‘Door rechtsstaat aan laars te lappen, draagt Michel ertoe bij dat België afglijdt naar failed state’

België glijdt af naar een ‘failed state’. En dat heeft niet alleen te maken met centen, maar ook met politieke onwil, schrijft Ewald Pironet.

Het is een vrij nieuw en controversieel begrip, maar je komt het steeds vaker tegen: failed state. Een falende staat slaagt er niet in om de veiligheid van zijn bevolking te verzekeren, democratische instellingen te laten functioneren, wetten te laten naleven, openbare diensten te leveren, infrastructuur te onderhouden enzovoort. Het tijdschrift Foreign Policy publiceert elk jaar de Failed States Index, een ranglijst die sinds 2005 wordt samengesteld door de Amerikaanse denktank Fund for Peace. Zuid-Sudan voert de lijst aan, op de voet gevolgd door Somalië. België staat op plek 164 van de 178 landen.

Na de terreuraanslagen in Parijs werd België met de vinger gewezen als draaischijf voor het internationale moslimterrorisme, onder andere in internationale kwaliteitskranten zoals Financial Times en The New York Times. Het Amerikaanse nieuwsagentschap Politico bracht een verhaal met als titel ‘Belgium is a failed state’. Daarin wordt beschreven hoe ons land tekortschiet op politiek en bestuurlijk vlak, hoe politie en gerecht grote steken laten vallen, en wat een fiscale en economische puinhoop we ervan maken. De conclusie was onverbiddelijk: ‘In combination they created the vacuum that is being exploited by jihadi terrorists’, ons uitgeteerd landje is daarom de ideale plek voor moslimterroristen. Na zulke verhalen zullen buitenlanders zich afvragen of ze nog in België moeten investeren of er op vakantie moeten gaan. Jelle Goossens, die bij Vredeseilanden werkt, tweette: ‘”Is het wel veilig om naar België te komen?” vraagt een collega. Uit Oost-Congo.’ Zover staan we dus.

Frank Van Massenhoven, topman van de FOD Sociale Zekerheid, beschreef het afgelopen weekend op zijn weblog hoe België ’traag maar zeker naar de status van failed state‘ opschuift. Hij hekelt de jarenlange lineaire inleveringen als ‘laffe besparingen’ want ‘politiek is kiezen, niet overal procentjes afvijlen’. De voorbije jaren, met bijna alle partijen in de regeringen, moesten alle ministeries en ook de veiligheidsdiensten en de politie lineair besparen. Toen de regering-Michel aantrad, werd er bijvoorbeeld een lineaire besparing doorgevoerd van 20 procent, zodat het budget van de Staatsveiligheid naar 41,7 miljoen euro zakte. Na de aanslagen op Charlie Hebdo werd dat weer opgetrokken tot 47,7 miljoen, nog altijd dik 2 miljoen minder dan voorheen. En dan is men verwonderd dat bij de Staatsveiligheid nagenoeg niemand Arabisch begrijpt, omdat er amper kon worden gerekruteerd.

‘Wij willen de politie splitsen’

Afglijden naar een failed state heeft niet alleen te maken met centen, maar ook met politieke onwil. Neem de omvorming van de zes politiezones in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest tot één korps. Na de aanslagen in Parijs werd dat opnieuw voorzichtig voorgesteld door minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA). Meteen werd de samensmelting afgeserveerd door de Brusselse minister-president Rudi Vervoort (PS). Hij noemde het ‘onfatsoenlijk’ om zo’n fusievoorstel, volgens hem ingegeven door communautaire overwegingen, nauwelijks een week na de aanslagen in Parijs op tafel te leggen. Nochtans wordt er al jaren gepleit voor zo’n eengemaakt Brussels politiekorps. Toen de N-VA na de verkiezingen van juni 2010 met de PS onderhandelde over een regering kwam het onderwerp voor de zoveelste keer ter sprake. Knack-redacteur Walter Pauli heeft ooit beschreven hoe Philippe Moureaux (PS) zich toen akkoord verklaarde, waarop Ben Weyts (N-VA) het woord nam: ‘Heel goed, maar dan vragen wij dat in héél België de politie op gewestelijk niveau komt. Wij willen de politie splitsen.’ Waarop Moureaux: ‘Dan trek ik mijn voorstel terug.’ Zo zinkt een land verder weg.

De regering-Michel toont zich vastberaden en wil doorgaan met grootscheepse antiterreuracties ’tot we heel de boel hebben opgerold’, aldus Jambon. Daarbij kondigt ze drastische maatregelen aan zoals de mogelijkheid om een verdachte drie dagen vast te houden op basis van beweerde aanwijzingen van terroristische misdrijven, zonder enige gerechtelijke controle. Of het plaatsen van een enkelband bij teruggekeerde Syriëstrijders, zonder tussenkomst van een rechter. De Antwerpse onderzoeksrechter Karel Van Cauwenberghe wees er al op dat zo ‘de rechterlijke macht, die toch een van de drie pijlers vormt in onze democratische samenleving, volledig buitenspel wordt gezet’. De regering-Michel wil met haar daadkracht laten zien dat ze regeert, maar door de rechtsstaat aan haar laars te lappen draagt ze ertoe bij dat het land verder afglijdt richting failed state.