‘Een ‘generatiekloof’, graaf je die niet vooral zelf?’

‘Veel ouderen lijken te vergeten dat ze in grote mate mee de toekomst van jongeren bepalen’, schrijft rechtenstudent Thomas Van Poecke van Logia.

Hoe grijzer, hoe groter de kans dat een Brit op 23 juni voor de Brexit stemde; groen achter de oren vergrootte dan weer de kans op een ‘Bremain’-stem. Menig medium maakte dan ook gewag van een generatiekloof. Het deed bij mij de oneervolle gedachte opkomen dat we dan volgende keer bij belangrijke en onomkeerbare beslissingen misschien maar het gewicht van iemands stem moeten koppelen aan het aantal jaar dat hij of zij nog met de gevolgen ervan moet leven.

Een vergelijkbare generatiekloof zien we ook elders. Terwijl Bernie Sanders er in de Verenigde Staten in is geslaagd de steun van een ongeziene hoeveelheid jongeren voor zich te winnen, hebben polls uitgewezen dat een overgrote meerderheid van de twintigers Hillary Clinton verkiest boven Trump.

Dichter bij huis zien we hoe de vakbonden vergrijzen. Uit een studie van de K.U.Leuven van 2014 blijkt dat ze het steeds moeilijker hebben om jongere generaties aan te spreken.

Op het eerste gezicht hebben de Brexit, Trump en onze vakbonden weinig gemeen. Toch vind ik ze in een bepaald opzicht vergelijkbaar: ze kijken alle drie vaker achteruit dan vooruit, en het lijkt erop dat ze op heel wat vlakken een stap terug in de tijd willen zetten.

Verlangen naar een verleden dat niet meer terugkomt

De Britten (op leeftijd) willen terug naar een tijd van nationale soevereiniteit, liefst zonder ‘vreemdelingen’. Ook Trump wil de VS laten terugplooien op zichzelf, onder andere door een muur te bouwen aan de grens met Mexico en jobs ’terug te halen’ uit China. Daarmee miskennen ze allebei het feit dat onze samenleving onomkeerbaar multicultureel en open is. De nasleep van de financiële en economische crisis, de vluchtelingencrisis en de opwarming van de aarde: de grootste problemen van vandaag zijn inherent grensoverschrijdend.

Jongeren beseffen dat maar al te goed, en zijn over het algemeen dan ook voorstander van structuren als de Europese Unie en een verregaande internationale samenwerking. Ouderen daarentegen lijken soms te dwepen met een verleden dat niet meer is en niet meer terugkomt, ontkennen zo de realiteit van vandaag en laten vervolgens na te beslissen met het oog op de toekomst. Graaf je die generatiekloof dan niet vooral zelf?

Neem het Belgische voorbeeld: hier hebben de vakbonden al meer dan eens actie gevoerd ‘voor behoud van verworven rechten’. Begrijp mij niet verkeerd: vaak vind ik hun bezorgdheden en soms ook hun eisen terecht, zeker als het de meest kwetsbaren onder ons betreft. Maar gaat het echt altijd om hen?

Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat uit sommige acties het verlangen spreekt om terug te keren naar een gouden tijd waarin iedereen geloofde of wilde geloven dat dat hele scala aan sociale verworvenheden wel betaalbaar zou zijn en blijven.

Zoals de (jonge) Gentse economiefilosoof Rogier De Langhe aangeeft, is het toch al lang duidelijk dat dat niet zo is? Een simpele manier om in deze open wereld een groep (‘de rijken?’) te vinden die alles zal betalen, is er niet.

Ook hier zijn jongeren zich daar over het algemeen meer van bewust. En natuurlijk deel ik de verontwaardiging over het onverantwoord gedrag van de financiële wereld. Maar even goed maak ik mij zorgen over sommige ‘verworven rechten’. De kans is immers groot dat die voor een twintiger nog minder verworven zullen blijken dan ze voor een vijftiger al zijn. Toch heb ik het gevoel dat de meeste jongeren daar mee kunnen leven en dat ze de vorige generatie weinig kwalijk nemen, omdat zij vóóruit kijken liever dan achteruit. Maar als de ouderen dan nóg niet (allemaal) meedoen, graaf je die generatiekloof dan niet alleen nog dieper uit?

Blik vooruit

Onze samenleving ís multicultureel, en die gesloten grenzen of gouden tijden komen (voorlopig) niet terug. Zolang respectievelijk de ‘Brexiteers’, Trump of de vakbonden dat blijven ontkennen en met het verleden dwepen denk ik dat ze – over het algemeen – weinig steun van jongeren zullen genieten. Ik geloof daarentegen dat als ouderen soms wat ‘jonger’ zouden zijn en wat meer vóóruit zouden kijken, verschillende generaties gemakkelijker aan dezelfde kar kunnen trekken zonder dat daarom iemand het moet ontgelden. Dat vraagt misschien wat moed, maar er is hoop: als blijkt dat die ‘generatiekloof’ in de eerste plaats door mensen zelf wordt gegraven, kunnen ze die zeker weer dichten.