‘Een “passionele moord” is allesbehalve passioneel’

‘In onze samenleving heeft men nog steeds de neiging geweld tegen vrouwen en zeker huiselijk geweld, sterk af te zwakken’, schrijft Sara De Mulder van Liberales. ‘Vrouwen bedreigen, stalken, lastig vallen, intimideren, uitschelden, manipuleren, is niet strafbaar. Geweld plegen is dat wel maar in veel gevallen is huiselijk geweld geen prioriteit.’

Oud-Burgemeester Ilse Uyttersprot werd deze week dood aangetroffen in haar appartement. Dit gebeurde nadat haar “vriend” zichzelf had aangegeven bij de politie. De man stond in het verleden reeds bekend voor stalkinggedrag en huiselijk geweld. Toen ik het nieuws las, schoot heel even het donkerste, meest cynische deel in mij wakker: ‘Eindelijk een bekende vrouw. Misschien doet men er nu wel iets aan.’

Het lijkt wreed, hopen dat net deze zaak tot een betere wetgeving zal leiden. Gruwelijk voor de kinderen die hun moeder moeten missen, onverteerbaar voor de ouders die hun dochter verliezen, tragisch voor de stad Aalst die een icoon ten grave draagt. En dat is het ook, wreed hoe samen met deze vrouw ontelbare andere niet-iconische vrouwen, moeders en dochters, ik zelf ook al heb zien verdwijnen in de anonieme ellendige put van huiselijk geweld en mishandeling. Hoeveel keer stond iemand van ons aan de deuren van het politiekantoor om bescherming te smeken. Hoeveel keer keerden we bij gebrek aan een andere uitweg, terug naar die onveilige plek die onze thuis zou moeten zijn. Hoeveel zijn er ondertussen dood? Even hoopte ik op een wake-up call.

Die hoop vervloog meteen. We werden op het hart gedrukt dat het niet ging om een politieke moord maar om een moord in de relationele sfeer, alsof dit minder erg is. Sommige media noemden het een “passionele moord” en sleurde er ineens het hele levensverhaal van mevrouw Uyttersprot bij.

In onze samenleving heeft men steeds de neiging geweld tegen vrouwen en zeker huiselijke geweld, sterk af te zwakken. Het “elk huisje draagt zijn kruisje'”-syndroom waarbij seksueel en ander geweld best achter gesloten deuren blijft en vrouwen wordt bezworen vooral hun mond te houden. Het blijft de norm. De collectieve vlaag van doof-stomheid bij buren en omwonenden is grotesk, als een kind begint te krijsen of een vrouw begint te gillen achter de muren van haar persoonlijke hel.

‘De passionele moord’, het lijkt haast de titel van een goede film of roman. Maar eigenlijk betekent het gewoon dat een mens enkele uren-durende minuten voor haar leven heeft gevochten, waarin haar fysiek enorme pijn werd veroorzaakt, waarbij ze mogelijk harde slagen moest incasseren, tegen de grond sloeg, een tand kwijt raakte, breuken opliep en waarbij ze doorheen de vloedgolf van geweld stilaan tot het besef moet zijn gekomen dat ze dit gevecht niet zou winnen tenzij de man in kwestie op miraculeuze wijze zou kalmeren of iemand van de doofstomme buren zou aanbellen. Een passionele moord is allesbehalve passioneel. Het is slechts een andere term voor de ongewilde, ongevraagde, gruwelijke doodstrijd van een doodsbange, tot de laatste snik vechtende vrouw.

De passionele moordenaar stond bekend voor zijn gewelddadig gedrag en stalkingsneigingen. Huiselijk geweld is een complex gegeven en er is geen wetgeving die daarin preventief of beschermend optreedt. De passionele stalker en geweldpleger wordt door menig soortgenoot “begrepen”. Vrouwen kunnen immers het bloed van onder je nagels halen. Dat daar echter geen maatstaf voor is, dat zelfs het tikken van een lepeltje tegen de rand van je kopje genoeg kan zijn om zo iemand te doen ontploffen, ontgaat velen. Ga je naar de politie dan kan men niets doen, in het beste geval geeft men een telefoonnummer mee waar je naar kan bellen… als er iets gebeurd is.

Vrouwen bedreigen, stalken, lastig vallen, intimideren, uitschelden, manipuleren, is niet strafbaar. Geweld plegen is dat wel maar in veel gevallen is huiselijk geweld geen prioriteit. Je moet geluk hebben dat wanneer je dat telefoonnummer belt, er ook effectief iemand (op tijd) komt opdagen.

Huiselijk geweld is niet enkel terug te voeren tot de gezinssituatie en de relatie tussen beide partners. Huiselijk geweld komt voort uit een specifiek gedachtepatroon bij de geweldpleger; over relaties, diens positie ten opzichte van de partner waarmee hij het leven deelt en de mate waarin zijn trots gelinkt is aan het hebben van een relatie. Stalkers, geweldplegers terug loslaten in de samenleving zonder daar iets aan te doen, is net als bij verkrachters vragen om problemen.

Huiselijk geweld nemen we best serieus want voor de dader (en het slachtoffer) is het effectief een kwestie van bittere ernst. Een mens die geweld gebruikt, ziet geweld als een legitieme oplossing in het beslechten van conflicten. Laat die zin even indalen.

Als wij als samenleving niet in staat zijn dit gedachtepatroon te doorbreken, kunnen we het niet toelaten dat mensen die zo gewired zijn, terug op vrije voeten komen of überhaupt in de samenleving worden losgelaten. Aan de andere kant moet een vrouw/man die aangeeft bedreigd te worden bescherming krijgen. Dat kost veel maar zolang we ervan uitgaan dat elk mensenleven de moeite waard is kan “kost” geen argument zijn om bescherming te ontzeggen.

Die kost is een struikelblok op vele vlakken want huiselijk geweld kan in sommige gevallen opgelost raken. Door intensieve begeleiding lukt het in Nederland om disfunctionele gezinnen opnieuw op het juiste pad te krijgen. Men beschouwt geweldpleging namelijk als abnormaal gedrag en gaat dat dus ook als dusdanig behandelen. Gezinnen die slachtoffer werden van huiselijk geweld worden begeleid, de dader wordt onder toezicht geplaatst en krijgt therapie.

Als samenleving erkennen dat dit gedrag fout is, is een eerste stap in de goede richting. Daarom is er ook een systeem waarbij een derde partij klacht kan indienen tegen de dader. Huiselijk geweld is immers een complex gegeven van financiële en emotionele afhankelijkheid tot soms zelfs oprechte liefde. Veelal wil de partner in kwestie niet per se onmiddellijk scheiden. Net als andere conflicten blijken ook dit soort feiten niet noodzakelijk tot een breuk te leiden. Meestal wil de partner gewoon dat alles weer zoals vroeger is, voor het geweld en wil men niet dat de relatie stopt maar enkel dat het geweld stop.

Door het mogelijk te maken dat een derde partij klacht indient hoeft de vertrouwensrelatie tussen de partners niet onder druk te komen, maar kan ook het maximaal aantal gevallen van huiselijk geweld tijdig gestopt, bestraft en behandeld worden.

Collectieve maatschappelijke alertheid en verantwoordelijkheidszin in combinatie met het besef dat huiselijke geweldplegers echt niet goed bij hun hoofd zijn, een flankerend preventie- en behandelingstraject, het zijn enkele zaken waarvan ik hoopte dat ze in de krant zouden komen, ter vervanging van die achterlijke benaming ‘passionele moord’.

Sara De Mulder is kernlid van Liberales.