DEXIA – BELFIUS – ACW: Wie is er nu eigenlijk moreel failliet?

Het verwijt luidt dat ACW de “enige aandeelhouder is die miljoenen uit het Dexia-faillissement” heeft kunnen slepen, en dat zulks politiek en moreel, zo al niet juridisch, onaanvaardbaar is. Is dat werkelijk zo ?

Ik ben maar een aandachtig waarnemer aan de zijlijn van het Dexia-Belfius-ACW-verhaal. Het valt me steeds op hoe eens de toon in de media gezet, vrijwel niemand deze nog in vraag stelt.

Zo is het ook nu met het verhaal over de winstbewijzen van Belfius, die eerst gehouden werden door CVBA Sociaal Engagement, een vennootschap met sociaal oogmerk uit de ACW-groep, en vervolgens ingekocht werden door Belfius Bank.

Het verwijt luidt dat ACW de “enige aandeelhouder is die miljoenen uit het Dexia-faillissement” heeft kunnen slepen, en dat zulks politiek en moreel, zo al niet juridisch, onaanvaardbaar is. Is dat werkelijk zo ?

Dexia-Groep was uitgegroeid tot een monster van een financiële instelling. Dit was vooral het resultaat van Frans-Belgische deals, zelf mede het gevolg van de idee dat het noodzakelijk was om de Europese financiële markten te integreren en daarin een grote speler te worden. Het resultaat is bekend: een bijna onontwarbaar kluwen en een financieel infarct.

Tot de Dexia-Groep behoorde ook de aparte juridische entiteit Dexia Bank België (DBB), met, afhankelijk van het jaar, ong. 75 tot 80 miljard EUR deposito’s op zichtrekeningen (het geld van de spaarders). Vanuit DBB was al ong. 40 miljard EUR versluisd naar andere entiteiten van de groep, zoals dat courant gebeurt binnen dit model van geïntegreerde financiële structuren.

Om de deposito’s van de Belgische spaarders in DBB zo goed als mogelijk veilig te stellen, om te verhinderen dat ze finaal naar de schuldeisers van Dexia-Groep zouden vloeien (vaak grote buitenlandse banken en andere financiële actoren), en om te vermijden dat de Belgische Staat voor ettelijke tientallen miljarden EUR zou moeten tussenkomen via het depositogarantiestelsel, kwam het er in de gegeven omstandigheden op aan een dam op te werpen en de depositobank af te zonderen van de – andere – besmette activa. Daartoe nam de Belgische Staat, via zijn investeringsvehikel FPIM, de aandelen van DBB over van andere aandeelhouders uit de Dexia-Groep tegen betaling van 4 miljard euro.

De bestaande aandelen werden dus zeker niet waardeloos geacht, en de bestaande (rechtstreekse of onrechtstreekse) aandeelhouders werden niet onteigend. Het handelsfonds van DBB had nog steeds een reële waarde.

DBB had daarnaast vroeger ook winstbewijzen uitgegeven ten gunste van het ACW, via Sociaal Engagement CVBA, als compensatie voor aanbreng van cliënteel. De oorsprong van deze vergoeding gaat terug tot de jaren 50. Deze winstbewijzen gaven, vanaf hun uitgifte, recht op een (preferent) dividend. Zo’n dividend kon uiteraard enkel worden uitgekeerd voor zover de bank winstgevend was. Sociaal Engagement CVBA heeft bij de overname van de aandelen door de Belgische Staat niet verzaakt aan deze winstbewijzen, die dus bleven bestaan.

Had het ACW, via Sociaal Engagement, aan zijn winstbewijzen moeten verzaken ?

Het afzonderen van DBB uit de Dexia-Groep kon slechts lukken als de bank verder kon blijven rekenen op het vertrouwen en de trouw van zijn klanten. Het risico van een bank run, met alle gevolgen van dien voor de spaarder en de belastingbetaler, was in die periode zeer reëel. Het ACW, dat niet alleen individuele spaarders aanbracht, maar ook de institutionele partners uit de verschillende onderdelen van de beweging, werd gevraagd daarvoor inspanningen te blijven leveren. Daartoe zou het, via de bestaande winstbewijzen, een dividend uit de eventuele toekomstige winst blijven ontvangen (enkel voor zover er uitkeerbare winst zou zijn).

Ondertussen werden deze winstbewijzen onlangs omgezet in middelen gelijk aan kapitaal, waaraan Belfius behoefte heeft krachtens de zgn. Basel-richtlijnen. De bank sloeg door de inkoop van de winstbewijzen met andere woorden twee vliegen in één klap. Ze dient in de toekomst slechts één vergoeding uit te keren, die zowel het dividend onder de winstbewijzen als de rente voor het aantrekken van kapitaal dekt. Zoniet was een dubbele vergoeding nodig geweest om enerzijds kapitaal aan te trekken (waaraan er nood was) en anderzijds de winstbewijzen te vergoeden.

En wat dan met het argument van de zogenaamde “ongelijke behandeling van de aandeelhouders” waaruit het ACW voordeel zou gehaald hebben ? Wel, die is er niet. De aandeelhouders van DBB (d.i. Dexia-Groep) hebben een prijs bedongen van de Belgische Staat. De aandeelhouders van Dexia-Groep lijden zware verliezen. Onder die aandeelhouders van Dexia-Groep bevinden zich eveneens het ACW en met haar verbonden entiteiten, die zelf ook belangrijke participaties aanhielden in de ARCO-groep, aandeelhouder van Dexia-Groep. Het ACW moest deze participaties afboeken.

Aan de individuele ARCO-spaarder (en dus niet aan het ACW) werd een staatsgarantie toegekend, overigens op regeringsvoorwaarde van een ARCO-participatie in de kapitaalsverhoging van Dexia-Groep. Zulk een garantie is niet zo verwonderlijk gelet op het feit dat de grote bankschuldeisers van Dexia-Groep eveneens een staatsgarantie ontvingen ten belope van vele tientallen miljarden euro.

Ik zou overigens niet goed begrijpen waarom de garantie voor de ARCO-spaarder zou moeten sneuvelen, terwijl de garanties ten belope van tientallen miljarden eurovoor de vaak buitenlandse institutionele schuldeisers van Dexia-Groep die de situatie van hun schuldenaar perfect kenden, onaangeroerd zouden moeten blijven. Waarom is er in de media zo weinig aandacht voor dat laatste ?

Dat in het globale Dexia-verhaal (te onderscheiden van de depositobank) het ACW mee een foutieve richting is ingeslagen, is duidelijk. Maar dat maakt het nog lang niet de belangrijkste of enige verantwoordelijke. Of was ook president Sarkozy een handpop van het ACW ?

Overigens heeft de politieke elite haar verhaal van Europese financiële integratie nog lang niet bijgesteld, wel integendeel. N-VA stemde overigens mee in met een transfer van Belgisch belastinggeld ten belope van 24 miljard euro naar het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) dat tot nu toe al 40 miljard euro in Spaanse banken in moeilijkheden “investeerde”. Transparantie zero.