‘Denkt de politie (uw vriend) echt dat ze met excuses hun autoriteit verliezen?’

Er valt een alternatief jaaroverzichtje te maken van gevallen waarbij de politie hardhandig te werk gaat, merkt Knack-redacteur Jeroen Zuallaert op. Gemene deler: het gaat om medeburgers met een kleurtje, die niets mispeuterd hebben maar toch geen excuses krijgen. ‘Politiediensten laten kansen liggen.’

Nu het jaar bijna ten einde is en de jaaroverzichten met rasse schreden in de richting van uw keukentafel marcheren, presenteren we u graag een alternatief jaaroverzichtje. Eigenlijk is het bijna een maandoverzicht, want de voorvallen zijn allemaal behoorlijk recent.

Bij een netwerkevenement wordt een student opgepakt en met wapengekletter de zaal uitgevoerd. De student in kwestie bleek een wel heel voor de hand liggende mop op Twitter gemaakt te hebben.

Ook in Antwerpen wordt een jongeman in een supermarkt tegen de grond gewerkt, onder schot gehouden en zonder opgave van redenen enkele uren vastgehouden.

In Kortijk wordt een stel tieners omsingeld, op de grond geduwd en geboeid. Hun misdaad: enigszins geanimeerd een blokkerend fietsslot openwrikken.

In Brussel wordt een notoir jihadexpert en Knack-medewerker tegengehouden, tegen zijn auto geklemd en uitgescholden. Hij krijgt geen uitleg over het waarom.

En als klap op de vuurpijl werd gisteren de bekende acteur Zouzou Ben Chikha hardhandig gefouilleerd, uitgescholden en van schoenen ontdaan. Zijn misdaad: tja, wat eigenlijk? Een rugzak dragen? Van Noord-Afrikaanse origine zijn? Stoofvlees vervoeren zonder vergunning?

De verhalen hebben enkele gemene delers. Telkens gaat het over medeburgers met een kleurtje. Geen van de ‘verdachten’ bleek in de verste verte iets mispeuterd te hebben. En telkens is de manier van werken van de politiediensten ronduit onbeschoft. Wanneer de agenten in kwestie hun fout inzien, krijgen de ‘verdachten’ het verzoek om op te zouten. Natte sokken of niet.

Op zo’n moment denken u en ik uiteraard dat het om een jammerlijke vergissing gaat. Dat de agenten in kwestie misschien wat zenuwachtig zijn in tijden van terreurdreiging. Dat ze, nu het stof is neergedaald, inzien dat ze een flater hebben begaan. En dat er uiteraard snel excuses komen van de superieuren. Niet dus. In Kortrijk reageerde de korpschef dat ‘de procedure gevolgd is’. Ook in Antwerpen werden geen excuses overgemaakt. In Brussel ging korpschef Van Wymersch zelfs volop in de aanval: de gearresteerde had het zelf gezocht. De reacties zijn verongelijkt: wij doen gewoon onze job. En wij communiceren niet over individuele dossiers.

Het is dat volstrekte gebrek aan zelfkritiek dat stilaan onrustwekkende vormen begint aan te nemen. Want we hebben toch de procedure gevolgd? Er is toch geen bom ontploft? Er is toch geen fiets ontvreemd? Er zijn toch geen gewonden gevallen? Bovendien is het een hoogst bedenkelijke manier om politiewerk te voeren. Wordt Ledeberg een veiliger plek door mensen die na controle onschuldig blijken, uit te schelden? Hebben we de terreurdreiging verlaagd door ’s lands bekendste jihadonderzoeker als een crimineel te behandelen? Is het echt nodig om een vermeende handtasdief onder schot te houden?

Dat de politie stevig optreedt, is op zich niet onbegrijpelijk. Agenten worden vaak blootgesteld aan agressie, en mogen daar uiteraard kordaat op reageren. Maar moet het zo onbeleefd? Moet het onmiddellijk met de harde hand, zelfs voor er nog maar van enige agressie sprake is? Waarom is het zo moeilijk om ‘sorry’ te zeggen als je een onschuldige student onder schot hebt gehouden? Waarom is het zo’n vreemd idee verontschuldigingen aan te bieden bij een vergissing? Denkt de politie (uw vriend) dan echt dat ze met dergelijke excuses hun autoriteit verliezen?

De politieagenten die een Bekende Vlaming met een rugzak vol stoofvlees aanhouden zijn ongetwijfeld niet de scherpste messen in de lade. Maar de opeenvolging van incidenten doet stilaan wel de vraag rijzen wat er dan wél in die lade zit.

Dit soort incidenten is voor goedbedoelende politieagent een enorm probleem. Het schept een beeld van een politie die eerst matrakkeert en dan pas vragen stelt. Die zichzelf als onfeilbaar ziet en niet houdt van burgers die op hun grondrechten gesteld zijn. Sorry seems to be the hardest word. Politiediensten laten hiermee kansen liggen. Oprechte excuses bij vergissingen kunnen met een beetje goede wil bijdragen aan een positiever imago. Maar zolang dat besef niet doordringt, zal het Comité P de komende maanden nog heel wat overuren draaien.