De speech van de voorzitter wordt voorafgegaan door de projectie op een metersbreed scherm van een heroïsche videomontage, die het traject van de nieuwbakken PVDA in beeld brengt. De film moet bewijzen dat de partij aan het doorbereken is in de cenakels van de macht.
De toespraken op politieke nieuwjaarsrecepties moeten in dit verkiezingsjaar extra strijdvaardig zijn. Welke partijvoorzitter heft de cava om zich moed in te drinken, wie klinkt alvast op de overwinning? Jan De Meulemeester, politiek journalist bij VTM, brengt voor Knack.be verslag uit van op de politieke nieuwjaarsrecepties.
Meteen enkele gevleugelde passages en volzinnen uit de nieuwjaarstoespraak van PVDA-voorzitter Peter Mertens. U moet zich daarbij inbeelden dat Mertens de stem nogal verheft. Van alle speeches was dit alvast de luidste. Met verontwaardigde ondertoon. En telkens applaus.
‘Maggie De Block geeft het geld van de armoedebestrijding terug, en de kinderarmoede neemt nu voor het derde jaar op rij toe!’
‘Schaf de loonnorm af, laat Karel Van Eetvelt en Jo Libeer hun mond houden en zorg ervoor dat arbeid weer goed betaald wordt!’
‘In het parlement willen wij een verfrissende stem zijn tegenover heel die liberale fanfare!’
‘Mensen zijn bezorgd om armoede. Dat staat haaks op alle egoïstische en separatistische onzin die je dagelijks in de media hoort.’
Van alle nieuwjaarsrecepties vind ik die van de PVDA de ‘schoonste.’ Schoon omdat de drankjes en de hapjes hier niet van een cateraar zijn met ingehuurde jobstudenten, maar gemaakt, getapt en rondgedragen worden door vrijwilligers van de partij. Amuse-bouches met gebakken scampi, fetakaas, en een qua smaak ondefinieerbaar bio-brouwseltje met sla. Frisdrank, pintjes, wijn en bolleke Koninck. Maar anders dan elders: hier betalend. Wat bij veel bezoekers voor enige verwarring zorgt. “Eerst jetonnekes halen meneer, daar in hoek.” De kleine PVDA heeft geen oorlogskas zoals andere partijen. ‘Buiten enkele duizenden euro’s via onze Antwerpse beleidsdeelname’, zegt een insider, ‘maar voor de rest opereren wij met bijdragen van onze leden.’
Heroïsch
Schoon ook omdat het publiek bijzonder divers is: onder de klassieke geïnteresseerden opvallend veel jonge ouders met kinderen en nieuwe Vlamingen. Alle leeftijden ook. En voormalige SP.a-kiezers, blijkt uit een gesprek: “de laatste waar ik voor stemde was Patrick Janssens. In 2006.” Bijna 800 leden schreven zich in, dat zijn er 300 meer dan bij groen. Het Antwerpse Zuiderpershuis zit tjokvol. Schoon ook omdat de partijtop weet hoe ze het schoon moet maken. Peter Mertens laat zich achter de schermen omringen met intelligente, doorwinterde apparatsjiks. Jonge mannen en vrouwen met ervaring in het middenveld, de advocatuur en de sociale bewegingen. En die weten hoe je in gemediatiseerde tijden een verkiezingsshow aanpakt.
De speech van de voorzitter wordt voorafgegaan door de projectie op een metersbreed scherm van een heroïsche videomontage, die het traject van de nieuwbakken PVDA in beeld brengt. De film moet bewijzen dat de partij aan het doorbereken is in de cenakels van de macht. Ondersteund met opzwepende muziek, steeds terugkerend naar de centrale figuur van de voorzitter. Opeenvolgende shots van mandatarissen die na de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 de eed afleggen, moeten benadrukken dat de partij zich in het Antwerpse lokaal heeft kunnen verankeren. “Hier is over nagedacht” zegt een bezoeker. Net zoals er gekozen is voor een vlotte, jonge presentatrice, die Steve Jobs-gewijs heen en weer wandelt op het podium, terwijl ze de verschillende sprekers professioneel inleidt.
