‘De Turteltaks is ongrondwettelijk. Wij willen ons geld terug’

‘Met de afschaffing van de Turteltaks lijdt de Vlaamse Regering een smadelijke nederlaag’, schrijft Peter Mertens. ‘De Turteltaks is niet alleen onrechtvaardig, maar ook ongrondwettelijk. De politieke ravage is enorm. Niet alleen omdat de Turteltaks vernietigd is, maar ook omdat Geert Bourgeois en Bart Tommelein vast van plan zijn om het Turtelgeld dat in 2016 en 2017 onterecht geïnd werd toch niet terug te storten. Hoe gaan ze dat aan de kiezer uitleggen?”

“We zullen niet rusten tot die onrechtvaardige taks is teruggetrokken”, zei ik einde 2015 bij het begin van onze campagne tegen de Turteltaks. Onmogelijk, zeiden alle andere partijen. Beslist beleid, klonk het toen. ‘Onmogelijk is geen feit, het is een opinie’, aldus boks-legende Muhammad Ali. En dus voerden we op initiatief van PVDA-energie-watcher Tom De Meester anderhalf jaar campagne tegen de vermaledijde Turteltaks. Gisteren werd de Turteltaks door het Grondwettelijk Hof vernietigd. Een smadelijke nederlaag voor de Vlaamse factuurregering. Een nederlaag die in de sterren stond geschreven.

In de uren na de uitspraak van het Grondwettelijk Hof ontplofte mijn mailbox zowat. Hartverwarmend, die vele enthousiaste reacties. Ze komen in de eerste plaats toen aan de honderden en honderden vrijwilligers die in weer en wind petities tegen de Turteltaks ophaalden, in totaal meer dan 40.000. Ze komen toe aan alle activisten en organisaties die nu bijna anderhalf jaar campagne voeren om de onrechtvaardige taks naar de prullenmand te verwijzen. Jawel, deze overwinning is een overwinning van onderuit, van de mobilisatie en van de druk die gezet werd op de Vlaamse regering. Volgend jaar betaalt niemand nog Turteltaks, en dat hebben we te danken aan het simpele feit dat mensen opnieuw opkomen en strijden voor hun rechten.

Meer dan 20.000 mensen sloten zich aan bij het Turteltaksproces

“De Turteltaks is de nederlaag van deze regering. Alleen weet ze dat nog niet. De paniek is groot. Week na week. Ze schrijven erover. Ze babbelen erover. Ze liegen erover. En ze paniekeren. Ze beschuldigen elkaar, ze trappen de bal wild weg net voor eigen doel.” Dat schreef ik vorig jaar hier op Knack. We hebben gewezen op de verantwoordelijkheid van álle traditionele partijen in heel dit debacle. Op 28 februari 2016, net voor de Turteltaks van kracht werd, lieten meer dan 3.000 mensen van zich horen op het Muntplein, op de protesthappening: “PayBackDay”. “Er rest ons geen andere keuze dan verzet tegen deze taksregering die steeds meer gezinnen in armoede duwt”, zei ik toen. “We hebben jaren te veel betaald, we willen ons geld terug.”

Maar de Vlaamse Regering wilde van geen wijken weten. Zelfs toen het volgehouden volksprotest Annemie Turtelboom de kop kostte wilde minister-president Geert Bourgeois (N-VA) van geen wijken weten. “De Turteltaks blijft”, orakelde hij in het Vlaams parlement. “De minister-president vergist zich”, heb ik toen geantwoord. “De Turteltaks verdwijnt. Als de Vlaamse regering de Turteltaks zelf niet afvoert, dan zal het Grondwettelijk Hof dat doen.” En dat is precies wat er gebeurd is.

Inderdaad, ook na het ontslag van minister Turtelboom zijn we niet bij de pakken blijven zitten. Dat zit immers niet in ons DNA. We zeiden toen: wij willen niet alleen de minister weg, maar ook de taks. En dus trokken Tom De Meester en ikzelf naar het Grondwettelijk Hof. Ook Test-Aankoop trok naar de rechtbank. Bijna 20.000 mensen sloten zich aan bij het Turteltaksproces, een crowdfundingcampagne leverde in een mum van tijd 10.000 euro op voor de proceskosten.

