‘De woorden van Bart De Wever moeten alle alarmen doen afgaan’

‘De Wever verzwaart het verdriet van het verlies van een kind met de diepste slag onder de gordel: hij stelt de ouders medeverantwoordelijk voor de dood van hun kind’, schrijft Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

De Iraaks-Koerdische peuter Mawda Shamdin kwam om in de nacht van woensdag 16 mei, toen ze samen met haar ouders, haar broer, 24 andere volwassenen en 2 andere kinderen in een busje op de E42 vanaf Namen door de Belgische politie achtervolgd werd. Ze waren vermoedelijk allemaal op zoek naar een vrachtwagen die hen clandestien naar Groot-Brittannië zou kunnen brengen. Het busje droeg valse nummerplaten en kwam pas na een dolle rit van een uur ter hoogte van Bergen tot stilstand. Hoewel het parket aanvankelijk verklaarde dat de peuter niet stierf door het optreden van de politie, moesten de autoriteiten een dag later, in een weinig vertrouwenwekkend moment, terugkomen op die woorden. De autopsie wees uit dat het meisje in de wang geraakt werd door een kogel van een politieagent.

Dat er meteen zou worden geroepen om het ontslag van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon en staatssecretaris Theo Francken, viel te verwachten. Twintig jaar geleden nam toenmalig minister Louis Tobback ontslag na de dood van asielzoekster Sémira Adamu. Adamu kwam om het leven toen de politie haar probeerde in bedwang te houden door haar gezicht in een kussentje te duwen. Toch was de vraag om ontslag van Jambon en Francken prematuur. Zeker op het moment van die eis, tien dagen geleden, was het nog lang niet duidelijk wat er precies gebeurd was. Terughoudendheid blijft in zo’n geval van het grootste belang, aan alle kanten. Dat betekent niet dat de vraag van de tafel is. Ze kwam gewoon te vroeg.

Dit is geen moment voor politieke recuperatie, net zoals het geen moment is voor publieke sentimentaliteit over ‘de kleine Mawda’, zoals de peuter ondertussen ietwat stroperig genoemd wordt. Sommige linkse activisten gingen in het heftige debat van eind vorige week volkomen uit de bocht. In bepaalde versies werden Jambon en Francken rechtstreeks verantwoordelijk gesteld voor de dood van de peuter (‘Theo Assassin!’ scandeerden betogers in Brussel), alsof de politici zelf moedwillig de peuter hadden doodgeschoten. Dat is niet alleen onzin, de suggestie is ook wansmakelijk.

Maar dat is nog niets vergeleken met wat N-VA-voorzitter Bart De Wever, de belangrijkste politieke leider van dit land, eind vorige week meende te moeten toevoegen aan de discussie. Toen De Wever zei dat we ‘de verantwoordelijkheid van die ouders in beeld moeten durven brengen’, laadde hij de verantwoordelijkheid van de dood van hun dochter op de schouders van de ouders, op een moment dat lang niet alle feiten bekend waren. Het is verwerpelijk om de verantwoordelijkheid van de politie, en van het beleid dat dergelijk optreden van de politie mogelijk maakt, alvast een beetje te verdunnen door de ouders verwijten te maken. Over de politie mag nog niets worden gezegd voordat het onderzoek is afgelopen – en terecht. Maar hetzelfde geldt blijkbaar niet voor de ouders. De weigering om de minstens penibele maar mogelijk ook levensbedreigende situatie in Noord-Irak in rekening te brengen bij de morele beoordeling van de ouders is cynisch. De Wever verzwaart het verdriet van het verlies van een kind met de diepste slag onder de gordel: hij stelt de ouders medeverantwoordelijk voor de dood van hun kind. Daarmee werd een nieuw record gevestigd in victim blaming: het slachtoffer verwijten in plaats van de dader.

Er is de laatste jaren iets grondig misgelopen bij de belangrijkste politicus van het land. De verbluffende successen bij verkiezingen en het pijnlijke gebrek aan politiek talent bij de tegenstanders hebben hem uit evenwicht gebracht. Het afblaffen van critici, het belachelijk maken van mensen die anders denken dan hij, de zelfgenoegzaamheid van zijn retoriek: het zijn tekenen van een ongezond gevoel van almacht. Het gebrek aan terughoudendheid van Bart De Wever moet dit land zorgen baren. Zijn woorden, die weloverwogen waren, moeten de alarmen doen afgaan. Dat de officieuze politieke leider van onze gemeenschap niet de waardigheid heeft om op het moment dat niet alle feiten bekend zijn gewoon zijn mond te houden is bedenkelijk. Dit gaat niet meer over links of rechts, opengrenzenlobby’s of vreemdelingenhaat, dit gaat over de waardigheid van een politiek mandaat. Politiek gaat om beleidsdaden, maar ook om woorden die een maatschappij richting geven. Bart De Wever mist de laatste jaren de emotionele intelligentie, het staatsmanschap en de morele kwaliteiten om de gemeenschap te leiden.