Een burger werd vorige week in Landen hardhandig opgepakt terwijl hij een politieactie tegen transmigranten filmde. Intimiderend, oordeelt justitiewatcher Jan Nolf.
Mag je de politie filmen terwijl ze haar werk uitoefent?
Absoluut. Zowel de beroepsjournalist, de ‘burgerjournalist’ als de gewone burger mag dat. Een filmverbod zou simpelweg de terugkeer van de censuur zijn. Filmen en fotograferen maakt deel uit van de checks and balances in een democratische samenleving met vrijheid van meningsuiting en dus ook van nieuwsgaring. Als je wilt weten welk land een politiestaat is, dan moet je gewoon aanvinken waar dat niet kan.
Burgers moeten wel beseffen dat de privacywetgeving strakke regels toepast voor het verspreiden van die beelden
Wat mag je met die beelden doen?
Dat is een belangrijk discussiepunt. Beroepsjournalisten hebben daar hun eigen deontologie voor. Vaak is undercover werken de enige mogelijkheid om problematische toestanden aan het licht te brengen. In dat geval is zo’n techniek toegestaan. Burgers moeten wel beseffen dat de privacywetgeving strakke regels toepast voor het verspreiden van die beelden. En terecht, een schandpaal hoort niet in een democratie. Maar de recente vrijspraak van een burgerjournalist in Brugge was een goede zaak. Hij had de politie gefilmd terwijl die een caféganger interpelleerde over diens racistische praat tegen de café-uitbater. Het Gentse hof van beroep oordeelde dat er geen intentie was om ‘een portret te nemen’ en ‘geen aantasting van de privacy’ van de politieagenten.
Is het niet intimiderend voor politieagenten dat ze altijd gefilmd kunnen worden?
Het is vooral onrechtmatig en intimiderend voor burgers als ze door de politie aangemaand worden niet te filmen. De Nederlandse jurist Cyrille Fijnaut vatte het mooi samen: in onze napoleontische cultuur vertegenwoordigt de politieman de overheid die boven de burger staat, in de Angelsaksische traditie is een politieagent ‘een burger in uniform’. Dat laatste is veel democratischer en levert het voordeel op dat de politie ‘rotte appels’ uit de mand kan halen.
Sinds dit jaar mag de politie bodycams dragen. Een goede zaak?
Politiebonden maken zich daar illusies over. Ik vrees dat je zult zien dat er nu meer gewezen zal worden op wat buiten beeld of voor de opnames is gebeurd. Het zal dus de roep om meer burgerbeelden vergroten. In die zin zijn ze dan weer een goede zaak. (lacht)
U bent zelf al opgepakt voor het filmen van agenten en diende daarvoor een klacht in bij het Comité P. Wat heeft dat opgeleverd?
Ik heb alle waardering voor het minutieuze werk dat het Comité P daarvoor heeft uitgevoerd. Het meldde me per brief dat het de lokale politiezone gewezen heeft op ‘aandachtspunten’. Het resultaat is dat ik niet meer opgepakt werd toen ik een recente politieactie tegen transmigranten in Zeebrugge filmde.
Dit artikel verschijnt woensdag 10 oktober in Knack.
