn. Merkel probeerde haar opvolging te sturen en manoeuvreerde haar vertrouwelinge Annegret KrampKarrenbauer in de voorzittersstoel van de partij. Maar Kramp-Karrenbauer knoeide, voelde zich niet voldoende gesteund en trad begin vorig jaar terug. Sindsdien is de race open. Alleen kan geen van de drie kandidaten die zich hebben gemeld nu op genoeg aanhang rekenen. Bijgevolg valt ook de naam van de populaire leider van de CSU, Markus Söder, als lijsttrekker van de christendemocraten bij de Bondsdagverkiezingen in september.

Om het de kandidaat-voorzitters nog wat moeilijker te maken, fleurde Merkel in het verdoemde jaar 2020 helemaal op. Dat had met de pandemie te maken, maar ook met het geslaagde Duitse voorzitterschap van de Europese Unie in de tweede jaarhelft.Wie baas is in Duitsland, is niet alleen in Berlijn van belang, maar in heel Europa. De rustige vastheid van Merkel tijdens de eerste coronacrisis gaf het vertrouwen van de Duitsers in haar leiderschap een nieuwe boost. Tegelijk veerde ook haar partij op in de peilingen: de CDU zou nu weer goed zijn voor ruim 36 procent van de stemmen. Dat is bijna twee keer zoveel als de tweede in de rij, en dat zijn nu de groenen.

In Europa werkte Merkel met de Franse president Emmanuel Macron een fors coronaherstelfonds uit, waarvoor de Europese Commissie ook gemeenschappelijke schulden mag maken. Dat was tevoren een taboe. Klimaatdoelen werden aangescherpt en ze haalde de angel uit het conflict met Polen en Hongarije. Het bleek dus vorig jaar wat vroeg om haar erfenis te verdelen. Niet alles wat Merkel deed, was daarom goed en ze kreeg ook het verwijt dat Duitse belangen vaak doorwogen, bijvoorbeeld in het Europese investeringsverdrag met China. Maar ze weet met crisissen om te gaan en, vooral, ze blijft ook nu nog de onbetwiste politieke leider van Europa. Dat had niemand vijftien jaar geleden kunnen denken.