Dode arbeiders
“In de speech zitten beproefde quotes, die op vorige bijeenkomsten goed bleken te werken” zegt een ervaren medewerker. De voorzitter, die vlot de pen hanteert maar doorgaans wat minder vinnig spreekt, weet er zichzelf mee te overstijgen. Geen spaander laat hij heel van de GAS-wetgeving, de loonnorm, het armoedebeleid en de communautaire kwestie. Op het emotionele af. Mertens spreekt in termen van schande over Dexia-CEO Karel De Boeck, die deze week zei dat de restbank ‘moedige professionals’ nodig heeft, die ‘risico’s’ nemen: ‘gisterenmiddag waren er op een andere plaats ook twee professionals in de weer. Mensen met moed. Mensen die elke dag grote risico’s nemen. Mensen die lassen, en die gisteren een tank aan het lassen waren op Umicore , op ’t fabriek van Olen, een tank waar nog resten zoutzuur zaten. En die tank is ontploft, en twee arbeiders hebben hun leven gelaten. Alweer.’
Antwerpse nachtmerrie
“Iedereen die links is kan toch niet anders dan hem gelijk geven?” vraagt een bezoeker. Nu ik net Peter Mertens hoorde, en me hier in deze compromisloze progressieve atmosfeer bevind, besef ik eens te meer hoe razend moeilijk het moet zijn voor die andere linkse partij, de SP.a, om nog het authentiek verschil te maken in Vlaanderen. Het wekt bij progressieven ook het doembeeld op van een verdeelde linkse oppositie. Ik woon regelmatig de Antwerpse gemeenteraad bij, waar SP.a, PVDA en Groen telkenmale over elkaar heen rollen ‘om ter linkst’. En dat terwijl burgemeester De Wever smalend het pijnlijke gebeuren aanschouwt; verdeel en heers. Als de PVDA in het parlement geraakt, incasseert de SP.a gegarandeerd vijf jaar linkse oppositie – of ze nu in de regering zit, of op de oppositiebank. Dat scenario is het beoogde neveneffect van De Wevers’ Antwerps model, zijn droom van een ‘nieuwe Vlaamse lente’: dat links, gespeend van beleidsdeelname, zichzelf attaqueert.
Naïef
De PVDA herverdeelt de welvaartstaart, maar wie zal de taart bakken? Peter Mertens pareert dat – er zou voor alles geld voor het rapen zijn: ‘iedereen boven de armoedegrens tillen kost 1.5 miljard euro. Maar de notionele intrestaftrek kost ons 6.5 miljard euro.’ En daarmee is de rekening gemaakt. Maar het overtuigt niet – hoe graag je er ook in zou willen geloven. De redeneringen die je hier opvangt zijn goedbedoeld maar evenzeer aandoenlijk naïef. ‘Schaf alles af’ is de ondertoon, en daarmee is de partij ten voeten uit wat haar DNA dicteert: communistisch, dus anti-systemisch, of zelfs revolutionair. En dat is natuurlijk makkelijk spreken als je nauwelijks bestuursverantwoordelijkheid draagt. Hier en daar lokaal, in het Antwerpse, maar eens tegen Vilvoorde stopt de rode golf. Peter Mertens is zodanig een agitator in de marge, maar daarom nog geen volksmenner: zijn ambitie is realistisch, haalbaar en welomschreven. Twee zetels in het federale parlement om daar ‘de unanimiteit van het marktdenken te doorbreken.’ Dat is een zeer eervol en boeiend streven. ‘We zijn aan het winnen’ zegt een van de bollebozen van de partij, en die heeft op basis van de gemeenteraadsverkiezingen berekend dat de Antwerpse Kamerzetel voor Mertens haalbaar is. Samen met fenomeen Raoul Hedebouw van de Waalse evenknie PTB hoopt hij na 25 mei een tweekoppige fractie te vormen. Geen taalgrens bij de communisten.
Van groen naar rood
Oh ja, en wat betreft die andere progressieve partij, het ecologische Groen: Mertens zet ook in op milieu. Met de voeten vooruit: ‘wij willen een samenleving waar schone lucht écht ingeademd kan worden, in plaats van een virtueel product te wezen dat Kris Peeters koopt op de markt in Polen.’ Ik tref hier tussen het publiek ook wat geïnteresseerden waarvan het vestimentaire enigszins doet vermoeden dat het ecologisten zijn. Het ledenaantal van de PVDA verdrievoudigde de voorbije vier jaar, tot 7.700. Die moeten van ergens komen. Het cijfer zit in de grootteorde van de ecologisten. Nu electoraal nog. In Antwerpen – PVDA-territorium – voert Wouter Van Besien de komende maanden campagne zonder een Freya Piryns. Die heeft als verruimende figuur nochtans meermaals getoond dat ze de socio-economische linkerflank kan afdekken. Nu Piryns onderaan de lijst werd geparkeerd, weet Peter Mertens al exact in welke Antwerpse buurten hij zijn rode folders kan gaan bussen.
Cava en kiesbeloftes: verslag van op de politieke nieuwjaarsrecepties
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier