Alweer cruciale dag in brexitsaga: wat tovert parlement nog uit de hoed?

Het Britse parlement komt dinsdag voor het eerst sinds het zomerreces bijeen en staat meteen voor spannende uren en dagen. De tegenstanders van een brexit zonder akkoord op 31 oktober willen hun laatste troeven uitspelen.

De kans is volgens Britse media groot dat de oppositie Standing Order 24 inroept, de vraag om een spoeddebat te organiseren. Het komt de Speaker of the House, John Bercow, toe om te beslissen dat al dan niet toe te laten.

De algemene verwachting is dat Bercow daarmee zou instemmen, aangezien de voorzitter onlangs nog de beslissing van premier Boris Johnson om het parlement voor vijf weken te laten schorsen, een ‘grondwettelijke schande’ noemde.

Uitstel

Dat spoeddebat kan later dinsdag of woensdag plaatsvinden en de oppositie de kans geven om een wetsvoorstel in te dienen dat de premier verplicht om drie maanden uitstel te vragen – tot 31 januari dus – tenzij het parlement vóór 19 oktober een nieuw brexitakkoord goedkeurt of groen licht geeft voor een no deal brexit. Dat meldt de openbare omroep BBC.

Verwacht wordt dat ook parlementsleden van Johnsons Conservatieve Partij voor het wetsvoorstel zouden stemmen, waardoor het een meerderheid kan krijgen. Johnson heeft er al mee gedreigd om dissidente partijleden, die dus voor stemmen, opzij te schuiven.

Verkiezingen

Johnson sluit alvast uit dat hij aan Europa nieuw uitstel vraagt. Een hooggeplaatste regeringsbron bevestigde maandag dat Johnson in het geval dat zo’n wetsvoorstel groen licht krijgt, hij een motie zal indienen voor vervroegde verkiezingen, naar verluidt op 14 oktober.

Die datum valt net voor de Europese top van 17 en 18 oktober, waar Johnson hoopt alsnog een akkoord met Europa te bereiken. Zo’n motie heeft dan wel steun nodig van twee derde van alle parlementsleden. De stemming zou woensdag plaats kunnen vinden, maar het is niet zeker dat Johnson voldoende ‘MP’s’ ervan kan overtuigen naar de stembus te trekken.

Johnson is er zelf van overtuigd dat verkiezingen hem geen windeieren zouden leggen. Maandagavond verklaarde hij in een toespraak dat hij geen verkiezingen wil, maar ook niet dat het parlement de lopende onderhandelingen met de Europese Unie ‘ondermijnt’ door brexituitstel te forceren in een scenario zonder deal met de EU. Volgens Johnson is de kans op zo’n deal in de voorbije weken toegenomen.

Een andere mogelijkheid die geopperd wordt, is een motie van wantrouwen. Die zou er kunnen komen als een spoeddebat geweigerd wordt of het wetsvoorstel tegen een no deal brexit het niet haalt.

Wordt die motie verworpen, dan lijkt niets Johnsons plannen nog in de weg te staan. In het andere geval komt er een einde aan de regering-Johnson. Als er dan na 14 dagen geen nieuwe regering gevormd kan worden, dan volgen er mogelijk nieuwe verkiezingen.

Queen?

Al is ook dat niet zeker, zoals Knack-journalist Kamiel Vermeylen eerder al opmerkte. Dat heeft te maken met de interpretatie van de zogenaamde Fixed-term Parliament Act, een wet uit 2011 die politieke procedures in zulke situaties voorschrijft. Volgens een strikte interpretatie van die wet moet de zittende premier – in dit geval Johnson – niet verplicht opstappen.

Besluit Johnson inderdaad om aan te blijven, dan komt de sleutel bij het Britse staatshoofd te liggen. Die zal moeten kiezen tussen Johnson (ontslaan of niet ontslaan?) en zijn door het parlement voorgedragen opvolger (erkennen of niet erkennen?). Maar het Britse koningshuis heeft allerminst de traditie om zich met zulke patstellingen te bemoeien, zeker nu het politieke klimaat in het Verenigd Koninkrijk enorm gepolariseerd is.

De bijeenkomst van het Britse parlement start om 15.30 uur Belgische tijd.