Een kroniek van de week, van onbetrouwbare cijfers tot het invullen van de belastingbrief

Het ging de voorbije week over gemanipuleerde cijfers, het geld pakken bij de rijken, 1 meitoespraken, het debat over de pensioenen dat niet gevoerd wordt en de Belgische fiscale koterij. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.

1. Onbetrouwbare cijfers

Ex-minister Johan van Overtveldt (N-VA) schreef een boek met als titel Zijn we het kwijt? over de toekomst van Vlaanderen en Europa. Daarin kaart hij een belangrijk probleem aan voor ons land: onbetrouwbare cijfers.

Van Overtveldt tekende als minister van Financiën voor twee belangrijke hervormingen: de verlaging van de vennootschapsbelasting en de taxshift, de verschuiving van de lasten op arbeid naar belastingen op vervuiling, consumptie en vermogen. In tegenstelling tot wat altijd werd beweerd, zijn die hervormingen niet ‘budgetneutraal’, zoals dat in het jargon luidt, met andere woorden ze kosten de schatkist (zeker op korte termijn) geld.

In zijn boek schrijft Van Overtveldt dat het zeer moeilijk is om de financiële gevolgen van grote hervormingen precies in kaart te brengen. Daarbij ergert hij zich aan de ‘politieke cinema’ die daarover werd opgevoerd, ook in de regering-Michel. ‘De minister van Financiën pleit voor een publieke sanering van de publieke financiën maar kijk, hij draagt nu zelf bij tot de ontsporing van de publieke financiën, want hij kan de budgetneutraliteit niet garanderen, zo luidde de boodschap die oppositie en sommige leden van de meerderheid er elke dag bij de media en publieke opinie inlepelden. Let wel: uiteraard dient nauwlettend te worden toegekeken op de begroting en de publieke financiën, maar de rekeningen vooraf tot op de laatste euro sluitend willen hebben, getuigt ofwel van schrijnende onkunde, ofwel van een grote liefde voor het opvoeren van gratuit politiek spektakel (of beide).’

Los daarvan is er in ons land wel een probleem van betrouwbare cijfers. Van Overtveldt zegt in het boek ook dat mensen bij de administratie Financiën hem met opzet verkeerde cijfers over de fiscale inkomsten gaven. Hij heeft het over ‘perfide spelletjes’ om de ‘vermaledijde N-VA-minister onderuit te halen’. Achteraf werd dan duidelijk dat die cijfers fout waren, waardoor Van Overtveldt als onbekwaam en onbetrouwbaar kon worden weggezet. Dat is geen lichte beschuldiging en het is wachten op een antwoord van de voorzitter van de FOD Financiën, Hans D’Hondt.

Zonder betrouwbare cijfers is een goed beleid onmogelijk.

Daarnaast blijkt ook dat de voorspellingen van allerlei eerbiedwaardige instellingen er vaak serieus naast zitten. Dat zei van Overtveldt in een dubbelinterview met SP.A-voorzitter John Crombez een paar weken geleden nog in Knack: ‘Ik heb er net al op gewezen dat de Europese Commissie, het Planbureau en in minder mate de Nationale Bank in hun beoordeling van essentiële cijfers als de begroting systematisch fout zaten. Dat heeft veel te maken met hun modellen: die houden wel rekening met de vraag in de economie, maar veel minder met het aanbod.’ Van Overtveldt en Crombez waren het in dat interview over zowat alles oneens, behalve over de onbetrouwbaarheid van de cijfers: ‘Daar heeft Johan een punt’, aldus Crombez.

En zonder betrouwbare cijfers is een goed beleid onmogelijk.

2. Pak het geld

Aan de vooravond van 1 mei suggereerde het? ABVV om gewoon de dividendinkomsten af te pakken.

Elk jaar verdelen de bedrijven een deel van hun winst onder de aandeelhouders, dat is het dividend. Zakenkrant De Tijd lijstte vorig weekend op hoeveel de familiale aandeelhouders van Belgische beursgenoteerde bedrijven aan dividenden ontvangen. In totaal gaat dit jaar 11 miljard euro van de beursgenoteerde bedrijven naar de aandeelhouders, dat is pakweg een vijfde minder dan vorig jaar. De familiale aandeelhouders of liefdadigheidsinstellingen die – verplicht of vrijwillig – hun belang bekendmaakten, strijken daar 3,03 miljard of 27,5 procent van op.

De grote Belgische aandeelhouders van brouwerij AB InBev – de families Van Damme, Spoelberch, de Mevius en aanverwanten die 24 procent van het bedrijf in handen hebben – ontvangen dit jaar 860 miljoen euro van AB InBev. Dat is de helft minder dan vorig jaar, maar wel bijna negen keer zoveel als tien jaar geleden.

Caroline Copers, algemeen secretaris Vlaams ABVV, gooide op twitter dat de families achter AB InBev 1,7 miljard ontvangen – wellicht doelt ze op het bericht dat de families achter AB InBev ook nog 1,7 miljard euro aan dividenden ontvangen van Colufa, een Luxemburgs vehikel achter koffiereus Jacobs Douwe Egberts, waar zij ook aandeelhouders van zijn.

