‘Elk gif heeft een tegengif, ook racisme en discriminatie’

Ikrame Kastit van vzw Uit De Marge, de organisatie die samen met leden van Schild & Vrienden zetelt in de Vlaamse Jeugdraad, rekent erop dat de Vlaamse Jeugdraad alle banden met Schild & Vrienden verbreekt: ‘Dat Schild & Vrienden bewust infiltreert in belangrijke kinder- en jongerenorganisaties om hun radicale agenda door te drukken, kwam bijzonder hard aan.’

In onze samenleving is geen plaats voor racisme. Nergens. Nooit. Dat is een van de kernwaarden die Uit De Marge, de stem van maatschappelijk kwetsbare kinderen en jongeren, consequent uitdraagt. In een Jeugdraad waar de helft van de verkozen jongeren er extremistische, haatdragende ideeën op nahoudt, zoals gisteren bleek uit een Pano-reportage over Schild & Vrienden, voelen wij ons dan ook niet thuis.

Daarom rekent Uit De Marge er dan ook op dat de Jeugdraad snel alle banden verbreekt met de betrokkenen.

Geschokt en onthutst. Zo bekeken we de reportage over Schild & Vrienden. Een aantal jongeren had ons eerder al ontluisterende geruchten toevertrouwd over de groepering, dus echt verrast waren we helaas niet door het onverbloemde racisme in de reportage. Maar dat Schild & Vrienden bewust infiltreert in belangrijke kinder- en jongerenorganisaties om hun radicale agenda door te drukken, kwam bijzonder hard aan.

Uit de VRT-uitzending blijkt dat maar liefst vier van de acht verkozen leden in de Vlaamse Jeugdraad het gedachtegoed van Schild & Vrienden aanhangt. Van binnenuit proberen deze jongeren de werking van de Jeugdraad te beïnvloeden en te saboteren. Het is onaanvaardbaar dat zij op deze manier het sluipende gif van racisme en discriminatie de jeugdsector binnenloodsen.

Sluipend gif in de maatschappij

De steeds grotere aanwezigheid van racistische, discriminerende en stigmatiserende uitspraken en daden, is een ons al langer bekend fenomeen. Onder het mom dat ‘problemen benoemd moeten worden’ of ‘actie nodig is’, denken sommigen dat alles mag. Enkele recente voorbeelden bewijzen hoe dit sluipende gif steeds verder (en openlijker) doordringt in de maatschappij.

Op Pukkelpop werd vorige maand een zwarte jonge vrouw belaagd door festivalgangers die haar racistische liedjes toezongen, met wansmakelijke teksten als ‘Handjes kappen, de Congo is van ons’. Niemand greep in. En enkele weken geleden werd een 15-jarige zwarte jongen op de sporen geduwd in Aarschot terwijl hij racistische opmerkingen naar het hoofd geslingerd kreeg. Zijn tweejarig neefje was getuige van het bruuske, ontoelaatbare geweld.

Topje van de ijsberg

En dit is maar het topje van de ijsberg. De meeste racistische incidenten halen nooit het nieuws. Racisme en discriminatie gaan immers vaak zo subtiel te werk dat ze niet in één knallende krantenkop te vatten zijn.

In 2015 werkte Uit De Marge mee aan een rapport van de Kinderrechtencoalitie dat de impact van discriminatie en racisme op kinderen en jongeren onder de loep nam. In het kader daarvan spraken we onder meer met Assia (18 jaar). Haar schoolcarrière toont perfect aan dat vooroordelen kansen ontnemen aan beloftevolle jongeren: “Mijn eerste jaar secundair onderwijs verliep alles goed. Maar toen ik in het tweede de keuze maakte om een hoofddoek te dragen, is er iets veranderd. Zonder dat het echt uitgesproken werd, had ik het gevoel dat mijn keuze om mijn geloof verder te ontwikkelen voor school een drama was.”

Via de hashtag #dailyracism worden dagelijks soortgelijke ervaringen gedeeld. Zoals deze: “Toen mijn moeder me na school stond op te wachten aan de schoolpoort, vroeg een klasgenoot of die vrouw mijn moeder was. Toen ik toezegde antwoordde hij: ‘Amai, een negerin met dikke tetten’. Vanaf dan heb ik maanden geprobeerd om niet met mijn moeder of grootmoeder in het openbaar te komen.”

Ernstige psychologische gevolgen

De situatie is zo erg geworden dat sommige jongeren deze laakbare praktijken tegenwoordig beschouwen als een ‘normaal’ onderdeel van hun leven. Maar men mag niet onderschatten hoe traumatisch systematische, opeenvolgende racistische ervaringen kunnen zijn, schrijft psycholoog Birsen Taspinir in het rapport van de Kinderrechtencoalitie uit 2015. En als het leed van het slachtoffer ontkend wordt, is dat minstens even traumatisch als de gebeurtenis zelf.

De psychologische gevolgen kunnen ernstig zijn voor deze jongeren. Zij voelen zich minderwaardig, vervreemd en kwetsbaar. Omgaan met stress en contact zoeken met anderen wordt vaak moeilijk. Angst, depressie en het vaste geloof dat er geen verbetering mogelijk is, loeren dan al gauw om de hoek. Niet alleen voor de jongeren is dat een tragedie, maar voor de hele samenleving.

Krachtig signaal tegen racisme nodig

En toch blijft meer dan één politicus racisme en discriminatie minimaliseren, terwijl effectief beleid uitblijft. Daarom verwacht Uit De Marge dat het niet langer bij woorden blijft. Daden zijn nodig. Wij vragen van zowel de jeugdsector als de beleidsmakers dat zij een krachtig signaal geven tegen racisme en discriminatie. Dit zijn alvast vijf belangrijke aanbevelingen:

• Ontwikkel een gecoördineerd actieplan tegen racisme, bij elke overheid, in elke sector

• Visieontwikkeling rond de aanpak van racisme en discriminatie van kinderen en jongeren in de jeugdsector.

• Voer systematisch en preventief praktijktesten uit, met de overheid als essentiële partner.

• Neem attitudes en vaardigheden over non-discriminatie en diversiteit op in de beroepsprofielen van alle ambtenaren. Speciale aandacht moet gaan naar leerkrachten, politieagenten en andere gezag functies.

• Pak de vooroordelen in het onderwijs aan: schrap het hoofddoekenverbod en neem maatregelen die het watervalsysteem tegengaan.

• Evalueer het deradicaliseringsbeleid in zowel het Vlaams als het federaal parlement. Het huidige beleid heeft immers als neveneffect dat het stigmatiseert en daardoor meer radicalisering in de hand werkt.

Elk gif heeft een antigif. Ook racisme en discriminatie. Luisteren naar de verhalen van de slachtoffers is een eerste stap. Een doeltreffend beleid voeren om stigma’s en vooroordelen weg te werken, een tweede. Maar minstens even belangrijk is om duidelijk te laten merken dat je een racistisch, vernederend discours, dat ingaat tegen alle waarden van onze maatschappij, niet pikt. Dat verwacht Uit De Marge van de Vlaamse Jeugdraad en we willen daarin waar nodig ondersteunen. De Vlaamse Jeugdraad brengt al jaren succesvol de kracht van het jeugdwerk samen met de kracht van jongerenparticipatie. En dit door een veilige plek te creëren.

Zeg de leden van Schild & Vrienden de wacht aan. Liever vandaag dan morgen.