‘Een sterke VRT: geen luxe maar een noodzaak’

‘Het reduceren van de VRT tot een nichezender, zou betekenen dat de openbare omroep haar maatschappelijke rol niet meer ten volle kan spelen’, schrijft Katia Segers.

De VRT is vandaag nog het huis van vertrouwen voor alle Vlamingen, het huis dat aan alle Vlamingen kwaliteit van nieuws én ontspanning garandeert, het huis dat alle Vlamingen verbindt dankzij steengoede programma’s. Ook al is er altijd ruimte voor kritiek en verbetering, de VRT vervult de publieke opdracht die de overheid oplegt, vandaag goed. Dat blijkt zowel uit de jaarlijks positieve doorlichting van de mediaregulator VRM over de manier waarop de VRT de beheersovereenkomst naleeft, als uit de kijkcijfers en verschillende tevredenheidsonderzoeken.

Dat het huis van vertrouwen van alle Vlamingen, de VRT, fors moet besparen, is bekend. Het lijstje is intussen ellendig lang. Het derde net OP12 is geschrapt, waardoor er geen eigen plaats meer is op de openbare omroep, voor jongeren, kleine sporten en innovatieve programma’s. De besparingen brengen toegankelijkheidsinitiatieven (ondertiteling en beschrijving door vertelstem van programma’s voor mensen met een visuele en auditieve beperking) in het gedrang, programma’s als Vlaanderen Vakantieland verdwijnen van de buis, grote sportevenementen als Wimbledon worden niet langer uitgezonden, Sporza Zondag zal voortaan niet wekelijks te zien zijn en Canvas alleen nog ’s avonds.

Meer herhalingen

We gaan wel veel meer herhalingen zien, MNM wordt misschien afgestoten, de nieuwsdienst moet besparen, online content van de VRT wordt mogelijk betalend én 128 mensen verliezen hun job. De impact van de besparingen is sinds het begin van 2015 duidelijk voelbaar voor de Vlaamse televisiekijker. Het personeel van VRT verkeert echter nog steeds in het ongewisse, want wie precies moet verdwijnen is nog niet geweten.

De Vlaamse Regering is van mening dat de VRT het té goed doet. De VRT is marktverstorend, heet het, is te groot, zeker op de radiomarkt. In de toekomst dient de openbare omroep zich terug te plooien op een eng ingevulde kernopdracht: informatie en duiding brengen naast cultuur. Ontspanning en sport ziet Minister van Media Sven Gatz (Open VLD) enkel als ondersteunend. De punctuele besparingen gaven al aanleiding tot vele debatten in het Vlaams Parlement. Met de uitlatingen van Sven Gatz afgelopen weekend en tijdens het debat in het Vlaams Parlement vandaag, komen we nu, voorbij de consternatie over de punctuele besparingen, tot de kern van het debat: welke openbare omroep willen we en wat moet die voor de samenleving betekenen?

Gaatjes in de markt

Dat het tot een breuk komt met het model dat door de vorige Vlaamse Regering werd voorgestaan, staat vast. Het is duidelijk dat Sven Gatz fundamenteel andere beleidskeuzes maakt. Waar de VRT is kunnen bloeien en groeien dankzij een beleid gestoeld op het uitgangspunt van een maatschappelijke verantwoordelijkheidsvisie, wordt deze nu verlaten. De weg wordt vandaag geruimd voor een andere blik op wat een openbare omroep moet zijn en doen, namelijk één die kadert binnen een marktfalenperspectief: een afgeslankte VRT mag voortaan enkel nog de gaatjes vullen die de markt laat.

Nochtans is het net dankzij die maatschappelijke verantwoordelijkheidsvisie, met een klemtoon op de publieke meerwaarde van public service media, dat de VRT is uitgegroeid tot een sterke openbare omroep, tot een sterk merk. Inzetten op een holistische VRT was de sleutel tot dit succes: door te focussen op een breed opdrachtenpakket (informatie, cultuur, kwaliteitsvolle ontspanning en sport, vorming, …) worden kijkers/luisteraars uit hun comfort zone gehaald en proeven ze van thema’s of delen van het aanbod, die hen normaliter minder zouden aanspreken.

Nichezender

Dit is van cruciaal belang om bepaalde doelgroepen te bereiken, zeker op het vlak van informatie. Bovendien vervult de VRT een belangrijke maatschappelijke rol inzake sensibilisering voor maatschappelijk gevoelige thema’s, taboe-onderwerpen, etc. en dient ontspanning niet alleen om mensen naar info en cultuur te krijgen, maar is het zelf een belangrijke vorm van cultuur, die identiteitsversterkend, informerend en verbindend werkt.

Het reduceren van de VRT tot een nichezender, die enkel focust op nieuws/duiding en cultuur als kernopdrachten, zou betekenen dat de openbare omroep haar maatschappelijke rol niet meer ten volle kan spelen, waardoor ze haar legitimiteit zou verliezen. In die zin werkt de VRT niet marktverstorend, maar net marktversterkend, omdat de VRT de lat zeer hoog legt voor alle spelers en als katalysator werkt.

We hebben een sterke VRT nodig. Niet uit luxe, maar uit noodzaak. Een sterke publieke dienst, zeker voor wat betreft media, gaat over de inrichting en het functioneren van onze democratie op een manier die iedereen toelaat te participeren aan het maatschappelijk leven en autonoom richting te geven aan het eigen leven.

Een openbare omroep is een cruciale speler in onze democratie, het is het hart van de publieke sfeer. In deze tijd van digitalisering, convergentie en commercialisering van de media is die vanuit democratisch oogpunt meer dan ooit broodnodig. Precies omdat een openbare omroep meer moet doet dan de gaatjes opvullen die de – overigens eveneens kwaliteitsvolle – commerciële media in Vlaanderen laten.