EEN ZWEED IN RUSLAND. Foto’s van Jens Olof Losthein

Rusland en de Baltische Staten zijn gegeerde onderwerpen voor de nieuwe generatie fotografen. De Zweed Losthein opteerde voor een panoramische camera en met zijn breedbeelden geeft hij het dagelijks leven daar een theatrale dimensie.

Bijna tot vervelens toe werpen, vooral jonge fotografen, zich op de landen die voor de val van de Berlijnse muur, tot het Oostblok behoorden. Het is verleidelijk om die achtergestelde gebieden, althans naar onze Westerse normen, te documenteren. Ook de Zweed Jens Olof Lasthein (° Uppsala, 1964) reisde, met tussenpozen en het openbaar vervoer, twintig jaar van de Zwarte Zee tot de Barentszee om er het dagelijks leven op zijn manier te ontdekken. Met een oude panoramische camera vond hij de mogelijkheid om foto-opnamen te maken zoals Sergio Leone en Akira Kurosawa het in hun films deden. Brede beelden die meer dan één verhaal of actie kunnen vatten en als een theaterscène de totaliteit van een gebeuren condenseren. Hij zegt dat dit ook de mogelijkheid biedt om een complexiteit te creëren, zoals in sommige van zijn foto’s de verhalen, die er in vervat zitten, contradictorisch te zien. Over zijn manier van werken : “Ik situeer mezelf in de traditie van de straatfotografie. Ik wandel veel, ontmoet op die manier heel wat mensen, fotografeer ze en vlecht een band met hen, soms maar een tiental minuten, soms enkele dagen. Het moeilijkste bij deze manier van werken is om alert te blijven en mezelf er telkens van te overtuigen dat wat ik nu aan het doen ben, het meest belangrijke is wat ik ooit deed. Het vergt wel een inspanning om de adrenaline permanent op te jagen”. En van welke foto’s houdt hij het meest “Die waarvan de verhalen elkaar tegenspreken. Het heeft te maken met geloofwaardigheid en condities voor de toeschouwer te scheppen om in het beeld te geloven, men kan daar trouwens niet eerlijk genoeg in zijn”

Dat hij daar aardig in gelukt is kunnen we op zijn tentoonstelling constateren. De brede foto’s lijken inderdaad op theaterscènes. Er gebeurt wat in, simpele dingen weliswaar, zonder uitgesproken dramatiek maar een tranche de vie in een context die niet elders te vinden is. Aan de boord van een meer rijdt een man in het water op een paard. Een oudere man, pootjesbadend, kijkt hem na en een vrouw in bikini aan de oever moedigt hem aan. Bij een houten woningbouw, omgeven door een grasveld, speelt zich een huiselijk tafereel af. Een man komt aangewandeld, een andere rijft bladeren bijeen, een vrouw speelt met een hond en in een oude auto zit een kleuter aan het stuur. En zo schetst Lasthein een aparte wereld van grote tederheid maar ook van een zekere tristesse, soms brutaal en grof. Zoals de meeste foto’s zijn die van hem ook getuigenissen van ervaringen. Hij ontmoette mensen, zag hen in hun doen en laten en liet de gebeurtenissen op hem inwerken. Nooit werd er geposeerd en het lijkt er zelfs op dat hij, als toeschouwer, letterlijk buiten beeld bleef. Wat niet belette dat hij toch geëngageerd te werk ging. Hij rapporteerde situaties die de ziel van de mensen uitmaken, die anders zijn dan in het Westen en daarom typisch. Het is geen folklore, het is de realiteit. Zijn foto’s lijken alledaags, en dat zijn ze ook vanuit het standpunt van de autochtonen, maar het is een kunst om zich, als buitenstaander, met dat standpunt te vereenzelvigen. De fotograaf mikt niet op voyeurisme, integendeel, hij osmoseert zich als het ware met de mensen die voor zijn lens hun leven leiden. Op die manier worden zijn beelden, binnen het gewone, buitengewoon.

Ludo Bekkers

Tentoonstelling “White Sea Black Sea, foto’s van Jens Olof Lasthein”. Charleroi, Musée de la Photographie, nog tot 16 mei.