‘Dieren in dierentuinen zijn geen nummers’

De oproep in een aantal kranten om oudere dieren in dierenparken te doden, doet het hart van Pairi Daiza-oprichter Eric Domb verkrampen. ‘Een dier begeleiden tot zijn laatste adem is geen nutteloze luxe of sentimentele gril. Het is een belofte we bewust nakomen.’

In een aantal kranten verschenen deze week artikels waarin het voorstel wordt gedaan om dieren in dierentuinen af te maken voordat ze ouder worden.

De redenering volgt een onverbiddelijke logica:

1.         Dieren in gevangenschap leven langer dan in het wild, wat leidt tot hoge zorgkosten.

2.         Oudere dieren planten zich niet meer voort en nemen ruimte in die “beter gebruikt” zou kunnen worden.

3.         In de natuur reguleert de dood de populaties. Men stelt dat dierentuinen dit proces zouden moeten nabootsen om de vitaliteit van de groepen te behouden.

Het toepassen van deze “natuurlijke logica” op plekken waar wij hebben gekozen om dieren te beschermen, om ze onze liefde en zorg te bieden, voelt aan als een verloochening van onze menselijkheid. Deze visie vergeet één essentieel ding: elk leven draagt een unieke geschiedenis van verbondenheid, overdracht en herinnering.

Ouderdom is geen gebrek dat gecorrigeerd moet worden. Het is een overwinning van het leven.

Matriarchale olifanten leiden hun kuddes naar water in tijden van droogte omdat ze zich de beproevingen van voorgaande jaren herinneren.

Oude dolfijnen spelen een cruciale rol bij de jongeren tijdens de jacht; zij leren hen hoe ze zich moeten organiseren en samenwerken om te overleven.

Veel vogelsoorten leren de jongere generaties hoe ze de opstijgende luchtstromen kunnen begrijpen en gebruiken om hoger en verder te vliegen.

Het verwijderen van deze ouderen betekent het vernietigen van een onzichtbare maar essentiële erfenis.

Bovendien bevinden we ons in een dierentuin niet in de wilde natuur, waar honger, ziekte en roofdieren levens onbarmhartig verkorten. Een dierentuin is geen woelige oceaan of een eindeloze savanne. Het is een toevluchtsoord, een plek ontworpen zodat elk van onze beschermelingen alle stadia van hun bestaan ten volle kan beleven, zelfs het laatste.

Hoe zouden we in die context kunnen accepteren om hen te doden om “ruimte te winnen” of om “het beheer te vergemakkelijken”?

Praten over “populatiebeheer” alsof de dieren in dierentuinen slechts nummers zijn, is vergeten dat het individuen zijn die diepe emotionele banden kunnen smeden, zowel met elkaar als met degenen die hun leven aan hen wijden.

Oude dieren herkennen en waarderen de vertrouwde stem van hun menselijke metgezellen en verzorgers. Ze kijken uit naar een menselijk gebaar, een aanraking. Dit zijn echte banden, geduldig opgebouwd door de jaren heen. Deze momenten van verbondenheid zijn geen abstracte ideeën: ze zijn het levende bewijs dat het leven in een dierentuin gevuld kan zijn met respect, vertrouwen en liefde.

Dierentuinen zijn geen fokfabrieken. Als we ze veranderen in plekken waar we ruimte “optimaliseren” door de ouderen te elimineren, verraden we hun vertrouwen en wat ze voor ons betekenen. Niet alleen als vertegenwoordigers van een soort die we willen behouden, maar als levende wezens die geliefd en gerespecteerd worden.

Bezoekers komen niet om cijfers op bordjes te lezen. Ze komen om de energie van dieren te voelen. Ze komen om zich te verwonderen en om lief te hebben. Wie kent Mala niet, onze oude en ontroerende olifant? Haar onvermijdelijke dood zal een gedeeld verdriet zijn. Niet uit sentimentaliteit, maar omdat duizenden ontmoetingen door de jaren heen een onverbrekelijke band hebben gesmeed tussen haar en degenen die haar hebben zien leven. Deze momenten van contact branden onvergetelijke herinneringen in ons, omdat ze ons herinneren aan wat het leven is: een wonder dat het verdient begeleid te worden, zelfs wanneer het vertraagt.

Een dier begeleiden tot zijn laatste adem is geen nutteloze luxe of sentimentele gril. Het is een belofte we bewust nakomen. Het is bevestigen dat ouderdom geen “falen” is, maar een eerbetoon aan het leven zelf.

We leven in een tijd waarin biodiversiteit in een angstaanjagend tempo instort. Elk dierlijk leven draagt een immense symbolische waarde. Als we besluiten het leven van ouderen in te korten om het beheer te “vereenvoudigen”, sturen we een ontmoedigende boodschap: die van gemakzucht, niet van respect.

Dieren tellen geen jaren. Maar ze voelen geduld, tederheid en aanwezigheid. En wij, wij moeten in staat zijn hen dat te bieden.

Wat wij voor hen doen, zegt wie wij zijn.

Eric Domb is de oprichter en CEO van Pairi Daiza.