‘Enkel de transgender weet wie hij is en wat zijn identiteit is’

Staatssecretaris voor Gelijke Kansen Zuhal Demir (N-VA) wil af van de medische voorwaarden voor personen die juridisch van geslacht willen veranderen. Voortaan zullen transgenders vrij ‘m’ of ‘v’ kunnen kiezen, nog voor het einde van geslachtswijzigende operaties. ‘Het voor mensen makkelijker maken om te zijn wie ze zijn, daar gaat het om.’

Het voor mensen makkelijker maken om te zijn wie ze zijn. Zonder dat ze moeten beantwoorden aan absurde eisen. Over meer gaat het ontwerp van transgender-wet niet, dat dinsdag in de commissie Justitie van de Kamer is ingeleid. Maar voor sommigen zal het een wereld van verschil zijn.

Niet alleen omdat de Belgische wetgeving in overeenstemming wordt gebracht met de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, maar ook – en vooral – omdat we een wezenlijke verbetering aanbrengen in het leven van transgender personen. Zij kunnen – na de goedkeuring van dit wetsontwerp door het parlement – inderdaad voortaan ook juridisch zijn wie ze zich van binnen voelen. Zij zullen zonder angst volledig zichzelf kunnen en mogen zijn.

Jarenlange onzekerheid

Wanneer een vrouw onder het huidige wettelijke systeem als een man leeft, maar de geslachtswijzigende operaties nog niet zijn afgerond, kan hij de geslachtsregistratie op zijn identiteitskaart niet laten aanpassen. Het doorlopen van alle nodige geslachtswijzigende operaties kan verschillende jaren in beslag nemen. Zo betekende dat tot nu een lange periode van onzekerheid, waarin het uiterlijk van de transgender niet overeenstemt met wat er in zijn officiële documenten staat.

Wanneer deze man zijn identiteitskaart toont, waarop nog steeds een ‘v’ en zijn vrouwelijke voornaam staat, wordt hij geconfronteerd met een onvrijwillige outing als transgender. Dit is pijnlijk. Eenvoudige, alledaagse zaken vormen voor transgender personen dan ook grote obstakels. Denk maar aan het ophalen van een postpakketje, het invullen van een job applicatie, het aanvragen van een treinabonnement, het inchecken op de luchthaven of een klacht indienen bij de politie, om er maar enkele te noemen.

Medische voorwaarden geschrapt

Met dit wetsontwerp komen we tegemoet aan de noden en de vragen op het terrein. Alle bestaande medische voorwaarden die opgelegd werden door de wet op de transseksualiteit uit 2007, worden geschrapt. De zware medische voorwaarden en de verplichte sterilisatie stroken immers niet met het recht op zelfbeschikking. Deze operaties zijn niet medisch noodzakelijk. Ze houden vandaag enkel een juridische verplichting in.

Transgender personen zijn zelf vragende partij voor de volledige demedicalisering. Want transgenderisme is geen ziekte. Daarom wordt officieel van geslacht veranderen mogelijk via een louter administratieve procedure van minimum drie en maximum zes maanden. Tegelijkertijd worden voldoende garanties ingebouwd tegen eventueel misbruik en lichtzinnig wijzigen.

Angst voor outing

De huidige wet beschermt bovendien de transgender personen niet die geen volledig medisch traject doorlopen. Zij hebben immers geen recht om ‘hun papieren’ te laten aanpassen. De verplichte medische behandeling is niet alleen zeer kostelijk, maar is ook een erg ingrijpend en vaak onomkeerbaar. Veel transgenders hebben er dan ook gekozen voor om hun genderidentiteit uit te drukken via hun kledij en gedragingen, zonder onder het mes te gaan. Zij kunnen op dit ogenblik dus geen enkele aanspraak maken op een juridische erkenning van hun beleefde genderidentiteit.

De voorliggende hervorming zorgt ervoor dat het geslacht op de identiteitskaart overeenstemt met de beleefde genderidentiteit. Hierdoor vervalt de voortdurende angst om ge-out te worden als transgender persoon.

‘Transgenderisme is geen ziekte’

Het schrappen van de medische voorwaarden houdt ook een erkenning van de transidentiteit in. Enkel de transgender weet wie hij is en wat zijn identiteit is. De schrapping van de medische voorwaarden is even essentieel als fundamenteel. Het ontkracht het foutieve beeld dat transgenderisme een ziekte zou zijn waarbij artsen de genderidentiteit van een transgender dienen vast te stellen.

Deze wijziging weerspiegelt een gepast respect voor de doelgroep vanwege de overheid. Die doelgroep is aanzienlijk. Uit een studie van 2015 blijkt dat ongeveer 0,65 procent van de Vlamingen zich meer van het andere dan van het geboortegeslacht voelt. Dat lijkt weinig, maar het percentage vertegenwoordigt ongeveer 30.000 personen of ongeveer 1 op 200 Vlamingen.

Soms ben je van binnen niet dezelfde als van buiten. Dat was een aantal jaar geleden een affichecampagne van çavaria. Met dit wetsontwerp zetten we – zoals al gezegd – een belangrijke stap.