Dat we stress krijgen van groepschats, dat weet zelfs oma intussen uit eigen ervaring. Maar nu is het ook wetenschappelijk bewezen. ‘We hebben allemaal andere ideeën over digitale communicatie, waardoor die naast stress ook veel conflicten oplevert.’
Met het nieuwe schooljaar ziet u misschien een aantal Whatsapp-groepschats herleven. Na twee maanden rust moet er weer worden afgesproken wie de kinderen gaat ophalen bij scouts, voetbalclub of balletschool. En moet er weer worden gepalaverd over de meest bizarre schoolopdrachten (vijf eierdozen in ruil voor drie wc-rollen, iemand?). Hoe groter zo’n groep – en hoe ruimer het onderwerp – hoe sneller er ‘ruis’ optreedt. Dan begint één ouder ineens ook reclame te maken over het komende eetfestijn, of te zeuren over al die auto’s in de schoolstraat. Met hooglopende discussies tot gevolg, talloze notificaties op al die smartphones en – als pijnlijk crescendo – mensen die ‘de groep verlaten’: die boodschap verschijnt letterlijk in de groep wanneer iemand er een punt achter zet. Qua publieke schandpaal kan dat tellen.
Maar het is niet alleen een probleem voor jonge ouders. Ook oma’s worstelen met de vele berichten in de familiegroep: wat antwoord je eigenlijk, als je kleindochter daar een foto van haar nieuwste tattoo plaatst? Zelfs voor jongeren, die praktisch opgroeiden met dit soort apps, is het een bron van stress. Sarah Diefenbach, professor psychologie aan de Ludwig-Maximilians-Universität in München, hoorde haar studenten klagen over Whatsapp-stress en voerde er samen met hen een aantal onderzoeken naar. ‘We ontdekten dat zogenaamde pushberichten, die op het beginscherm van je smartphone verschijnen, funest kunnen zijn voor het welbevinden. Wij vroegen aan de deelnemers van ons onderzoek om die pushberichten twee weken uit te zetten. Dat leverde hen een opvallende daling van stress op. Al had het ook een nadeel: hun omgeving reageerde vaak boos omdat ze niet snel genoeg meer reageerden op berichten.’
Stress én tijdverlies
Diefenbach en haar studenten deden ook een enquête bij Whatsapp-gebruikers, waarbij ze onder meer peilden naar hoeveel groepschats en ‘single chats’ (tussen twee personen) mensen hadden. ‘Hoe meer groepschats, hoe meer stress. Bovendien beoordelen gebruikers die chats dan vaker als tijdverlies. Single chats leveren ook stress op, maar worden tenminste vaker als betekenisvol gezien.’ Een mens vraagt zich af waarom we dan allemaal massaal groepschats bijwonen. Volgens Diefenbach speelt de angst voor sociale isolatie een rol. ‘Onze communicatie is voor een groot deel verhuisd naar het virtuele niveau. Waarschijnlijk vinden veel mensen zo’n vervelende groepschat beter dan niets. Maar als je veel van die actieve chats op je smartphone hebt staan, stapelen de boodschappen zich op en wordt het echt “werken” om bij te blijven. Vaak zitten er in zo’n groep ook mensen die elkaar niet goed kennen en is het onderwerp niet duidelijk afgebakend, waardoor veel metacommunicatie nodig is: mogen we het hierover hebben, mag persoon X of Y toetreden tot de groep… Het probleem is dat veel mensen zo’n groep niet durven te verlaten, uit angst om anderen te kwetsen. Dus proberen ze het gewoon te negeren. Veel groepen hebben na verloop van tijd nog maar enkele actieve leden.’
Uit het onderzoek blijkt ook dat leesbevestigingen (de blauwe vinkjes die erop wijzen dat anderen uw boodschap hebben gelezen) extra stress opleveren, vertelt Diefenbach. ‘Degene die zo’n bericht heeft verstuurd zíét dat de andere dat heeft gelezen, maar niet antwoordt. Hij wordt dus ongeduldig en misschien zelfs boos. Die andere voelt dan weer druk om te antwoorden, maar heeft geen tijd of wil even nadenken. Soms volgt dan snel-snel toch een antwoord – iets als “oké” – maar dat geeft niet altijd voldoening. Waarop de vragende partij weer boos wordt. Het probleem is dat er nog maar weinig consensus is over digitale communicatie. De ene vindt dat je meteen moet antwoorden, net als in een “gewoon gesprek”. Terwijl de andere zo’n Whatsapp-bericht eerder als een mail beschouwt, die je ook na een paar uur kunt beantwoorden. Praat er dus over met je vrienden en familie, om conflicten te vermijden. Bij mij in de familie geldt de regel dat we enkel snel moeten reageren op belangrijke boodschappen. De tien foto’s van mijn nichtje mag ik dus even laten voor wat ze zijn. Maar mijn leesbevestigingen heb ik uitgeschakeld: een gouden tip voor wie wat minder stress kan gebruiken.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
