Eet geen eigen eieren: Vlaamse regering neemt maatregelen in Zwijndrecht na PFOS-vervuiling

In afwachting van meer meetresultaten over de PFOS-vervuiling in en rond Zwijndrecht neemt de Vlaamse regering een pakket voorzorgsmaatregelen in de directe omgeving van de 3M-site. Mensen die in een straal van 1,5 kilometer rond de fabriek wonen, krijgen onder meer de raad om geen eigen eieren of pluimvee meer te eten en om geen grondwater te gebruiken als drinkwater. Kinderen en zwangere vrouwen wordt ook afgeraden om zelfgeteelde groenten te consumeren.

De Vlaamse regering heeft maandag een soort extra ministerraad georganiseerd over het dossier van de PFOS-vervuiling in de omgeving van Zwijndrecht. De Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) werd gevraagd om meer uitleg te komen geven, met name over de onderzoeken uit het verleden en de manier waarop informatie al dan niet is doorgestroomd.

Na afloop maakte de Vlaamse regering een pakket voorzorgsmaatregelen bekend. Omdat het wachten is op de resultaten van een reeks bijkomende metingen, wil de regering uit voorzorg toch al bepaalde maatregelen nemen. Het gaat om ingrepen die de blootstelling van de omwonenden aan PFOS moeten helpen beperken.

In een eerste kring, meer bepaald in een straal van 1,5 kilometer rond de 3M-site, gelden de meest verregaande maatregelen. Zo krijgen onder meer kinderen onder de 12 jaar, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding willen geven of wensen zwanger te worden de raad geen zelfgeteelde groenten te eten. De andere inwoners krijgen het advies om die groenten met mate te eten en ze goed te wassen voor consumptie. Ook het eten van eigen kippen of eieren wordt afgeraden, net als het drinken van grondwater.

Ook voor de iets ruimere omgeving rond de site gelden er voorzorgsmaatregelen. Wie in een zone van 5 kilometer van de site woont, eet best geen eieren van eigen kweek. Wie 5 tot 10 kilometer van de site woont, krijgt de raad om maximaal één eigen gekweekt ei per week te eten.

Bloedafnames

‘Deze voorzorgsmaatregelen moeten de inwoners beschermen en verdere blootstelling beperken’, legt minister van Volksgezondheid Wouter Beke uit. De CD&V-minister gaat maandagavond nog in verder overleg met de burgemeesters van Zwijndrecht, Antwerpen, Beveren en Kruibeke.

Het is voorlopig onduidelijk hoe lang de voorzorgsmaatregelen van kracht zullen zijn. ‘Als er gaandeweg meer data en inzicht beschikbaar komt, worden deze maatregelen afgezwakt of verstrengd in tijd, ruimte en inhoud’, klinkt het.

Het is daarbij onder meer wachten op de resultaten van het aangekondigde bevolkingsonderzoek. Over dat onderzoek zijn intussen wel meer details bekend. Wie woont binnen de zone van 3 km rond de site en 12 jaar of ouder is, zal zich vrijwillig kunnen aanmelden voor een bloedafname. Het streefdoel is om tegen uiterlijk midden juli met die bloedafnames te kunnen starten.

Het Agentschap Zorg en Gezondheid wijst er wel op dat het geen zin heeft om nu al een bloedafname te laten doen bij de huisarts. ‘Voor een analyse op PFOS/PFAS-waardes, moet een bloedstaalname en -analyse in strikt afgebakende en gecontroleerde condities gebeuren’, klinkt het.

De resultaten van de bloedafnames zullen samen met enkele toxicologen onderzocht en bekeken worden. De resultaten kunnen helpen om de voorzorgsmaatregelen ‘uit te breiden, te verscherpen of af te zwakken’. Maar de bloedafnames op zich zijn volgens het agentschap ‘nog onvoldoende om nadelige effecten van PFAS te voorspellen of te voorkomen of om per individu aan te geven/te voorspellen hoeveel PFAS in het bloed daadwerkelijk leidt tot gezondheidseffecten.’

Politieke spanning

Het dossier van de PFOS-vervuiling heeft de voorbije dagen voor de nodige spanningen gezorgd binnen de Vlaamse meerderheid. Vorige week woensdag verraste minister van Omgeving Zuhal Demir vriend en vijand door aan het parlement de oprichting van een parlementaire onderzoekscommissie te suggereren. Die ‘démarche’ werd haar niet door iedereen in de eigen meerderheid in dank afgenomen en minister-president Jan Jambon moest vrijdag ook toegeven dat Demir ‘wat te voortvarend’ was geweest.

Los van de politieke discussie, is iedereen het erover eens dat er omwille van de gezondheid van de omwonenden snel meer duidelijkheid en transparantie moet komen in het dossier. Om die duidelijkheid te krijgen, had de Vlaamse regering OVAM, de administratie die verantwoordelijk is voor afvalverwerking, gevraagd om maandag tekst en uitleg te komen geven. Centrale vraag: wie wist wat wanneer en wat is er met die informatie gebeurd?

OVAM heeft naar verluidt een presentatie gegeven, maar de organisatie wilde daarover nadien geen verdere commentaar kwijt. Volgens het kabinet-Jambon heeft het overleg alvast ‘een aantal onduidelijkheden weggenomen’. ‘OVAM zal in de komende dagen op de nog openstaande vragen een antwoord formuleren’, zo is te horen.

Daarnaast zal de Vlaamse regering ook een brief met aanbevelingen sturen naar gemeentebesturen ‘over hoe ze voorlopig best omgaan met eventuele oude productiesites van PFOS-stoffen en/of oefenterreinen van de brandweer.’ PFOS komt namelijk ook voor in blusschuim.

Oosterweelverbinding

Het milieuschandaal zou bovendien gevolgen kunnen hebben voor de werken aan de Antwerpse Oosterweelverbinding. Vlaams viceminister-president Hilde Crevits sluit niet uit dat die werken vertraging zullen oplopen. ‘Dat zal moeten blijken uit de verdere onderzoeken die gebeuren’, zei Crevits maandagavond in Terzake. Ook de enorme werf van de Oosterweelverbinding is immers erg vervuild door de chemicaliën.

Volgens Crevits is het heel belangrijk dat Oosterweel er effectief komt. ‘Er is zolang aan gewerkt. Maar als er problemen opduiken waarbij de gezondheid van mensen mogelijkerwijze in gevaar is, dan moet je ingrijpen’, meent Crevits. (Belga)