Een miljoen Belgen voelen zich eenzaam

Ontzettend veel mensen voelen zich alleen. Bij sommigen gaat dat op den duur weer over, anderen raken er nooit meer vanaf. En dat is een probleem: van eenzaamheid word je op den duur depressief, ziek of zelfs arm.

Het zijn eenzame tijden. De moderne mens heeft de energie niet meer om na een lange werkdag nog met het plaatselijke koor te gaan repeteren of een vergadering van het buurtcomité uit te zitten. Liever ligt hij met zijn laptop op schoot televisie te kijken terwijl hij chat met vrienden die hij al twintig jaar niet meer in levende lijve heeft gezien. Geen wonder dat 8 procent van de Belgen toegeeft erg eenzaam te zijn. En dat is nog een grove onderschatting, want de meeste mensen geven dat liever niet toe.

Risicofactoren

Ieder van ons kan eenzaam worden, maar sommige factoren vergroten de kans aanzienlijk. Zo kunnen ingrijpende veranderingen een gevoel van verlatenheid met zich meebrengen: als je voor het eerst alleen gaat wonen, je relatie op de klippen loopt of je je werk verliest, bijvoorbeeld. ‘Vooral verlieservaringen kunnen heel bepalend zijn’, zegt onderzoekster Leen Heylen van de Thomas More Hogeschool. ‘Als je een echtscheiding doormaakt, ben je niet alleen de affectieve band met je partner kwijt, maar valt er meestal ook een groot stuk van je netwerk weg. Ook als je man of vrouw sterft, kan je vriendenkring langzaam maar zeker krimpen.’ Dat bejaarden vaak eenzaam zijn, ligt dus niet zozeer aan hun leeftijd maar wel aan het feit dat velen hun partner al zijn verloren. Omdat het alleen-zijn hen beangstigt, trekken nogal wat oudere mensen vroeger dan nodig naar een woonzorgcentrum.

Ook wie een slechte gezondheid heeft raakt gemakkelijk geïsoleerd. Leen Heylen: ‘Mensen komen dan soms in een vicieuze cirkel terecht: wie gezondheidsproblemen heeft, voelt zich vaak eenzaam en wie chronisch eenzaam is, loopt meer risico om ziek te worden. Dat komt onder meer doordat eenzame mensen sneller depressief worden en meer alcohol drinken.’

Een andere risicogroep bestaat uit mensen die in armoede leven en daardoor vaak weinig sociale contacten hebben. Uit schaamte, maar ook omdat ze het zich niet kunnen veroorloven om op café te gaan, vrienden uit te nodigen of zich bij een sport- of andere club aan te sluiten. ‘Eenzaamheid is bij veel van die mensen een cruciaal probleem’, zegt Tine Wyns, directielid van het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) Noord-West-Vlaanderen. ‘Zo zien we dat daklozen die we aan een woning hebben geholpen zich de volgende winter soms weer bij de daklozenopvang aanmelden. Ze zitten liever daar tussen de mensen dan alleen in hun studio. Soms neemt zo iemand ook andere armen en daklozen in huis om maar niet alleen te hoeven zijn.’

Eenzaamheid maakt je arm

Van arm zijn, word je dus eenzaam, maar eenzaamheid kan je ook arm maken. Wyns: ‘Als er iets in je leven gebeurt – je verliest je baan of maakt een echtscheiding mee – glijd je veel sneller in armoede als je geen sociaal netwerk hebt. Zo worden mensen die al moeilijk rondkomen vaak nog armer.’

De meest verrassende groep eenzamen zijn jonge mensen die voor het eerst op eigen benen staan. 34 procent van de studenten die contact opnemen met de anonieme chat- en telefoonlijn Teleblok geven aan dat ze niemand hebben om op te steunen. Velen hebben het moeilijk met de overgang van de middelbare school naar een hogeschool of een universiteit. Zeker als ze op kot zitten.

Nu gaat dat gevoel van verlatenheid bij de meeste studenten vanzelf weer over, maar andere mensen dragen dat hun levenlang met zich mee. En dat richt vaak aanzienlijke schade aan: het maakt mensen ziek, ze verleren het om contact te leggen en verliezen soms al hun vertrouwen in anderen. Of zoals Gina (52) het deze wek in Knack zegt: ‘Eigenlijk wil ik helemaal geen vrienden meer. Als het er echt op aankomt, kun je toch niet op hen rekenen. Dat heb ik wel geleerd.’

Getuigenissen van mensen die uit eigen ervaring weten wat eenzaamheid is, leest u deze week in Knack.