Het arrest van het Grondwettelijk Hof is zo helder als pompwater: de Turteltaks is niet alleen onrechtvaardig, maar ook ongrondwettelijk. Je kunt hetzelfde goed (elektriciteitsgebruik) geen twee keer belasten, ‘non bis in idem’ klinkt de rechtsregel. En dat is precies wat de Vlaamse regering wél gedaan heeft. Naast de federale bijdrage op ons energieverbruik is – of liever: wás – ook de Turteltaks een belasting op datzelfde energieverbruik, oordeelde het Hof. Precies wat we met de PVDA al anderhalf jaar zeggen aan alle traditionele partijen. Een dubbele belasting: dat is in strijd met de wet.

De rechtszekerheid van de ongrondwettelijke dief

Maar dan komen we terug in de Belgische realiteit. Want het Grondwettelijk Hof zegt wél dat de Turteltaks een ongrondwettelijk taks is, en dat ze vanaf volgend aanslagjaar zal afgeschaft worden. Maar de volgende, zeer logische, stap komt er niet. Dat alle burgers die de ‘onwettige taks’ hebben betaald, ook hun geld terugkrijgen. Het arrest van het Grondwettelijk Hof heeft geen terugwerkende kracht. De 100 euro – of meer – die we in 2016 en 2017 ophoest(t)en krijgen we niet teruggestort. Officieel om de “rechtszekerheid” te beschermen en “juridische problemen te vermijden”.

Excuseer? Een ongrondwettelijke taks tóch moeten betalen, is dat geen juridisch probleem dan? Onbegrijpelijk. Het druist in tegen elk elementair rechtvaardigheidsgevoel. Over wiens ‘rechtszekerheid’ heeft het Hof het eigenlijk? De rechtszekerheid van de ongrondwettelijke dief, die van de rechter de buit dan maar gewoon mag houden? En waar is de rechtszekerheid dan van alle gezinnen, burgers, middenstanders die dubbel belast worden op hun elektriciteitsgebruik en hun geld kwijt zjin?

“Moet u die Turteltaks niet gewoon zélf terugstorten aan de mensen”, wierp Terzake-anker Annelies Beck een Vlaams energieminister Bart Tommelein gisteren voor de voeten. Maar dát zou volgens Tommelein tot “administratieve chaos” leiden en “extra kosten voor de energiebedrijven.” Bizar dat we niemand hoorden klagen over administratieve problemen en extra kosten toen de Turteltaks werd ingevoerd. Hoe moeilijk kan het zijn om op de volgende energiefactuur de teveel betaalde Turteltaks in mindering te brengen? Je zou het als gewone burger eens moeten proberen: geld achterhouden van de belastingen en weigeren om dat terug te storten. Hoelang zou het duren voor een deurwaarder de inboedel komt opladen?

PayBackDay: “wij willen ons geld terug”

Zoals we op 28 februari 2016 al luid en duidelijk lieten horen op de PayBackDay, de protesthappening tegen de Turteltaks: “wij willen ons geld terug”. Op 22 juni 2017 heeft het Grondwettelijk Hof ons gelijk gegeven. Is er iemand die verrast is dat in mijn uitpuilende mailbox ook honderden verontwaardigde reacties binnenlopen van mensen die zich terecht afvragen in welk apenland ze leven omdat de overheid een illegaal geïnde taks gewoon op zak mag houden? Dat is de meest logische en consequente vraag die men zich kan stellen.

