Bart De Wever sluit samenwerking met het ‘extreemlinkse’ Vlaams Belang opnieuw uit. De N-VA-voorzitter verkiest een groot akkoord met de PS in 2024. ‘Maar ik zie niet in waarom de liberalen daarin zouden meegaan’, zegt politoloog Dave Sinardet (VUB).
Een ordentelijk scheidingsakkoord. Dat is wat Bart De Wever op het oog heeft in 2024. Dat akkoord, ei zo na verzilverd in de zomer van 2020, kan alleen met de Franstalige linkerzijde. De N-VA-voorzitter reikt zijn PS-collega Paul Magnette drie jaar voor de federale verkiezingen de hand.
Of beter: De Wever doet dat opnieuw. Sinds de geboorte van de Vivaldi-regering predikt De Wever de grote verzoening met de Franstalige socialisten. De Vlaams-nationalisten nemen de PS niet kwalijk in een coalitie te zijn gestapt zonder hen, er is geen rancune.
Het Vlaams Belang (VB) moet het wél ontgelden. De partij van Tom Van Grieken, al een tijdje de grootste in de peilingen, mag regeringsdeelname vergeten, aldus De Wever. De Antwerpse burgemeester legde afgelopen weekend op Radio 1 uit waarom.
Zo vindt hij het VB op sociaaleconomisch vlak ‘extreemlinks’. Het is ook al langer bekend dat de visies op burgerschap en identiteit ver uit elkaar liggen. De Wever vindt het VB ‘niet proper op zichzelf’ omdat het ‘zelfs geen afscheid kan nemen van de meest extreme uitwassen’.
Een recente uitspraak van Van Grieken in zakenkrant De Tijd geeft De Wever alleen maar meer argumenten. Dat in Europa ‘het blanke’ een ‘dominante factor’ moet zijn, zoals Van Grieken stelde, botst met het inclusief nationalisme van de N-VA, waarin huidskleur niet van tel is.
Ik zou me toch afvragen wat de talloze centrumrechtse Vlamingen hier allemaal van denken.
‘Totale chaos’
Daarbovenop komt het meningsverschil over hoe meer Vlaamse zelfstandigheid te bekomen. Volgens Van Grieken kan dat enkel via afsplitsing. De conservatief De Wever, bevreesd voor de ’totale chaos’, rekent op een onderhandeld akkoord. De toekomstige verkiezingsretoriek wordt klaargestoomd: wil de Vlaming centrumrechts beleid, dan is Vlaamse autonomie noodzakelijk. En die autonomie kan er enkel komen dankzij de N-VA.
Het is een heruitgave van wat de N-VA in het verleden heeft geprobeerd, zegt VUB-politoloog Dave Sinardet. ‘De N-VA wil potentiële VB-kiezers doen twijfelen door een stem voor het Vlaams Belang af te schilderen als een verloren stem.’
De verdedigingslinie van Van Grieken ligt voor de hand. Weinig Vlamingen zijn vergeten hoe De Wever en co. jarenlang tekeergingen tegen het socialisme. ‘De N-VA zei altijd dat een stem op het Vlaams Belang gelijkstond aan een stem op de PS’, zei Van Grieken eind vorig jaar. ‘Nu zegt De Wever: “Stem op mij, stem op de PS!”‘
Sinardet spreekt van een bocht. ‘Plots lijkt de PS, samen met Vooruit, de favoriete bondgenoot van de N-VA. De predeal tussen De Wever en Magnette in de zomer van 2020 toonde effectief dat ze zaken kunnen doen.’
Chinese muur
Maar is het herhaalde veto tegen het VB ook geloofwaardig? Sinardet twijfelt. In de aanloop naar de verkiezingen in 2019 sprak De Wever van een ‘Chinese muur’ tussen hem en het VB. Nadat Van Grieken zegevierde in het stemhokje, volgden er gesprekken in het kader van de Vlaamse regeringsvorming.
Kopstukken als Theo Francken en Jan Jambon zeiden nadien dat die operatie allesbehalve een schijnbeweging was. De mislukking van de onderhandelingen kwam door twee partijen: CD&V en Open VLD, die niet wilden weten van samenwerking met het VB, zelfs niet in de vorm van gedoogsteun. Maar het doorbreken van het cordon sanitaire zorgde ook binnen de N-VA voor spanningen tussen voor- en tegenstanders. De Wever moest op eieren lopen: het VB mocht niet te vroeg, maar ook niet te laat, worden gedumpt.
‘Na verkiezingsdag is iedereen weer maagd’, zegt Sinardet. Mochten beide partijen samen een meerderheid behalen, zal de druk vanuit Vlaams-nationalistische middens stijgen.
Zijn Leuvense collega Bart Maddens gaat ervan uit dat een N-VA-VB-regering ‘plan B’ is. Dat verklaart waarom iemand als Theo Francken de deur niet helemaal wil dichtslaan, luidt het. Toen Humo Francken eind mei vroeg of een akkoord in 2024 mogelijk is, kwam er geen ‘ja’, maar ook geen ‘nee’.
Uitruil
Hoe dan ook staan er nog grote vraagtekens bij het discours van De Wever. In de eerste plaats de verkiezingsuitslagen zelf: in welke mate veranderen de krachtsverhoudingen? Anderzijds moet de PS in 2024 opnieuw dezelfde stap durven te zetten als in 2020. De verkiezingen zijn nog een politieke eeuwigheid ver, allerhande events kunnen roet in het eten gooien.
Maar zelfs áls beide partijen tot een akkoord zouden komen, is niets in kannen en kruiken. Dat maakten voorzitters Egbert Lachaert (Open VLD) en Georges-Louis Bouchez (MR) afgelopen weekend heel snel duidelijk. Hun woorden klonken als echo’s van de zomer van 2020, toen de liberalen schande spraken van het N-VA-PS-akkoord, dat volgens hen een uitruil betekende tussen links socio-economisch beleid en communautaire hervormingen.
Lachaert tweette dat de N-VA nog geen enkele staatshervorming heeft gerealiseerd, zelfs niet als grootste partij van het land. ‘Waarom zou dat in 2024 wel lukken, die ontmanteling van België? Enkel met de socialisten en in ruil voor hoeveel geld dan wel?’ Bouchez: ‘Ik zou me toch afvragen wat de talloze centrumrechtse Vlamingen hier allemaal van denken.’
Die verwerping van de strategie-De Wever is niet zonder belang. ‘Voor een staatshervorming heb je een tweederdemeerderheid nodig en een meerderheid in elke taalgroep’, zegt Sinardet. ‘Ik zie niet meteen in waarom de liberalen daarin zouden meegaan.’
De relatie tussen De Wever en vooral Lachaert zit al een tijdje beneden het vriespunt. Van een toenadering lijkt geen sprake, ook niet achter de schermen.
De tweet van Bouchez werd overigens opgepikt door … Tom Van Grieken. ‘De strategie van Bart De Wever heeft gefaald. Ook belgicisten, zoals Bouchez, weten dat. Staats(her)vorming kan alleen maar met een écht Vlaams front en dus mét het Vlaams Belang.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
