Tijdens de langverwachte hoorzitting met gewezen staatssecretaris Theo Francken heeft de N-VA’er twee gezichten getoond. Hij blijft de reddingsoperaties ‘100 procent steunen’. Maar hij ziet ook ruimte voor verbetering, zoals het screenen van tussenpersonen als Melikan Kucam. Het verhaal is alleszins nog niet ten einde.
Een Kamerlid dat wordt ondervraagd door andere Kamerleden. Theo Francken (N-VA) was zelf degene die de bijzonderheid van de hoorzitting in de verf zette. Normaal zit op zijn stoel, vooraan in de commissie Binnenlandse Zaken, een minister of staatssecretaris. Maar nu kwam die eer dus toe aan Kamerlid Theo Francken, die een spervuur aan vragen onderging.
Nogal wiedes, natuurlijk. Het was Francken die voor de val van de regering jarenlang het departement leidde. En het was onder zijn verantwoordelijkheid dat Melikan Kucam vermoedelijk grof geld verdiende door zo’n 200 Assyrische christenen aan een humanitair visum te helpen.
Kucam opereerde als vertrouwenspersoon, wiens lijst met namen van christenen zonder al te veel checks werd goedgekeurd door het kabinet-Francken. Kucam zit op dit moment in de cel. Dinsdag kwamen we te weten dat zijn arrestatie eigenlijk een uitloper was van een grootschalig onderzoek naar georganiseerde misdaad. Het maakte de hoorzitting van woensdag des te actueler.
Groen-Kamerlid Wouter De Vriendt zette de zaken meteen op scherp: ‘Als u nog regeringslid zou zijn, dan had u moeten aftreden.’
Maar Francken toonde zich niet onder de indruk. Hij had een goed voorbereide verdediging op zak. Daarin toonde de N-VA’er evenwel twee gezichten. Enerzijds zette hij zich neer als de vastberaden politicus die we kennen van vier jaar regering-Michel. Hij vroeg de parlementsleden ‘niet smalend te doen’ over zijn stelling dat België die mensen ‘uit de klauwen van IS en Al-Nusra heeft gered’.
‘Het was mijn keuze om Syrische christenen te beschermen’, zei hij. De manier waarop hij dat deed, door tussenpersonen in te schakelen, was kwetsbaar voor vertrouwensbeschadiging, zo redeneert Francken. Hij herhaalde het adagium dat hij eerder op sociale media liet circuleren: ‘Het slechtste wat ik heb gedaan is mensen vertrouwen, het beste wat ik heb gedaan is mensen vertrouwen.’
Vinger op de wonde
Maar in die emotionele verdediging sijpelde toch ook wat twijfel door. Naar eigen zeggen ‘worstelt’ Francken met vragen. ‘Heb ik een fout gemaakt?’, vraagt hij luidop. De N-VA’er zette zich daarom aan het werk en nam enkele verbeterpunten mee. De meest opvallende daarvan is de screening van tussenpersonen.
Naar eigen zeggen ‘worstelt’ Francken met vragen.
Want die uitvoerige controle deed Francken dus expliciet niét. Een en ander heeft te maken met de eerste persoon die een humanitaire corridor in goede banen leidde: oud-diplomaat Mark Geleyn. Het leek Francken onzinnig om een man met zijn status te screenen. Maar door Geleyn een goede check te onthouden, ontsprongen ook mensen als Melikan Kucam de dans.
‘Maar misschien had ik ze toch moeten laten screenen’, zegt Francken. ‘Al was het maar om me politiek in te dekken.’ Zo legt hij de vinger op de wonde. Het ene gezicht steunt zijn aanpak volop, het andere ziet tekortkomingen.
Gebeten hond
De parlementsleden namen natuurlijk geen genoegen met dat inzicht van de gewezen staatssecretaris. Francken, nog altijd de populairste politicus van Vlaanderen, is een gebeten hond. Heel wat Kamerleden namen dan ook ruim de tijd om hun opmerkingen te verkondigen. Francken had nauwelijks de tijd had om hen van antwoord te dienen.
De belangrijkste vragen gingen onder meer over de geruchten die Francken in oktober en december had opgevangen. Waarom stapte de N-VA’er niet meteen naar gerecht of politie? Het was tenslotte zijn eigen dienst, zijn eigen paradepaardje waarover het ging. Tot frustratie van de politici kon Francken niet op die vragen antwoorden. ‘Na overleg met mijn advocaat heb ik besloten hier niet op in te gaan om het onderzoek niet te dwarsbomen.’
En ook de manier waarop net Melikan Kucam in contact kwam met het kabinet-Francken blijft een open vraag, alsook de reden waarom er nauwelijks een check kwam op het criterium ‘kwetsbaarheid’ op de namen van de lijst-Kucam. Die check kwam er nochtans wél bij de mensen die door organisatie Sant’Egidio naar ons land werden gebracht.
Onderzoek-De Block
Heel wat Kamerleden blijven daarom op hun honger zitten. De politieke storm rond de visa-affaire is grotendeels gaan liggen – er gaat veel aandacht naar de klimaatjongeren en de maatschappelijke discussie rond klimaat. Toch is het verhaal nog niet helemaal ten einde. Er is natuurlijk nog altijd dat gerechtelijk onderzoek.
Open VLD-fractieleider Patrick Dewael suggereerde zelfs dat een tweede hoorzitting met Theo Francken mogelijk is.
Maar ook Franckens opvolger, Maggie De Block (Open VLD), voert een eigen intern administratief onderzoek naar de werkwijze-Francken. Dat onderzoek is nog niet afgerond, al verschijnt De Block volgende week wel ten tonele op de hoorzitting.
Open VLD-fractieleider Patrick Dewael suggereerde zelfs dat een tweede hoorzitting met Theo Francken mogelijk is, als het onderzoek-De Block opvallende resultaten zou vertonen. Naarmate de verkiezingen van 26 mei naderen, is dat niet onbelangrijk.
Ook niet onbelangrijk: Maggie De Block is een rechtstreekse uitdager van Theo Francken in de provincie Vlaams-Brabant. Er staat, met andere woorden, veel op het spel.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
