‘Ergens bij Dover houdt de heldenstatus van AstraZeneca op’

‘Door voortdurend hardop te twijfelen aan het vaccin hebben politieke leiders de aversie opgezweept’, schrijft Lia Van Bekhoven vanuit Londen over het AstraZeneca-vaccin.

Canada heeft besloten de uitrol van AstraZeneca (AZ) stil te leggen voor iedereen beneden de 50, las ik. Waarop de eerste reactie is: waarom? En de tweede, voor hoe lang? Want als de geschiedenis van het AZ-vaccin iets leert, dan is het dat iedere keer als de bewuste prik terug in de koelkast verdwijnt, dat van korte duur is. Wat we inmiddels ook weten is dat de opschorting van AZ-vaccinaties evenveel van doen heeft met politieke overwegingen als medische.

Vanuit Londen bezien is er niks mis met AstraZeneca. Er is tenminste niet meer mis met de Zweeds-Britse prik dan met, pakweg, Pfizer. Risico’s en effectiviteit zijn nagenoeg dezelfde. Bovendien ontwikkelde AZ niet alleen sneller dan de andere Big Pharma een vaccin, maar beloofde de injectie voor de duur van de pandemie tegen kostprijs te leveren. Wat kan iemand daarop tegen hebben? Er zijn volop mensen in Engeland die voor minder een titel kregen.

Ergens bij Dover houdt de heldenstatus van AstraZeneca op.

Europarlementariër Philippe Lamberts beschuldigt het bedrijf van arrogantie en oneerlijkheid omdat het ’te veel beloofde en te weinig presteerde’. Terwijl in het VK de helft van de volwassen bevolking inmiddels geprikt is (en de meesten met AstraZeneca) wordt het middel in de EU een politieke speelbal omdat AZ jammerlijk faalt de beloofde aantallen spuiten te leveren. ‘Het maken van vaccins is een beetje als het brouwen van bier’, zegt een insider van het bedrijf tegen de BBC. ‘Soms lukt een partij beter dan een andere. Voeg daarbij hoe ingewikkeld de bevoorrading is en dan kan het gebeuren dat een serie soms mislukt’. Waarom dan een contract sluiten met Brussel voor de levering van een vast aantal vaccins? Volgens de insider is een contract getekend op basis van ‘ons uiterste best’. En ‘ons uiterste best is wat we gedaan hebben’.

Een ervaren farmaceutische organisatie tempert verwachtingen bij een doorbraakmedicijn. Het houdt zijn communicatie over de werkzaamheid voor diverse leeftijdscategorieën helder en eenvoudig. AstraZeneca heeft geen ervaring met vaccins. Het bedrijf is gespecialiseerd in kankerbestrijding. Het huwelijk met de universiteit van Oxford dat het vaccin ontwikkelde mede dankzij miljoenen van de Britse overheid, lag dan ook niet voor de hand. Maar het nieuwe anti-covid-19 medicijn is effectief, veilig en betaalbaar voor iedereen. Dat laatste is misschien commercieel riskant, maar wel een mooie reclame voor de firma.

AZ heeft de ambitie de wereld te redden met drie miljard vaccins en dat heeft heeft het bedrijf geweten. Had het de pandemie links laten liggen, dan was het er 17 miljard euro op vooruit gegaan. In plaats daarvan is de waarde van AstraZeneca met 20% gedaald. Het vaccin is een triomf, maar ontoereikende data en kritiek van politici wereldwijd over uitblijvende toeleveringen hebben de reputatie besmeurd.

Als half maart, na tientallen miljoenen prikken, een zeldzame bloedprop geconstateerd is in 25 gevallen wordt links en rechts de inentingsprocedure gestagneerd. Niet in België overigens. Brussel vermoedt dat de pauzering meer te maken heeft met een politieke manoeuvre dan met een medisch wetenschappelijke analyse. Het risico om duizenden het vaccin te weigeren is veel groter dan het risico van een zeldzame bloedprop, zegt minister van volksgezondheid Frank Vandenbroucke. De Franse president Emmanuel Macron vindt het medicijn van AZ ‘quasi ineffectief‘. Totdat hij zich bedenkt en zich alsnog aanmeldt voor de spuit. Duitsland wil eerst het vaccin enkel uitdelen aan mensen onder de 65, en daarna voornamelijk aan 60-plussers. Eerder deze week concludeerde het EMA, tot de verbazing van helemaal niemand, dat er geen bewijs is dat de inenting met AZ bloedproppen veroorzaakt.

Londen gelooft dat Europa’s politieke leiders AstraZeneca denigreren om hun eigen politieke tekortkomingen te verbergen en die van de Europese Commissie. Het succes van het Britse vaccin zou, zo kort na Brexit, olie geweest zijn op het smeulende, nationalistische vuur. En sluit ook industriële afgunst niet uit, zegen ze in Londen. Volksvertegenwoordigers zouden op hun huid gezeten worden door Europese en Amerikaanse farmaceutische bedrijven die zich ergeren aan een concurrent die de injectie levert voor $ 3 per prik, terwijl het Amerikaanse Modena $ 35 eist buiten de VS.

De prik van AstraZeneca is in ruim honderd landen geaccepteerd, maar buiten Groot-Brittannië heerst de twijfel. Zelfs al lost AZ morgen 500 miljoen vaccins in Europese havens, blijft de vraag of het afnemers kan vinden. 80% van Fransen heeft geen vertrouwen in de prik. 55% van Duitsers geloven dat het niet veilig is. Door voortdurend hardop te twijfelen aan het vaccin hebben politiek leiders de aversie opgezweept. De nadruk op technocratische voorzorgsmaatregelen heeft tijd gekost en levens.

Analyses van Engeland gezondheidszorg concluderen dat het vaccin ruim 80 % effectief is tegen ernstige covid. Ik heb mijn eerste spuit met AZ binnen. Volgende maand sta ik geboekt voor de tweede. Daarna ga ik in het bedrijf investeren.