Het kan toch niet zijn dat bij GDF Suez/Electrabel de campagnekurken kunnen blijven knallen? Dat Electrabel haar kerncentrales 10 jaar langer mag openhouden en 10 jaar langer woekerwinsten mag boeken, en dat Electrabel tegelijkertijd jaarlijks zo goed als geen belastingen betaalt? Het kan toch niet zijn dat zonnepaneelplantage-houders zoals Fernand Huts en Jan De Nul ongestraft en stomdronken aan de subsidiekraan mogen blijven hangen? En dat zij, vandaag nog altijd, jaarlijks miljoenen en miljoenen euro’s subsidie voor hun zonnepaneelplantages blijven binnenrijven. En dat gewone gezinnen en middenstanders ondertussen wel in de kou blijven staan, en hun ‘onwettig’ betaalde belasting niet terugkrijgen. Neen, dat kan niet zijn. De definitieve vernietiging van de Turteltaks is een fantastische overwinning, en wij eisen dat de Vlaamse regering daar de volle politieke conclusies uit trekt. Als de Turteltaks ongrondwettelijk is, dan moet ook de Turteltaks van 2016 en 2017 aan de mensen worden teruggestort. Ongrondwettelijk is ongrondwettelijk. Wij eisen ons geld terug.

Het Waterloo van de Vlaamse Turteltaksregering

“De Turteltaks zou wel eens het Waterloo van de Vlaamse regering kunnen worden”, schreef ik begin vorig jaar op Knack. “Het gaat immers om een opeenstapeling van maatregelen door de Vlaamse en federale regering, en de vraag is wanneer de kwantiteit van taksen en heffingen zal omslaan in een kwaliteit van verzet. Het begon met de verhoging van de btw op elektriciteit naar 21 procent. Nadien volgde de schrapping van het deel gratis stroom. Vervolgens kwam de verhoging van de distributienettarieven door de ontspoorde zonnepanelenkosten. En als kers op de taart kwam er de extra taks van minister Turtelboom, door Tom De Meester treffend ‘Turteltaks’ genoemd. Het woord van De Meester maakte school, en vandaag is het precies de Turteltaks die de regering wel eens zuur zou kunnen opbreken.”

En kijk. Nauwelijks anderhalf later bestaat de Turteltaks niet meer en zit de Vlaamse regering met een levensgroot politiek probleem. Voor het eerst in de Belgische geschiedenis wordt een globale belasting door een rechtbank vernietigd, aldus professor fiscaal recht Michel Maus op Terzake. Een historische uitspraak dus. De politieke schade is nauwelijks te overzien. De Turteltaks blijkt niet alleen onrechtvaardig, maar ook ongrondwettelijk. Hoe gaan N-VA, Open VLD en CD&V dát in 2019 aan de Vlaamse kiezer uitleggen? Bovendien is de Vlaamse regering vooralsnog niet zinnens om het teveel betaalde geld uit 2016 en 2017 terug te storten. Geert Bourgeois en Bart Tommelein weten niet waar ze aan beginnen. Hoe gaan ze dát uitleggen, dat ze twee jaar lang een onwettelijke taks hebben geïnd en dat geld doodleuk op zak houden?

Gratis bestaat wel. Voor sommigen toch

Die Turteltaksregering weet ondertussen van geen hout pijlen meer te maken. “Gratis bestaat niet”, zucht Bart Tommelein, “de schuldenberg uit het verleden verdwijnt echt niet vanzelf. Dat klopt, meer nog, die schuldenberg is er ook niet vanzelf gekomen. Dat hebben we te danken aan de buitensporige oversubsidiëring van commerciële zonneplantages door de Vlaamse regering. Fernand Huts, ceo van KatoenNatie strijkt jaarlijks 13 miljoen euro subsidie op voor zijn zonneparken, elk jaar opnieuw. “‘Waarom moeten gezinnen de subsidiefactuur van zonnekoningen als Fernand Huts betalen?”, schreef ik eind 2015 (!) al op Knack.

