‘Eerlijke democraten staken niet’

‘Minimale dienstverlening voor overheidsbedrijven is een onderdeel van een volwassen democratie’ stelt Bert Schelfhout (Open VLD) in zijn eerste bijdrage aan het Schaduwparlement. ‘Als ambtenaren hun dienstverlening staken, negeren ze de democratie.’

Verkozen politici bepalen het beleid. Ambtenaren die beslissingen, bijvoorbeeld over de pensioenleeftijd), trachten bij te sturen via stakingen hebben onevenredig meer macht dan de doorsnee Belg die zijn stem uitbrengt. We moeten deze discriminatie tegengaan door de invoering van minimale dienstverlening.

Gent lag er de voorbije weken niet proper bij. De vakbonden van afvalintercommunale IVAGO vonden het nodig om hun eisenpakket kracht bij te zetten door hun werkzaamheden te staken. Tot ongenoegen van burgemeester Daniël Termont (SP.A) die mensen liet opvorderen om delen van zijn stad toch schoon te maken. ‘Ik laat geen epidemieën ontstaan door een sociaal conflict’. Ook Testaankoop bond recent nog de kat de bel aan met een groepsvordering tegen NMBS, want eind mei vond reeds de zevende spoorstaking in zes maanden plaats.

De politiebond VSOA sprak in maart dit jaar dreigende taal. ‘Als de cipiers op 58 jaar op pensioen mogen, dan de politie ook. Zo niet komen er harde acties.’ Met als gevolg dat minister van Binnenlandse Zaken en Veiligheid Jan Jambon (N-VA) ook een uitzondering toeliet voor politiemensen: al op 59 jaar pensioengerechtigd. Die ‘luxe’ hebben mensen in de private sector niet. Als zij staken is het bedrijf de dupe, maar dat bedrijf kan onmogelijk hun pensioenleeftijd verhogen. In je bedrijf kan je de bedrijfsleider niet zelf kiezen. Een minimale dienstverlening kan deze vorm van discriminatie aanpakken.

Dictatuur van een minderheid

Dat overheidsdiensten vaak over een monopolie beschikken, maakt dat de brede samenleving afhankelijk is van hun dienstverlening. In dat opzicht zijn beleidsmakers heel kwetsbaar voor chantage bij stakingen. In het verzuilde België zijn velen dat als normaal gaan beschouwen. Meer dan in welk ander Europees land ook, hebben vakbonden van overheidsbedrijven dwingende macht én bij wet voorziene inspraak in de besluitvorming.

Het absolute stakingsrecht is de spreekwoordelijke druppel. Het ondergraaft de slagkracht van politici om besluiten te nemen in het algemeen belang die indruisen tegen particuliere belangen van bijvoorbeeld ambtenaren. Het ondermijnt bijgevolg ook het vertrouwen van de mensen in politiek en ons democratisch systeem. ‘Wat we ook stemmen, er verandert weinig of niets.’ Minimale dienstverlening maakt fundamenteel onderdeel uit van een volwassen democratie. Het staat los van enig politiek discours. Alle politici zouden voorstander moeten zijn.

Het antoniem van democratie heet dictatuur. De manier waarop via stakingen eisen worden afgedwongen heeft veel mee van een dictatuur van een minderheid die haar persoonlijke belangen boven die van de gemeenschap plaats. Studies van de Nationale Bank en de Europese Commissie duiden dat de lonen bij de overheid beduidend hoger liggen dan die in privésector.

Ook wie bij de overheid aan de slag gaat, kent zijn arbeidsvoorwaarden. Er is geen enkele reden om over een disproportioneel voordeel (het stakingswapen van overheidsdiensten) te beschikken.

Ongenoegen

Tegenstanders van minimale dienstverlening komen met een batterij aan praktische argumenten. Toch bestaat deze dienstverlening al in bijvoorbeeld de nucleaire sector. Vorig jaar nog eiste de Raad van Europa van ons land dat er tijdens cipiersstakingen altijd een minimumaantal cipiers aan het werk blijven.

In onze samenleving heb je honderden manieren om je ongenoegen te laten blijken. Je kan betogen, je kan politiek participeren, opinies ventileren en zoveel meer. Wie bij de overheid werkt kan niet én de openbare dienstverlening blokkeren én tegelijk beweren de democratische beslissingen te respecteren. En dus geldt: eerlijke democraten staken niet.