Met haar tweet lijkt Copers te suggereren dat de Belgische overheid de dividenden gewoon moet aanslaan. De top van het Vlaamse ABVV lijkt tegenwoordig het extreem linkse gedachtegoed van de PVDA te propaganderen.

3. Populisme troef

Op 1 mei worden altijd straffe toespraken gehouden. Ook nu weer.

Ook populistische uitspraken die op 1 mei worden gedaan blijven populistisch.

Ook populistische uitspraken die op 1 mei worden gedaan blijven populistisch.

4. Pensioenhervorming

In de aanloop naar de verkiezingen werd de verhoging van de minimumpensioenen tot 1500 euro een thema. Maar iemand gehoord over de noodzakelijke pensioenhervorming?

Alle politieke partijen zeggen dat het pensioen moet worden opgetrokken tot minimaal 1500 euro. Hoe dat precies moet gebeuren, daarover verschillen ze van mening, maar die 1500 euro is wel het nieuwe magische getal. De discussie die daarbij uit de weg wordt gegaan is hoe onze pensioenen hervormd moeten worden. Het optrekken van het minimumpensioen is daarin slechts een klein onderdeel.

Alle politieke partijen zeggen dat het pensioen moet worden opgetrokken tot minimum 1500 euro. De discussie die daarbij uit de weg wordt gegaan is hoe onze pensioenen hervormd moeten worden.

De regering-Michel ging een pensioenhervorming doorvoeren, maar daar kwam niets van. De discussie over de lijst van ‘zware beroepen’, die toch eerder met pensioen zouden mogen, verzandde helemaal. De verwarring was compleet. Ondertussen komen er elke maand 10.000 gepensioneerden bij. Dat weten we al meer dan 20 jaar. Dat het pensioendossier niet eerder werd aangepakt, is dan ook een grote verantwoordelijkheid van de politici die het de voorbije decennia voor het zeggen hadden. Maar het ontslaat de huidige generatie niet van haar plicht om te zeggen hoe zij de pensioen alsnog wil hervormen.

5. Invullen belastingbrief

Het is weer tijd om de belastingbrief in te vullen. Het aantal papieren belastingaangiftes halveert, maar de fiscale koterij neemt nog toe.

Het is opnieuw die tijd van het jaar: de papieren aangifte van de belastingen moeten voor 28 juni bij de fiscus zijn, de belastingaangifte via Tax-on-web uiterlijk op 11 juli. Het blijft interessant om te kijken waaraan de belastingen en sociale bijdragen, pakweg 229 miljard euro, worden besteed. Bijna 50 miljard (21 procent) gaat naar pensioenen, 34 miljard (15 procent) naar gezondheidszorg, 28 miljard (12 procent) naar onderwijs. Daarna volgen economisch beleid (17 miljard), overheidsbestuur (15,5 miljard), invaliditeit en ziekte (14 miljard), werkloosheid en sociale uitsluiting (12 miljard), staatsschuld (11 miljard), vervoer (10 miljard), gezin en kinderen (10 miljard), openbare orde en veiligheid (7,5 miljard), recreatie, cultuur en godsdienst (5,5 miljard), fundamenteel onderzoek (5 miljard), milieu (4 miljard) en defensie (3,5 miljard).

Het valt steeds weer op hoe snel je in ons land redelijk zwaar wordt belast.

Zoals iedereen weet kennen wij progressieve belastingtarieven: hoe hoger het inkomen, hoe meer het wordt belast. Dat verloopt in schijven en het valt steeds weer op hoe snel je in ons land redelijk zwaar wordt belast. Alle inkomsten onder 12.990 euro worden tegen 25 procent belast, maar voor alle inkomsten tussen 12.990 en 22.290 euro bedraagt het tarief al 40 procent. Tussen 22.290 en 39.660 euro wordt dat 45 procent en van alles boven 39.660 euro wil de fiscus 50 procent.

On die hoge belastingtarieven enigszins te compenseren, kennen we een hele reeks belastingverminderingen, zoals voor giften, pensioensparen, diensten- en pwa-cheques, inbraak- en brandbeveiliging, groene fiscaliteit (bijvoorbeeld energiezuinige woningen en elektrische voertuigen), kinderopvang, onderhoudsgeld, ziekenfondsbijdrage enzoverder. Zoals elk jaar zijn er ook dit jaar weer wat codes bijgekomen en die gaan bijna allemaal over nieuwe belastingvoordelen: voor de aanvullende pensioenopbouw voor zelfstandigen, de aankoop van aandelen van groeibedrijven, een adoptieprocedure, en minwaarden geleden op een private privak.

De volgende regering zou werk moeten maken van een hervorming van de inkomstenbelasting.

Natuurlijk heeft lang niet iedereen recht op die belastingverminderingen. En het mag dan zo zijn dat 80 procent van de burgers minder dan twintig codes invult, het blijft stuitend dat die belastingaangifte zo’n kluwen is. De Belgische fiscale koterij blijft toenemen. De volgende regering zou dan ook werk moeten maken van een hervorming van de inkomstenbelasting. Lagere of in elk geval minder tarieven én tegelijkertijd minder belastingverminderingen lijken aangewezen te zijn. Maar of dat er van zal komen?