Gratis bestaat dus wél, voor de Hutsen van deze wereld. En wij betalen de rekening, via de Turteltaks. Volgens N-VA, CD&V en Open VLD is het allemaal de schuld van de “vorige Vlaamse regeringen”, die de ontsporing van de groene-stroom-subsidies niet op tijd hebben aangepakt. Dat klopt helemaal. En raad eens wie er in die “vorige Vlaamse regeringen” zat? Het royale subsidiesysteem voor zonnepanelen werd uitgewerkt door de regeringen Leterme I en Peeters I, mét N-VA, CD&V en Open Vld. En natuurlijk heeft Bart Tommelein gelijk als hij zegt dat de schuldenberg onder Freya Vanden Bossche (SP.a) helemaal is ontspoord. Maar hij zegt er wel niet bij dat Open Vld toen óók in de regering zat, net als CD&V. En toen de liberalen in de oppositie zaten, tussen 2009 en 2014, hebben ze zich, samen met Groen overigens, met hand en tand verzet tégen een versnelde afbouw van de zonnepanelensubsidies. Kortom, alle partijen die de voorbije tien jaar Vlaanderen bestuurden hebben boter op het hoofd. Die boter is gisteren gesmolten. Niet alleen met het warme weer, maar des te meer met de uitspraak van het Grondwettelijk Hof. De opeenvolgende Vlaamse regeringen hebben een puinhoop gemaakt van het groene-stroom-beleid, en niemand kan ons vertellen waarom de bevolking daarvoor zou moeten opdraaien.

Het kan perfect anders

“Laat een ander maar betalen, zegt een bepaalde politieke partij” foeterde Tommelein op Terzake. En inderdaad, dat is precies wat die “bepaalde politieke partij” voorstelt. Je moet het maar durven zeggen: “laat een ander maar betalen”. Dat is namelijk precies wat de Vlaamse Regering de hele tijd heeft gedaan. Een ander laten betalen voor haar eigen debacle. De gezinnen, de alleenstaanden, de zelfstandigen, die helemaal niet verantwoordelijk zijn voor de gedelfde put van het non-beleid. Gewone mensen laten betalen, dat is blijkbaar het enige wat politiek kan voor deze factuurregering. Maar zonnekoning Fernand Huts blijft wel mooi buiten schot. Negentig procent van de groene-stroom-kosten wordt door de kleine gebruikers gedragen. Negentig procent, hoe rechtvaardig is dat?

Nochtans kan het perfect anders. Haal de kosten voor groene stroom uit de energiefactuur, zoals ook professor Michel Maus bepleit, en zorg voor een rechtvaardige financiering van de duurzame energietransitie. Test-Aankoop lanceert alvast een ‘manifest voor een betaalbare elektriciteitsfactuur’ omdat ‘elektriciteit een basisbehoefte is en betaalbaar moet blijven voor iedereen’. De PVDA bezorgde minister Tommelein al in februari, nog vóór de invoering van de Turteltaks, een waterdicht alternatief voor de pestbelasting.

We stelden toen voor om de subsidies voor de geplande nieuwe biomassacentrales in Gent en Langerlo te schrappen – wat de Vlaamse regering ondertussen ook gedaan heeft. Volgende punt op de agenda: een zonneplantagetaks. Wij eisen een audit naar de woekerrendementen van de commerciële zonneplantages van KatoenNatie, Jan De Nul en andere multinationals. Die oversubsidiëring aanpakken brengt al snel 115 miljoen euro per jaar op, berekende onze studiedienst. En ook Electrabel en Luminus moeten een duit in het zakje doen. Het afromen van de nucleaire rente brengt jaarlijks al snel 200 miljoen euro per jaar op. Het is onrechtvaardig dat de energiemultinationals jarenlang woekerwinsten mogen boeken met de kerncentrales, terwijl de factuur voor de ecologische energietransitie doodleuk bij de bevolking belandt. De nucleaire rente investeren in windmolens en zonnepanelen, laat dat het eerste agendapunt zijn van het Energiepact, dat de verschillende energieministers van ons land al zo lang beloven.

Genoeg is genoeg

En laat één ding duidelijk zijn. Als minister Tommelein ook maar overweegt om de afgeschafte Turteltaks te vervangen door een Tommeltaks, dan zal hij de PVDA opnieuw op zijn weg vinden. Wij weigeren om nog langer op te draaien voor het jarenlange wanbeleid van de politieke elite. Het tij is gekeerd. Dat de Turteltaks met de grond gemaakt is, is een opdoffer die de Vlaamse regering nog lang zal heugen. Op naar de volgende horde. Dat Geert Bourgeois en Bart Tommelein zich maar niet te veel illusies maken: wij zullen druk blijven zetten op de Vlaamse Turteltaksregering om ook voor de jaren 2016 en 2017 de onwettig geïnde Turteltaks terug te betalen.