‘Deze Klimaatwet is een zevende staatshervorming’

‘De Kamer buigt zich met een zelden geziene spoed over de bijzondere Klimaatwet die is opgesteld door maar liefst elf experten.’ Maar die wet is een maat voor niets, stellen Veerle Wouters en Hendrik Vuye. ‘Dat ze nooit de vereiste meerderheid zal halen, staat nu al vast. Toch kan de grote Kristof Calvo-show beginnen.’

Elf universitaire experten schrijven een Klimaatwet. Aan Vlaamse zijde zijn enkel UHasselt en UGent betrokken bij het initiatief. Unanimiteit onder de experten is er zeker niet. Integendeel zelfs, professor Kurt Deketelaere van de KULeuven is op Twitter vernietigend over het voorstel. Terecht, want het voorstel is een miskleun.

Het voorstel van de experten is in de Kamer ingediend door Ecolo-Groen en PTB. Alle Franstalige partijen zijn voor het voorstel, langs Vlaamse kant krijgt het de expliciete steun van Groen en SP.A. In de Conferentie van de Voorzitters van de Kamer spreken de traditionele partijen af dat het voorstel in de Kamer een spoedbehandeling krijgt. CD&V, Open VLD en N-VA gaan hiermee akkoord in de Conferentie.

Deze Klimaatwet is een zevende staatshervorming.

Volgende week vindt al een hoorzitting plaats in de bijzondere Commissie Klimaat en Duurzame Ontwikkeling. Dat de wet nooit de vereiste meerderheid zal halen, staat nu reeds vast. Toch kan de grote Kristof Calvo-show beginnen, want over inhoud gaat het hier echt niet.

Een zevende staatshervorming

Het voorstel is een bijzondere wet. Dit is een wet die moet gestemd worden met een meerderheid in de Nederlandse en de Franse taalgroep en een meerderheid van twee derden, dit zowel in de Kamer als in de Senaat. Waarom is dit zo? Deze wet is een zevende staatshervorming. Belangrijke bevoegdheden van de deelstaten, onder meer inzake leefmilieu en klimaat, worden geherfederaliseerd. Het voorstel van bijzondere wet wijzigt op een fundamentele manier de verhoudingen tussen de deelstaten en de federale overheid. De doelstellingen van het klimaatbeleid worden federaal vastgelegd. De deelstaten zitten erbij en kijken er naar. Een staatshervorming in tijden van communautaire stilstand, wie had dat gedacht?

Een staatshervorming in tijden van communautaire stilstand, wie had dat gedacht?

Kristof Calvo (Groen) verwijt ons in de Kamer dat wij van het klimaat een communautair probleem maken. Dat is niet het geval, alleen komt hij opdraven met een communautair voorstel dat bovendien niets oplost.

Een bijzondere wet, dat is een grendel. We schreven in ons Grendelboek dat dit de meest stevige aller grendels is. Het is een onsoepel instrument, toch gebruikt men net deze techniek om het klimaat te ‘redden’. Een wereldprobleem als het klimaat te lijf gaan met een aloude Belgische grendelwet, wie had dat ooit durven te denken? Een klimaatbeleid zal inventief en creatief moeten zijn en zo’n beleid vergrendelt men toch niet in een bijzondere wet?

Klimaatbeleid van de rechters

Wij ontkennen niet dat er inzake klimaat een beleid moet worden gevoerd. Alleen staan in dit voorstel van bijzondere wet geen beleidsmaatregelen. Er worden alleen doelstellingen geformuleerd, bijvoorbeeld de vermindering tegen 2050 van de uitstoot van broeikasgassen met minstens 95% ten opzichte van de uitstoot in 1990. Hoe men dit gaat doen, wat het gaat kosten en wie de factuur betaalt, dat komt niet aan bod in het voorstel van bijzondere Klimaatwet. Nochtans zijn net dit de fundamentele vragen.

Het risico dat het beleid zal gevoerd worden door rechters en niet door regeringen en parlementen, is reëel

De kritiek van milieuprofessor Deketelaere (KUL) op de bijzondere wet is scherp, maar terecht. Door in de wet niet-afdwingbare doelstellingen op te nemen, creëert men verwachtingen bij een deel van de bevolking en dit leidt tot betwistingen en juridische procedures, en finaal een Urgenda-rechtspraak, laat hij weten op Twitter. Met de Urgenda-rechtspraak verwijst hij naar de klimaatzaak in Nederland, waar de Nederlandse overheid door de rechter werd veroordeeld. Het risico dat het beleid zal gevoerd worden door rechters en niet door regeringen en parlementen, is reëel en dat kan niet de bedoeling zijn.

7 nieuwe instellingen

Een van de Belgische ziektes is dat men denkt dat men een probleem kan oplossen door nieuwe instellingen en agentschappen in het leven te roepen. Dit is ook het geval met de bijzondere Klimaatwet. Er worden maar liefst zeven instellingen opgericht.

De Senaat staat als Lazarus op uit zijn graf.

Er komt een Interministeriële Klimaatconferentie, een Interparlementaire Klimaatconferentie, een Interfederaal Klimaatagentschap, een Permanent Onafhankelijk Klimaatexpertencomité met een permanent secretariaat en, kers op de taart, nog drie gewestelijke Onafhankelijke Klimaatcomités. De ecologische voetafdruk van deze instellingen-boulimie is wel bijzonder groot. De initiatiefnemers beseffen blijkbaar niet dat België gebukt gaat onder een teveel aan staat. Nog eens instellingen en agentschappen oprichten biedt geen oplossing.

De Senaat staat als Lazarus op uit zijn graf en krijgt er de bevoegdheid bij om de leden van het Permanent en Onafhankelijk Klimaatexpertencomité te benoemen. Alle Vlaamse partijen willen de Senaat afschaffen. Terecht, want de Senaat heeft deze legislatuur nog maar eens zijn volstrekte nutteloosheid bewezen. Een maand geleden wou Kristof Calvo de Senaat nog afschaffen, nu dient de Senaat de Calvo-show. Het kan verkeren in het parlementair theater.

Wat het klimaatdebat wel bewijst, is dat men in België niet te veel, maar net te weinig heeft gefederaliseerd.

De bevoegdheden inzake klimaat zijn hopeloos opgesplitst in dit land. Er zijn vier klimaatministers, maar er is geen klimaatbeleid. Wat bewijst dit? Toont dit aan dat een herfederalisering de oplossing is? Helemaal niet. Drie van de vier klimaatministers behoren tot partijen die zetelen in de regering-Michel. Indien deze ministers er in onderling overleg niet in slagen tot een akkoord te komen, dan denkt er toch niemand dat het volstaat de bevoegdheid te herfederaliseren om wel een akkoord te bereiken? Het gaat wel om dezelfde partijen, dus ook federaal zal het niet lukken.

Wat het klimaatdebat wel bewijst, is dat men in België niet te veel, maar net te weinig heeft gefederaliseerd. Laat elke deelstaat haar eigen klimaatbeleid voeren en haar eigen ambities verwezenlijken. Defederalisering wil niet zeggen dat er als bij toverslag klimaatakkoorden zullen zijn, maar het vergroot wel de kans dat er ooit klimaatakkoorden komen. Herfederaliseren en het klimaatbeleid in een bijzondere wet gieten, dat is pas vergrendelen. Precies alsof dit land nog niet voldoende vergrendeld is.