‘De tabaksindustrie doodt de helft van haar consumenten. Van welke andere industrietak zou zoiets worden aanvaard?’

Dinsdagnamiddag stelt minister De Block aan de Kamercommissie Volksgezondheid haar antitabaksplan voor. Guido Poppelier van de Stichting tegen Kanker: ‘Dit is geen links-rechts-verhaal, dit gaat om het redden van levens.’

Tijdens deze ’thematische informatiezitting’ en na de voorstellen van de minister lichten ook de parlementsleden van meerderheid en oppositie hun eigen wetsvoorstellen toe en volgt een gedachtewisseling. Alles gaat zijn gangetje, geen hartslag veert op, de beek kabbelt verder. Maar is de strijd tegen tabak wel een dossier als een ander?

Laat ons even uitzoomen. Waarover gaat het? Tabak doodt 15.000 Belgen per jaar, 40 per dag. De sigaret is een cocktail van kankerverwekkende stoffen, met de bedoeling om te verslaven en monsterwinsten te boeken ten koste van de volksgezondheid. 1 op 3 kankers zijn aan tabak te wijten. De tabaksindustrie doodt de helft van haar consumenten. Van welke andere industrietak zou zoiets worden aanvaard?

Harde actie is nodig. De maatregelen van de minister zijn op zich goed, maar ‘plus est en nous’. De wetsvoorstellen van de Kamerleden alleen bestrijken al 11 onderwerpen (totaal reclameverbod, neutrale pakjes, roken in de wagen, accijnzen, minimumleeftijd voor de aankoop van tabak, roken op publieke plaatsen, e-sigaretten, verbod op verkoopsautomaten, beperking van het aantal verkooppunten, verbod op aroma’s, …). En er zijn nog andere maatregelen waar België zich verdragsrechtelijk toe engageerde sinds het ratificeren 11 jaar geleden van het WGO kaderverdrag tegen tabak. Werk genoeg op de plank.

Zal de minister vandaag ruimte laten voor andere voorstellen dan de hare? Stichting tegen Kanker hoopt dat alle voorstellen worden goedgekeurd, zowel die van de regering als die van het parlement. De laatste rookenquete van Stichting tegen Kanker (pdf) toonde aan dat er bij de bevolking een opvallend groot draagvlak bestaat voor antitabaksmaatregelen. Geen gebrek aan publieke steun!

Snelle actie is nodig. De urgentie is heel groot. Luk Joossens, internationaal gerenommeerd expert van de Stichting tegen Kanker, nam onlangs, na 39 jaar antitabakslobby, met een boek afscheid. Eén van zijn vuistregels is ‘handel snel’, idealiter in het begin van de legislatuur. Wij vrezen dat de neutrale sigarettenpakjes er tijdens deze legislatuur niet meer gaan komen. Zeker als de minister eerst op de resultaten uit het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk wil wachten. Er is voldoende stevig bewijsmateriaal uit Australië. De Franse en Britse ministers van Volksgezondheid zagen het momentum om een groot en ambitieus antitabaksplan, inclusief neutrale pakjes, uit te werken. Als onze minister de tabaksindustrie de tijd geeft om invloed uit te oefenen, dan is de volksgezondheid gezien, dat is een constante.

Doortastende maatregelen en goed geplande acties zijn nodig. We vragen, samen met de partners van de Nationale Coalitie tegen Tabak, dat onze beleidsmakers de invoering van de neutrale pakjes koppelen aan een totaal reclameverbod op de verkooppunten. Anders verliest de maatregel zijn effect – een neutraal pakje kopen in een winkel die gewone tabaksreclame ademt? – en zijn we wellicht vertrokken voor juridische avonturen.

Kies eveneens voor de andere effectieve maatregelen zoals een ferme accijnsverhoging, een beperking van het aantal verkooppunten en de uitbouw van rookstopbegeleiding. Werk daarnaast mee aan het Europees beleid tegen sigarettensmokkel, onafhankelijk van de tabaksindustrie.

Meet ook de beleidseffecten van de (voor)genomen maatregelen. Het is goed te investeren in extra inspecteurs, maar het is even zinvol om als overheid systematisch het beleid te monitoren. Anders gezegd, welke maatregel leidt tot een daling van hoeveel procent rokers? Zal het plan van de minister daadwerkelijk leiden tot een daling naar 17 procent rokers tegen 2018? Wat als morgen de voorstellen van de parlementsleden worden goedgekeurd? Wanneer en met welke maatregelen bereiken we in België het ultieme doel van 5 procent rokers, zoals Zweden, Ierland, Finland en Nieuw-Zeeland dat reeds expliciet ambiëren? Wij zijn er in ieder geval nog helemaal niet.

Samengevat, de strijd tegen tabak moet alles overstijgen. Dit is geen links-rechts-verhaal, dit gaat om het redden van levens. Dit is geen verhaal van belangen, maar van allen tegen één (de tabaksindustrie), met weliswaar een zorgzame aanpak voor de detailhandel.

Dit is geen verhaal van het nu, maar van een duidelijk doel: een België met slechts 5% rokers. Geef uw burgers, rokers en niet-rokers, een horizon van een tabaksvrije samenleving in het jaar 2040. Betrek ze en enthousiasmeer ze.

Beste volksvertegenwoordigers, toon ambitie en toon nationale eenheid. Maak komaf met de kwalen en de kosten. Maak de sprong.