Di Rupo slaat terug: N-VA heeft een probleem

Wat een jaar lang onmogelijk bleek, kan nu toch: een regering Di Rupo II. N-VA heeft een probleem, analyseert politicoloog Carl Devos. ‘Hun mantra is versleten, ze maken fouten en Di Rupo I slaat terug met zelfvertrouwen.’ Toch is de wedstrijd nog niet gelopen: ‘Zowel N-VA als Di Rupo I hebben nog wat in de mouwen’

De opmars van Bart De Wever en zijn N-VA lijkt niet eindeloos, en de federale regering van Elio Di Rupo (PS) heeft een tweede adem gevonden en vecht terug. Dat blijkt uit de laatste peiling van De Standaard en de VRT.

De voornaamste conclusie die uit deze peiling te trekken valt, is volgens politicoloog Carl Devos (UGent), dat we opnieuw in de situatie van 2010 lijken te zitten. ‘Toen zagen we ook een voorafgaande periode waarin de N-VA sterk groeide, met daarna een flinke terugval. Het is dan ook verleidelijk te zeggen dat het spel nog moet beginnen.’ Toch is dat niet helemaal zo: ‘Er is heel veel gebeurd in die drie jaar.’

België kreeg de wereldwijde economische crisis over zich heen, de federale regering moest dus een crisisbeleid voeren en kreeg daar geen applaus voor. Integendeel: de afgelopen drie jaar zat de “Franstalige belastingregering zonder meerderheid in Vlaanderen” in de hoek waar de harde klappen vielen. Nooit leken ze verweer te vinden tegen een oppositie in bloedvorm. Die oppositie kreeg virtuele epo toegediend dankzij steeds betere peilingen. ‘En er was ook de reële indicator van succes: de provincieraadsverkiezingen 2012, altijd de beste manier om de échte verhoudingen te kennen, bewezen dat ze aan die virtuele successen ook echt succes koppelden.’

‘De Franstalige belastingregering’ verliest terrein op het ‘Plan B’

Nu rijdt N-VA nog steeds op kop, schetst Devos het beeld. ‘Wie echter de hele koers op kop rijdt maar met de eindmeet in zicht de tegenstanders voelt naderen, heeft een probleem.’ Het probleem van N-VA is tweeledig. Enerzijds verliest hun mantra over de “Franstalige belastingregering zonder meerderheid in Vlaanderen” terrein ten opzicht van het “recept B” van de federale regering – dat Elio Di Rupo in het gastcollege van professor Devos strijdbaar uiteenzette. ‘Dat recept van geleidelijk hervormen, met niet al te uitgesproken compromissen lijkt de Vlamingen te bevallen. De federale regering geniet meer vertrouwen dan ooit.’

Timing is in deze het toverwoord: die succesvolle N-VA-mantra is oud geworden, en N-VA heeft er nooit meer iets nieuws aan toegevoegd. Hij is versleten. Het “recept B” daarentegen is gelanceerd in het najaar van 2012, aldus Devos, en begint nu te renderen. ‘Daarnaast hebben de federale regeringspartijen de N-VA zelf minder belangrijk gemaakt door er niet meer zoveel over te praten. Ze praten over zichzelf. “Wij doen tenminste iets aan de problemen” zeggen ze. Ze plukken nu de vruchten van hun groeiend zelfvertrouwen.’

Devos: ‘N-VA wordt slachtoffer van eigen ambities’

Niet alleen weigerde de tegenstander plots zichzelf naar de slachtbank te brengen, ook de N-VA zelf treft schuld: ‘Ze hebben teveel fouten gemaakt de laatste tijd. Niet alleen vonden ze geen nieuwe invulling voor hun mantra, er waren ook de perikelen in Turnhout, er was Siegfried Bracke die plots de staatshervorming opzij schoof. Ook over hun invulling van het confederalisme is het wachten tot hun congres in januari. “Als je dat nu nog niet weet,” denkt de kiezer dan.’

