‘De voorbeeldige spaarder wordt in alle stilte gepluimd’

Het lakse begrotingsbeleid van de regering en het soepele geldbeleid van de Europese Centrale Bank zorgen voor een verarming van de bevolking.

‘Waar het verstand ophoudt, begint de woede. Daarom is woede een teken van zwakte.’ Het is een wijsheid van de dalai lama die zeker geldt voor premier Charles Michel (MR). Afgelopen weekend verklaarde die: ‘Een tekort van 13 miljard, dat maakt me wóédend’. Als premier draagt hij hiervoor nochtans zelf een grote, zo niet dé grootste verantwoordelijkheid. De woede van Charles Michel illustreert zijn slappe leiderschap. Onder zijn leiding slaagde de regering er niet in om de begroting op te ruimen en de overheidsschuld af te bouwen, ondanks dure beloftes, ondanks lage rente. Straks, officieel op 1 december, wordt Michel voorzitter van de Europese Raad. Als hij dan inderdaad wordt opgevolgd door partijgenote en huidig minister van Begroting Sophie Wilmès, wordt wel erg duidelijk hoe schaars de Franstalige liberalen dezer dagen bedeeld zijn met politiek talent en doorzettingsvermogen.

De desastreuze Belgische begrotingsvooruitzichten spelen zich af in een Europa dat gebukt gaat onder een zwakke economische groeiverwachting van pakweg 1,5 procent en voor België nog wat minder. Daarom roepen sommige economen al langer dat de overheden meer moeten investeren, geld moeten uitgeven om die economische groei aan te zwengelen. Ze zouden ook de belastingen kunnen verlagen, zodat de gezinnen meer geld kunnen uitgeven en op die manier de economie aanjagen. Begrotingsexperts van de Europese Commissie werken ook aan een versoepeling van de Europese begrotingsregels. De overheidsschuld zou dan meer dan de huidige 60 procent van het bbp mogen bedragen, zodat overheden meer schulden zouden kunnen aangaan om te investeren.

Voor België maakt zo’n versoepeling weinig uit. We hielden ons nooit aan de limieten, onze overheidsschuld bedraagt meer dan 100 procent van het bpp. Ze is wél belangrijk voor landen als Duitsland en Nederland, die de afgelopen jaren moedige herstructureringen doorvoerden, zuinig met het belastinggeld omsprongen, begrotingsoverschotten boekten en weinig schulden aangingen. Zij hebben geld en krijgen marge, België heeft geen van beide. Onze overheid heeft geen financiële ruimte om veel te investeren of de belastingen aanzienlijk te verlagen. Alle verkiezingsbeloftes in die zin waren volksverlakkerij. Meer zelfs: om het begrotingstekort niet uit de hand te laten lopen, zal de nieuwe regering juist moeten besparen en/of de belastingen verhogen.

De Europese Centrale Bank (ECB) houdt de rentevoeten ondertussen zeer laag, zelfs negatief. Dat maakt lenen, schulden maken, uiterst goedkoop. De ECB hoopt dat overheden, bedrijven en gezinnen meer zullen lenen om te investeren en consumeren, en zo de economie stimuleren. De ECB is als antwoord op de financiële annex economische crisis in 2012 met dat lagerentebeleid begonnen, tot op vandaag zonder succes. De Europese economie draait nog steeds vierkant.

Christine Lagarde, die op 1 november Mario Draghi opvolgt als ECB-president, gaf te verstaan dat ze van plan is om het beleid van lage rentevoeten verder te zetten, misschien zelfs te versterken. Economen wijzen op de talrijke gevaarlijke neveneffecten. Een van de ergste gevolgen van het lagerentebeleid is dat het geld op de spaarboekjes wegsmelt. En spaarboekjes zijn nog steeds erg geliefd in ons land. De rente op een spaarboekje bedraagt nu 0,11 procent, maar de inflatie of stijging van de levensduurte draait rond de 2 procent, dus verlies je snel meer dan 1,8 procentpunt per jaar. De reële koopkracht van de 280 miljard euro op de Belgische spaarrekeningen daalde dan ook met 15 procent, of meer dan 40 miljard euro. De voorbeeldige spaarder wordt in alle stilte gepluimd.

Zo zijn de brave Belgen vandaag twee keer gejost. Ze zijn de grootste slachtoffers van het jarenlange gratisgeldbeleid van de ECB én van het jarenlange lakse begrotingsbeleid van de regering. De ambtenaren van de ECB kunnen ze niet ter verantwoording roepen. De politici in de regering wel, namelijk bij de verkiezingen. Maar na hun verkiezingsnederlaag zijn die om het snelst weggevlucht: vicepremier Kris Peeters (CD&V) naar het Europees Parlement, vicepremier Didier Reynders wordt Eurocommissaris en premier Michel Europees president. Zo draagt uiteindelijk niemand nog enige verantwoordelijkheid voor de verarming die ons vandaag treft. De burgers hebben dan ook alle redenen om woedend te zijn, maar blijven bewonderenswaardig kalm.