Een kernwapenvrij België is mogelijk: time to go

Op 23 oktober 1983 betoogden 400.000 mensen, de grootste massademonstratie in de Belgische geschiedenis, tegen de komst van nieuwe kernwapens. Dertig jaar later is het grootste publieke geheim actueler dan ooit.

In de Koude Oorlog plaatsten de VS B-61 tactische kernbommen in België, Griekenland, Duitsland, Italië, Nederland en Turkije om te voorkomen dat het Sovjetleger West-Europa zou binnenvallen. Op 23 oktober 1983 betoogden 400.000 mensen, de grootste massademonstratie in de Belgische geschiedenis, tegen de komst van nieuwe kernwapens. Dertig jaar later is het grootste publieke geheim actueler dan ooit. Dertig jaar later liggen er nog altijd zo’n 10 tot 20 kernwapens in ons land. Meer nog, volgens wereldautoriteit Hans Kristensen en een rapport van het Amerikaanse rekenhof worden de kernwapens gemoderniseerd zodat ze nog vele decennia mee kunnen gaan.

Nochtans is de wereld veranderd. De Koude Oorlog behoort tot de geschiedenisboeken en er is consensus, zeker in ons land, dat kernwapens moeten worden verbannen. In 1996 stelde het Internationaal Gerechtshof dat het dreigen met het gebruik van kernwapens in strijd is met het internationaal recht. Het behoud, onderhoud en vernieuwing van kernwapens is zeer duur: het vernieuwingsprogramma van de B61-bommen vanaf 2020 kost tien miljard dollar. Ook de veiligheidsrisico’s zijn groot: wie is aansprakelijk als er zich een incident met Amerikaanse kernbommen in België voordoet? Kernwapens zijn per definitie massavernietigingswapens, net als chemische of biologische wapens. In juni kondigde president Barack Obama een vermindering met een derde aan van het strategisch arsenaal. Over de 200-tal Amerikaanse tactische kernwapens in Europa beloofde hij “bold reductions”.

Terwijl Duitsland en Nederland met hoe langer hoe minder complexen over de (on)zin van kernwapens debatteren, regeert in België de angst. De angst om Atlantische bondgenoten voor het hoofd te stoten. Vooral dan bij Minister van Landsverdediging Pieter De Crem (CD&V). Het is deze gecrispeerde angst die er in april 2010 heeft toe geleid om in het grootste geheim de vernieuwing van de Amerikaanse kernbommen in Kleine Brogel toe te staan.

Het kan niet anders of minister Pieter De Crem (CD&V) was op de hoogte van de modernisering van de Amerikaanse kernwapens op Kleine Brogel. Belgische militairen moeten dit geweten hebben, en dus ook de verantwoordelijke minister. Toen journalisten hem vroegen of er in mei 2010 een besluit genomen was om de kernwapens op Kleine Brogel te moderniseren, antwoordde hij cryptisch: de regering heeft niets beslist. Maar de vraag is: was minister De Crem op de hoogte? Welk standpunt namen zijn vertegenwoordigers bij de NAVO en de VS in? Hebben ze besluitvorming geblokkeerd, of lieten ze alles passeren? Pro memorie: in 1985 stond wijlen premier Wilfried Martens voor schut, toen bleek dat de Belgische vertegenwoordigers bij de NAVO documenten over de opstelling van nieuwe kernwapens op Belgisch grondgebied hadden goedgekeurd zonder voorbehoud aan te tekenen.

Aanvaarden wij dat kernwapens buiten de perimeter van het democratische debat vallen? Aanvaarden wij dat ministers vragen over kernwapens omzeilen? Aanvaarden wij een soort van politieke omerta als het over massavernietigingswapens gaat? België was een voortrekker in de strijd tegen clustermunitie en antipersoonsmijnen. België kan en moet ook leiderschap tonen in het kernwapenvrij maken van Europa.

Op 19 februari 2010 schreven Guy Verhofstadt, Jean-Luc Dehaene, Louis Michel en Willy Claes in een opiniestuk het volgende: “Door de Europese kernwapens te handhaven blijven we het signaal aan de rest van de wereld geven dat kernwapens ‘nodig’ zijn. Hierdoor stimuleren we indirect proliferatie, en ondermijnen we de veiligheid van ons land. Soms moeten we durven het voorbeeld te geven, en hopen dat dit inspirerend werkt”. We willen ons daar graag bij aansluiten. België moet luidop zeggen wat vele andere landen samen met ons denken, en België moet zelf beslissen indien de NAVO-top in 2014 doof blijft voor de eis tot nucleaire ontwapening. Griekenland gaf in 2001 het goede voorbeeld en onderhandelde rechtstreeks met de VS over de verwijdering van de kernwapens. Een kernwapenvrij België is mogelijk: time to go.

Wouter De Vriendt, Kamerlid Groen

Dirk Van der Maelen, Kamerlid SP.A