Don’t blame Maggie: het grote drama van links

Het grote drama van links in Europa waren niet per se de neoliberale jaren van Margaret Thatcher. Wel dat het Labourbeleid van Tony Blair meer van hetzelfde was als de jaren onder de harde tante. Ook Vlaanderen ontsnapte niet aan die Blairisering met Steve Stevaert, Patrick Janssens en Frank Vandenbroucke.

Het overlijden van de Iron Lady laat velen niet onberoerd. Voor sommigen stierf de moeder van het weldoende ultrakapitalisme en beschermvrouw van de zegeningen van de vrije markt, voor anderen kwam haar overlijden 20 jaar te laat en is de eeuwige hel nog een te milde straf voor wat ze velen heeft aangedaan.

Er is al veel gezegd en geschreven over de gewezen eerste minister van het Verenigd Koninkrijk en er zal nog veel gezegd en geschreven worden over haar. Haar betekenis voor de geschiedenis van het VK , Europa en zelfs de wereld is zeer groot. De verkiezing van Margaret Thatcher in 1979 leverde de Britten niet alleen voor het eerst in de Britse geschiedenis een vrouwelijke premier op, met haar werd ook het neoliberalisme als enig zalig makend model geïnstalleerd. Ook Vlaanderen kwam in de ban van de Thatcher-ideologie met als meest gekende adept van haar leer Guy Verhofstadt, alias Baby-Thatcher.

De gevolgen van haar beleid voelen we tot op heden en het totaal ontsporen van de grijp- en graaicultuur, waar enkel het vlugge geldgewin ten koste van wie of wat dan ook centraal staat, heeft Thatcher tezamen met haar partner in crime Ronald Reagan als architecten.

Maar het is wat kort door de bocht om alle schuld in de schoenen van de IJzeren Dame te schuiven. De gevolgen die we tot op heden kennen, zijn vooral een bewijs van het totaal falen van de reactie die zou moeten gevolgd hebben op het beleid van de Britse conservatieven. Van die bijna 18 jaar waren er 11 jaar onder de reign van Margaret Thatcher herself. Waar men zou verwachten dat na de verkiezingsnederlaag van de Tories en de landslide overwinning van Labour in 1997 de extreme beleidsdaden van hun voorgangster zou rechtzetten, kan alleen vastgesteld worden dat dit niet het geval was.

Het Labourbeleid van Tony Blair dat volgde op de Thatcherjaren was niet meer of minder dan het verder zetten van het sociaal, economisch en financieel beleid van diezelfde harde tante. De bankregulering werd zelf nog verder afgebouwd en de aanbidders van het gouden kalf in the City nog meer gepamperd dan ooit te voren. Weliswaar werd er een rood sausje gegoten over het Labourprogramma, zodat de kiezer niet zou zien dat het beleid in essentie nog steeds neoliberaal Thatcheriaans was.

Dit is eigenlijk het groot drama van links in Europa na de neoliberale jaren van Thatcher. Waar normaal de politiek een slinger is die van links naar rechts beweegt – soms al iets meer extremer naar links of rechts – viel de slinger na de Tory-jaren stil en belandde in het midden op stilstand. Het systeem van politiek corrigerend en compenserend herstel was ten dode opgeschreven. Waar traditioneel links het neoliberaal denken had moeten indammen, omarmde ze het en meenden ze dat ze het ultrakapitalistisch beest, dat Thatcher overvloedig en rijkelijk had gevoed, wel onder toom zouden kunnen houden. Maar niets bleek minder waar.

De derde weg van Labourleader Tony Blair – de man die beweerde de vrije markt te kunnen verzoenen met het socialisme – leidde uiteindelijk regelrecht de afgrond is. In zijn kielzog ontstonden in gans Europa Blair-kopieën die als opdracht hadden de Europese socialistische partijen beetje bij beetje te hervormen tot sociaaldemocratische partijen zoals Labour er een geworden was.

Ook Vlaanderen ontsnapte niet aan die Blairisering met als vaandeldragers Frank Vandenbroucke, Steve Stevaert en Patrick Janssens. Eind jaren ’90 omarmde de SP, nu de SP.A, de vrije markt als enig economisch systeem die welvaart onder de volkeren kan brengen en leidde ze de geleide markteconomie naar de slachtbank, hierbij het verkeerde beest slachtend.

Het gevolg daarvan is dat de kiezer, als ze moet kiezen tussen verschillende neoliberale partijen, dan nog liever opteert voor het origineel dan voor een ongeloofwaardige en slechte “linkse” kopie. Waar je het Margaret Thatcher vanuit haar ideologische en opvoedkundige bekrompenheid als kruideniersdochter eigenlijk niet te kwade kan duiden dat ze haar denkbeelden in daden omzette, kan je het wel aan haar opvolgers én opponenten verwijten dat ze Thatcher haar beleidsdaden niet grotendeels ongedaan maakten en ons zo konden behoeden van het financiële armageddon die we nu meemaken.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat Tony Blair bijna op pathetische wijze een eerbetoon bracht aan Thatcher. Hij verloor namelijk zijn geestelijke moeder …

Jean Marie de Meester