‘Een pedagogische tik is niet hetzelfde als slaan om te straffen’

Louis Ide (N-VA) heeft twijfels over het voorstel om een pedagogische tik te verbieden of de bewering dat de vinger opsteken in de klas tot ongelijkheid leidt.

Tijdens de kerstvakantie was de school niet ver weg. De katholieke onderwijskoepel had ontdekt dat de vinger opsteken in de klas tot ongelijkheid leidt, en ook de pedagogische tik thuis werd vol afschuw verboden. De school of ruimer de pedagogie was alom aanwezig.

Met het opgestoken vingertje werd ons duidelijk gemaakt dat kinderen vanaf nu geen vinger meer mochten opsteken in de klas. De reacties van de leraars op de werkvloer waren er niet naast. Velen stipten aan dat het pure ex cathedra lesgeven al lang (gedeeltelijk) verlaten is en anderen stipten aan dat een vinger opsteken, “het woord vragen” onderdeel is van een opvoeding, een vorm van beleefdheid, om de chaos te vermijden.

Iedereen die regelmatig vergadert weet immers dat, eens je een bepaald aantal personen rond de tafel overstijgt, je niet anders kan dan met een moderator te werken en dat er een andere dynamiek ontstaat in het woord vragen en nemen. In de klas gebeurt dat ook. Als er kleine werkgroepjes bezig zijn, zal niemand de vinger opsteken. Werkt de leraar klassikaal, dan zal dit eerder wel het geval zijn. Altijd in kleine groepjes werken is niet haalbaar. Het eindeloos intraklassikaal differentiëren is niet haalbaar en leidt tot burnouts bij leerkrachten. Een moedige lerares Ilse Salaets deelde een figuurlijke pedagogische tik uit aan Lieven Boeve: “Ik garandeer u en nog vele anderen bij ons, het “ouderwets” systeem zullen blijven volgen”, klonk het in Het Nieuwsblad. De ex-cathedrahouding van de koepels ten opzichte van de leerkrachten leidt tot nader order eerder tot een stijging in de opgestoken (middel)vinger. Rebellen zijn het, met hun opgestoken vingers.

En dan was er de pedagogische tik, een wetsvoorstel van CD&V. Voor alle duidelijkheid, geweld tegen kinderen, ruw gedrag, slaan, intentioneel pijn berokkenen… kan niet door de beugel. Maar een pedagogische tik? Ik heb zelf ook al wel eens een pedagogische tik uitgedeeld aan mijn kinderen, ik heb er ook ooit wel eentje (of meer, maar dat weet ik niet meer) gekregen van mijn moeder. Indien de pedagogische tik dus ooit strafbaar wordt en ik op basis van deze bekentenis voor de rechter moet verschijnen, dan kan ik alvast verzachtende omstandigheden inroepen: ‘ik kreeg er ook eentje’. Dat ik die pedagogische tik nooit vergeten ben zullen sommigen nu misschien als bewijs zien dat ik sindsdien met een trauma rond loop. Echt niet.

Toen ik vanop het voetpad tussen twee auto’s door, de straat op rende en bijna gegrepen werd door een auto, kreeg ik een tik van mijn moeder. Ze had mij in een reflex nog net bij de arm kunnen grijpen en vervolgens onmiddellijk in een ononderbroken haast vloeiende beweging mijn ‘achterwerk verwarmd’. Het heeft zijn effect niet gemist. Sindsdien let ik op als ik oversteek. Een trauma? Welnee.

Reflex in hachelijke situatie

Ik verwonderde me er ook over dat pedagogen en natuurlijk ook de kinderrechtencommissaris in de kranten hun opinies gaven maar dat geen enkel kind het woord kreeg. Dus stelde ik de vraag aan mijn eigen kinderen. Verbazend hoe genuanceerd ze er over dachten. Ze vonden het heel terecht dat ik ooit een pak voor de broek heb gekregen en oordeelden het gerechtvaardigd dat mama of papa ooit eens een tik uitdeelden omwille van een zeer hachelijke situatie.

Wellicht zit het hem in de definitie van het woord. Een pedagogische tik, in de context van een reflex omdat er iets gebeurt dat van dien aard is dat het een bijzonder grote impact kan hebben (zoals een ongeval, dood van het kind of een ander kind…), kan voor mij wel. Het slaan als straf of uit onmacht kan uiteraard niet, we zouden ons dan ook beter daar op concentreren.

Artsen, leraars, kinderverzorgers, buren… moeten nog meer attent zijn op geweldpleging op kinderen en dit ook meer melden. Vaak is er nog een misplaatste schroom om de wantoestanden waar kinderen zich soms in bevinden, aan te klagen. Ik zou er dus eerder voor kiezen werk te maken van dit taboe.