‘De tijd om de vaccinatie te verplichten is gekomen’

‘In het vaccinatiedebat maakt Vandenbroucke zijn bocht op het juiste moment’, meent Knack-hoofdredacteur Bert Bultinck.

Ook de grootste geesten komen soms op hun stappen terug, als de omstandigheden veranderen. Nog geen maand geleden sprak onze minister van Volksgezondheid zich met een retorisch argument uit tegen verplichte vaccinaties: wie zich sterk maakt voor een verplichting voor de hele bevolking moest zich toch eens afvragen, zo was het betoog, of dat geen puur theoretische oefening zou blijven. Want zouden we dan boetes opleggen aan wie weigert? Of zouden we die mensen van de rest afzonderen?

Dat Frank Vandenbroucke toen geen voorstander was van de verplichting was glashelder. Veel minder duidelijk was waarom hij die verplichting ‘een theoretisch debat’ noemde, of waarom boetes plotseling ondenkbaar zouden zijn. Hadden we toen al niet maandenlang leren leven met coronaboetes en quarantaines? De vicepremier van Vooruit was niet de enige die dat twijfelachtige argument gebruikte: ook premier Alexander De Croo (Open VLD) had zich al hardop afgevraagd hoe je zo’n verplichting ‘in de praktijk’ gaat organiseren, terwijl hijzelf de laatste maanden toch van alles en nog wat had verboden of juist opgelegd. Vandaag lopen de ziekenhuizen weer vol. Nu Oostenrijk ongevaccineerden de bewegingsvrijheid ontzegt, behalve voor de allernoodzakelijkste behoeften (naar de bakker mag wel, een klerenwinkel mag niet), lijkt wat eerst onmogelijk was almaar meer een zeer concrete mogelijkheid. De geesten worden klaargestoomd om de vaccinatie te verplichten.

‘Theoretisch’ is zo’n verplichting eigenlijk nooit geweest. Niet in het verleden – George Washington verplichtte een inenting tegen de pokken al in 1777, in eigen land werd het poliovaccin verplicht in 1966 – en ook niet vandaag. Indonesië was het eerste land dat de inenting tegen covid-19 bij volwassenen verplicht maakte, op straffe van boetes en uitsluiting van sociale bijstand. Dat gebeurde in februari van dit jaar. In eigen land pleiten verschillende politici al langer voor een verplichte vaccinatie, onder wie Open VLD-parlementslid Gwendolyn Rutten, die in de lamentabele Brusselse cijfers een reden vond om de vaccinatie te verplichten, ‘zoals bij polio’. Meer politiek gewicht werd in de schaal gelegd door PS-voorzitter Paul Magnette, die al in augustus zei dat hij ‘niet tegen een debat over verplichte vaccinatie voor de hele bevolking’ was. Maar hét signaal kwam zondag: Christie Morreale (PS), de Waalse gezondheidsminister en, jawel, Frank Vandenbroucke lieten dit weekend hun voorbehoud varen: ‘Voor mij mag dat debat beginnen.’ Eigenlijk bedoelde hij: voor mij is dat debat ondertussen beslecht.

Noem het ‘voortschrijdend inzicht’. Leg uit dat je van mening moet veranderen als de feiten veranderen. Zeg dat politiek de kunst is om het onvermijdelijke mogelijk te maken. Of haal, voor wie in een iets cynischere bui is, die andere wijsheid aan: ‘Objectief is wat mijn eigen objectieven dient.’ Het zijn allemaal versies van hetzelfde: wie in de politiek gaat, moet ermee kunnen leven dat hij geregeld op zijn stappen zal moeten terugkomen. En dat een politicus sommige ‘objectieve’ feiten zal benadrukken, om andere juist weg te duwen. Mooi of nobel is dat allemaal niet, soms kan het moeilijk anders.

De tijd om de vaccinatie te verplichten is gekomen. Die verplichting zal heftige weerstand oproepen bij een klein deel van de bevolking, net zoals de coronapas dat al deed. Het is begrijpelijk dat toppolitici die verplichting zo lang mogelijk wilden uitstellen: een burger verplichten een spuit in de arm te laten zetten is niemands idee van vrijheid. Maar de cijfers zijn zo slecht dat het kiezen was tussen vaccinatieplicht voor de relatief kleine groep weigeraars zonder al te veel burgerzin en een stevige lockdown voor iedereen.

Vandenbroucke maakt de juiste keuze, en hij maakt zijn bocht op het juiste moment. In vergelijking met een correcte beslissing kan stuntelige communicatie uit het verleden misschien jammer zijn, maar nooit onvergeeflijk. Niettemin valt er een les uit te trekken. Wat als Vandenbroucke en De Croo nu eens een kleine maand geleden iets meer in hun kaarten hadden laten kijken? In plaats van de kwestie ‘een theoretisch debat’ te noemen hadden ze ook, naar waarheid, kunnen zeggen: we gaan eerst kijken of we het redden zonder algemene verplichting.

Ongetwijfeld hebben beide excellenties nog véél krediet bij de Belg, zeker als het over corona gaat. Maar met zo’n antwoord hadden ze vandaag nog net iets meer politieke geloofwaardigheid overgehad. Het heeft er alle schijn van dat ze die nog goed zullen kunnen gebruiken.