N-VA wordt het slachtoffer van haar eigen ambities, denkt Devos. ‘Ze verliezen in deze peiling dan ook tegen die ambities. ‘Want laten we duidelijk zijn: het resultaat is nog steeds een om tevreden om te zijn. Maar dus niet als je over de 30 procent wil halen om je ambities waar te maken. Dan is een score van 27 procent een overwinningsnederlaag.’

In haar streven naar die 30 procent en meer, heeft N-VA de fout gemaakt behaagzuchtig te worden. ‘N-VA heeft schrik om kiezers te verliezen, en dus probeerde ze alles te verzoenen. Veel mensen voelen echter aan dat dat niet klopt.’ Andere foute inschatting van de Vlaams-nationalisten is dat ze dacht slapend rijk te kunnen worden. ‘Ze meenden dat alle anti-Di Rupo-gevoelens in hun richting zouden stromen. Dat lukt natuurlijk niet als de tegenstander begint terug te vechten.’ Als je dan gaat zitten wachten en niets doen, dan verlies je. Dat deden ze: het is al van de virulente actie in het onverkwikkelijke ACW-dossier geleden dat N-VA nog eens met iets concreet in beeld kwam.

CD&V’ers en Open VLD’ers keren terug naar de stal

Naast de gestuite opmars van de N-VA valt in deze peiling nog op dat slechts twee van de drie (Vlaamse) regeringspartijen daaraan winnen: CD&V (+1,6 procent) en Open VLD (+3,7 procent). SP.A krijgt daarentegen opnieuw een klap van 1,3 procent en duikt onder het verkiezingsresultaat. ‘SP.A heeft nooit zoveel kiezers verloren aan de N-VA. CD&V en Open VLD wel, en zij zien nu een boel mensen terugkeren naar de stal.’

Rond SP.A hangt geen goede sfeer, zegt Devos. ‘Sinds het sterke congres van juni valt niet meer veel te horen dat fris en positief klinkt. En de linkse kiezers heeft wat dat betreft twee sterke alternatieven voor de SP.A: Groen en PVDA.’

Persoonlijkheden

Toch is vicepremier Johan Vande Lanotte de vierde populairste politicus. Geen reden tot rede euforie, echter: ‘In een peiling kan je zeggen dat je Vande Lanotte best goed vindt, maar tegelijk ook voor N-VA of Open VLD stemmen. In een verkiezing niet. Vandaar ook dat CD&V niet zo sterk profiteert van Kris Peeters als je zou denken. Velen geloven in Vande Lanotte maar niet in de SP.A, en hetzelfde geldt voor Peeters.’

Devos ziet in de goede scores van Peeters, Maggie De Block en Bart De Wever een dynamiek. ‘Zij hebben hun partij niet nodig, maar omgekeerd is dat wel zo. CD&V vangt dat probleem op doordat ze ook nog stemmenkanon Hilde Crevits en anderen hebben. Hetzelfde bij Open VLD: er is nog Oost-Vlaanderen met de geslachten De Croo en De Gucht, er is Patrick Dewael in Limburg, …’

N-VA-label minder sterk

N-VA heeft op dat vlak dan weer wél een probleem: ‘Bart De Wever trekt de N-VA: die partij is populair omdàt De Wever een N-VA’er is. En de rest van de N-VA’ers zijn dus populair omdàt ze N-VA’ers zijn. Wil Geert Bourgeois dus opboksen tegen Crevits, dan heeft die echt nood aan dat sterke N-VA-label. En dat is nu net het grote probleem van N-VA: dat label met deze peiling te verzwakken.’

‘Di Rupo II leek een jaar geleden onmogelijk’

Toch is de wedstrijd nog lang niet gelopen, besluit Devos. ‘N-VA heeft nog dingen in de mouw, wees daar maar zeker van. Hetzelfde voor de federale regering. Na de verkiezingen in 2014 is het nog steeds goed mogelijk dat er een door de N-VA gedomineerde regering komt. Deze tendens maakt dat echter met de dag moeilijker. En dus is een wezenlijk verschil met een jaar terug: het is even goed mogelijk dat Di Rupo II in de steigers wordt gezet. Dat leek een jaar geleden onmogelijk.’