Drie vrouwelijke rechters spreken: ‘Vrouwen zullen steeds meer de hogere functies invullen’

De vervrouwelijking van de magistratuur gaat in almaar sneller tempo, maar heeft de top van de hiërarchie nog bereikt, zo blijkt uit een artikel in Knack. Drie vrouwelijke rechters, Carine Saelaert, Mireille Schreurs en Gaby Van Den Bossche, getuigen.

Waarom koos u ervoor om rechter te worden?

Carine Saelaert: Uit overtuiging. Mijn studie en loopbaan was gericht op sociaal recht. Die rechtstak interesseert me het meest. Ik was assistent aan de UGent en onder impuls van de vroegere voorzitter van de arbeidsrechtbank Jacques Petit ben ik plaatsvervangend rechter geworden. Toen er vacatures kwamen, werd ik benoemd. Ik heb er nog geen seconde spijt van gehad.

U bent al zes jaar korpschef. Waarom zijn er zo weinig vrouwen in die hogere functies?

Saelaert: Sinds de gerechtelijke hervorming van 2014 hebben zeven van de acht arbeidsrechtbanken een vrouw als voorzitter. We zijn dus op de goede weg. Justitie blijft voor een stuk nog altijd een mannenwereld en misschien voelen vrouwen zich daartoe soms minder aangetrokken? Ik heb geen sluitend antwoord. Toen ik voorzitter werd, was ik de enige vrouw en op mijn eerste vergadering speelden collega’s meteen een spelletje om mijn leeftijd te raden. Grappig bedoeld, maar het zegt wel iets.

Oordelen vrouwelijke rechters anders dan mannen?

Saelaert: Ik vind dat een rare vraag. Het mens- en maatschappijbeeld van de rechter speelt een grotere rol dan zijn of haar sekse. Ik vind wel dat door meer vrouwelijke magistraten de sfeer binnen justitie verandert. Vrouwen bekijken dossiers vaak breder dan de puur technisch-juridische aspecten. Ik wil dat niet veralgemenen, want ik ken ook zeer empathische mannelijke collega’s. Overigens zijn we niet zomaar vrij in wat we beslissen, uiteindelijk moet de wet toegepast worden en zetelt de arbeidsrechter niet alleen, maar wordt hij of zij bijgestaan door zogenaamde lekenrechters.

Is justitie divers genoeg?

Saelaert: Nee, absoluut niet. Dat is een manco, want het publiek dat voor de rechters passeert, is wel heel divers. In de advocatuur lukt dat beter. Misschien omdat de magistratuur vandaag minder attractief is dan toen ik begon? Er zijn soms vacatures waar geen enkele kandidaat voor opdaagt. De besparingspolitiek speelt ook een rol en de instroom is bovendien moeilijker geworden met de examens. Er is nog werk aan de winkel.

Mireille Schreurs werd dertig jaar geleden tot politierechter benoemd. De eerste jaren was ze op bijeenkomsten van collega’s vaak de enige vrouw. ‘Die tijd is gelukkig al lang voorbij.’

Waarom koos u ervoor om politierechter te worden?

Mireille Schreurs: Ik had daarvoor enkele jaren gewerkt als advocate. Toen er een vacature kwam voor politierechter in Aalst, hoefde ik daar niet lang over na te denken. Als advocaat ben je nooit vrij en heb je zeer onregelmatige uren. Als rechter werk je minder lange dagen, ben je je eigen baas en is de combinatie werk-gezin met twee zonen en een zeer uithuizige politicus als echtgenoot (Karel De Gucht, nvdr) doenbaar.

De vrouwen zijn ondertussen in de meerderheid op velerechtbanken.

Schreurs: Misschien omdat mannen hun loon belangrijker vinden. Als rechter verdien je niet slecht, maar het is toch niet te vergelijken met wat een advocaat in een internationaal advocatenkantoor kan verdienen.

Hoe komt het dat vrouwen minder goed vertegenwoordigd zijn in de hogere echelons?

Schreurs: Dat komt nog. Dat is de tweede fase van onze inhaalrace.

Zijn vrouwen minder ambitieus?

Schreurs: Nee, ik zou zeggen dat ze rationeler zijn in hun keuze.

Oordelen vrouwelijke rechters anders dan mannen?

Schreurs: Nee. Je moet als rechter de rechtspraak volgen en je eigen sentimenten achterwege laten. Ik zou misschien één uitzondering maken, namelijk voor jeugdrechters. Misschien dat daar soms moederlijke gevoelens meespelen.

Is justitie divers genoeg?

Schreurs: Het is helaas geen afspiegeling van de samenleving. Ik vraag me ook af waar de allochtone rechters blijven. Er zijn immers genoeg allochtone juristen en genoeg vacatures bij de zittende en de staande magistratuur. Solliciteren ze wel genoeg?

Waarom koos u voor het ambt van rechter?

Gaby Van Den Bossche: Ik studeerde rechten uit idealisme, omdat ik in een rechtvaardige samenleving geloof en daar wilde aan meewerken. Ik ben acht jaar advocaat geweest, maar had nooit gedacht dat ik magistraat zou kunnen worden. Ik had geen politieke achtergrond. Maar toen in 1993 het eerste magistratenexamen werd georganiseerd, heb ik deelgenomen en ik was geslaagd. Ik werkte graag als advocaat, maar je hebt nooit het laatste woord. Als magistraat beslis je en dat trok me wel aan.

U bent korpschef. Waarom zijn vrouwen minder goed vertegenwoordigd in de hogere functies?

Van Den Bossche: Bij mijn eerste sollicitatie in 1996 voor een vacature als magistraat luidde het advies dat mijn benoeming toch niet raadzaam was omdat ik drie jonge kinderen had. Er waren toen nog heel wat korpsen zonder één vrouwelijke magistraat. Dat is gelukkig helemaal verdwenen, maar we komen dus van ver. Nu zijn vrouwen in de meerderheid, wat eigenlijk ook geen goede evolutie is. Het heeft jaren geduurd voor vrouwen doordrongen tot de hogere echelons, maar vergeet niet dat je om korpschef te worden een aantal jaren ervaring moet hebben. Vrouwen zullen ook steeds meer die hogere functies krijgen.

Het heeft niets te maken met een glazen plafond voor die hogere ambten?

Van Den Bossche: Ik heb dat in elk geval nooit ondervonden. Vrouwen maken niet minder kans, maar stellen zich blijkbaar minder kandidaat voor zo’n functie. Korpschef is een veeleisende job en je moet stevig in je schoenen staan. Het is ook vechten tegen de bierkaai, want je hebt vaak te weinig middelen en mensen. Het voorbije jaar hebben we hier al het werk moeten doen met zes van de elf voorziene magistraten, door een onvolledig kader en een paar zieke collega’s.

Oordelen vrouwelijke rechters anders dan mannen?

Van Den Bossche: Dat denk ik niet. We werken met dezelfde wetboeken en wetten.

Is justitie divers genoeg?

Van Den Bossche: De magistratuur zou een afspiegeling van de samenleving moeten zijn. De selectie van magistraten verloopt objectief en er zijn examens waar ook mensen met allochtone achtergrond aan kunnen deelnemen. Ik zie voor mijn rechtbank goede advocaten met allochtone roots. Als die wat meer zouden meedoen aan de examens, zou dat een goede zaak zijn. Ik zou dat in elk geval toejuichen.